بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - فرارو /متن پیش رو در فرارو منتشر شده و بازنشر آن در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
عملکرد صداوسیما در مناظره دوم جلیلی و پزشکیان به شدت مورد انتقاد قرار گرفت. حداقل در مورد شیوه طرح سوالات و رفتار دوگانه مجری با نامزد‌ها به نظر می‌رسد اصل بی‌طرفی زیرسوال رفته باشد.
 مهدی خسروی مجری مناظره سهید جلیلی و مسعود پزشکیان سوالات را به طور مشخص از روی برگه کاغذ قرائت کرد و از این نظر شاید نتوان به خودش خرده گرفت، اما عملکرد او در سایر لحظات هم خالی از اشکال نبود. به شکلی که منتقدان می‌گویند مجری مناظره گاهی عامدانه حرف یک نامزد را قطع کرده و به نامزد دیگر فرصت داده بدون دغدغه و نگرانی به سوال مطرح شده پاسخ بی‌ربط بدهد. با این حال برگزارکنندگان برنامه مناظره می‌گویند با استفاده از میکروفون حساس به صدا تلاش کرده‌اند جانب عدل و انصاف را رعایت کنند. با هم 10 به اضافه هفت لحظه حساس و مهم مناظره دوم مسعود پزشکیان و سعید جلیلی را مرور می‌کنیم.
1 مسعود پزشکیان در مناظره دوم مخاطب سوال اول است. سوال مهدی خسروی، مجری برنامه درباره نظرات اطرافیان پزشکیان مطرح می‌شود: «مشاور سیاسی شما در میزگرد سیاسی عنوان داشت قانون اقدام راهبردی مجلس مانع برگشت آمریکا به برجام شد. با توجه به اینکه قانون پس از خروج آمریکا از برجام تصویب شده، علت مخالفت شما با قانون راهبردی مجلس چیست؟»
مسعود پزشکیان مشغول پاسخ دادن به سوال می‌شود، اما مهدی خسروی، مجری مناظره دوم، تنها یک دقیقه طاقت می‌آورد و در حالی که سعید جلیلی ساکت است، کلام مسعود پزشکیان را قطع می‌کند: «شما معتقدید اگر آمریکایی‌ها به تعهداتشون عمل نکردن، ما باید به تعهداتمان عمل کنیم؟». سوال بعدی هم توسط مجری طرح می‌شود: «چه تغییری باید شکل بگیرد؟»
مسعود پزشکیان برای قانع کردن مجری، به ناچار مسیر حرف خود را تغییر می‌دهد و می‌گوید معتقد است در مسئله برجام، ابتدا آمریکا باید به تعهدات ناتمام خود عمل کند، اما دوباره حرفش قطع می‌شود، چون سوال جدیدی برای مجری پیش آمده: آیا می‌توانید تمام تحریم‌ها رو لغو کنید؟ پزشکیان به این سوال هم پاسخی صریح پاسخ می‌دهد: هیچ‌وقت قرار نیست تمام تحریم‌ها رو لغو کنیم. گفتگوست و باید ببینیم کی چی می‌ده و کی چی می‌گیره. باید در نهایت بتونیم به مصلحت کشور عمل کنیم. (چالش)
2 سعید جلیلی آقای جلیلی، آقای ظریف اشاره کردن، شما پشت تمام تحریم‌ها ایستادید و رئیس ستاد آقای پزشکیان هم اشاره کرده یک‌پای قطعنامه‌های تحریم شما هستید. سوالم اینکه علاوه بر خنثی‌سازی تحریم‌ها، دولت شما برای رفع تحریم‌ها، چه تلاشی خواهد کرد. آیا پیش‌بینی می‌کنید بتونید در دوره مسئولیت خودتان به توافق برسید؟
سعید جلیلی سخنان خود را با توضیح وقایع سفر اخیرش به لرستان شروع می‌کند. بعد به کلمه‌ای از سخنان پزشکیان حمله می‌کند. مسعود پزشکیان عوض ایجاد چالش، حمله جدیدی ترتیب می‌دهد و موفق می‌شود حریف را عصبانی کند. سعید جلیلی چند دقیقه مداوم با صورتی برافروخته، رگ کردن برآمده و لحنی کمتر دیده شده، حمله می‌کند. اعتراض می‌کند چرا حسن روحانی در دوران مسئولیتش سفری به آفریقا نداشته است.
جلیلی و پزشکیان رسما وارد تقابل می‌شوند. مجری برای آرام کردن هر دو طرف وارد عمل شده و برای اولین بار زمان کاندیدا‌ها برای مخاطبان به نمایش درمی‌آید.
3 مجری از سعید جلیلی می‌پرسید برنامه دولتش برای رفع تحریم‌ها چیست؟ جلیلی در پاسخ به حریف حمله می‌برد و می‌گوید مسعود پزشکیان برای رفع تحریم‌ها برنامه ندارد.
مسعود پزشکیان یادآوری می‌کند در تمام مذاکرات انجام شده توسط سعید جلیلی در دهه 80، توفیقی ایجاد نشده و تحریم‌های جدیدی برای ایران رقم خورده است. جلیلی عصبی می‌شود. سخنانش درباره تحریم و برجام ناگهان متوقف شده و کلیدواژه مسکن را به زبان می‌آورد. حتی به اشتباه می‌گوید در دولت روحانی دلار 30 هزار تومان، شده 30 هزار تومان. مجری مداخله می‌کند و می‌خواهد درباره تحریم‌ها حرف بزند. جلیلی می‌گوید: «ما طلبکاریم و باید با طلبکاری بریم حق ملت را بگیریم. باید تحریم را از نظر اقتصادی برای طرف مقابل پرهزینه کنیم.»
4 مسعود پزشکیان و سعید جلیلی در مناظره دوم اجازه داشتند در رد یا تایید سخنان نفر دیگر وارد بحث شوند. جلیلی به بهانه حضور اعضای دولت روحانی در ستاد انتخاباتی مسعود پزشکیان حمله جدیدی ترتیب می‌دهد. سراغ مسکن مهر می‌رود و بحث به دولت سایه می‌رسد. مسعود پزشکیان توضیح می‌دهد خودش مشکلی با مسکن مهر ندارد. شور و شوق زیاد و جنب‌وجوش زیاد باعث شده میکروفون سعید جلیلی اختلال پیدا کند. مجری از عوامل پشت‌صحنه برای رفع مشکل کمک می‌گیرد. جلیلی با میکروفون معیوب به مناظره ادامه می‌دهد.

5 قیمت بنزین مبحث بعدی مناظره دوم است. مسعود پزشکیان چند مرتبه به شکل رسمی و غیررسمی توضیح داده افزایش قیمت بنزین در برنامه‌هایش جایگاهی ندارد و اجازه نمی‌دهد بدون بحث کارشناسی و اطلاع‌رسانی تغییری ایجاد شود. با این حال مجری بار دیگر شایعه بنزین 20 هزار تومانی را در قالب سوال مطرح می‌کند. پزشکیان به مدت دو تا سه دقیقه حرف می‌زند.
مهدی خسروی، مشابه همین سوال را از سعید جیلی می‌پرسد و می‌خواهد درباره طرح وان و تاثیرش بر قیمت بنزین توضیح دهد. جلیلی می‌گوید در طرح پیشنهادی دولتش بنا دارد برای رفع ناترازی بنزین، سوخت بین عامه مردم و حتی کسانی که صاحب خودرو نیستند توزیع شود تا شاهد برقراری عدالت باشیم.
6 مسعود پزشکیان در طول رقابت انتخابات ریاست جمهوری چند نوبت با استفاده از کلیدواژه دولت حسن روحانی از سوی رقبا مورد هجوم قرار گرفته و هر بار توضیح داده در صورت پیروزی قرار نیست راه دولت روحانی را ادامه دهد، با‌این‌حال مجری بی‌توجه به این موضوع، سوال مربوط به بورس را بر اساس عملکرد دولت روحانی مطرح می‌کند. مسعود پزشکیان، ضمن تاکید دوباره بر اینکه نامزد انتخابات ریاست جمهوری دور چهاردهم است نه پاسخگوی عملکرد دولت‌های گذشته، در تبیین برنامه‌ها و اهدافش می‌گوید اعتقاد دارد دولت نباید در امور اقتصاد و به طور خاص بورس دخالت کند و با این روش ثبات را به بورس برمی‌گرداند. سعید جلیلی میان صحبت می‌پرد: چگونه ثبات را به بورس برمی‌گردانید؟
7 مجری مناظره دوم، سوال مربوط به سعید جلیلی در حوزه بورس را با شیوه‌ای متفاوت طرح می‌کند: آقای جلیلی مخالفان شما می‌گویند در صورتی که برنده انتخابات شوید، بورس ریزش خواهد کرد. سعید جلیلی در پاسخ به این سوال می‌گوید: بحث بورس یه بحثی است که بسیاری از مردم ما، میلیون‌ها نفر باهاش درگیر هستند و من تو همین ایام تو بسیاری از اجتماعات که شرکت کردم بسیاری از مردمی که متاسفانه ضربه‌های جدی خوردند در این قضیه به خاطر سوءمدیریت به خاطر اینکه بورس که یکی از بهترین ابزار برای رشد اقتصاد کشور هست برای تولید هست و بورس در حقیقت نماد اقتصاد کشور باید باشه سوءمدیریت در اقتصاد اون‌موقع خودش رو در اونجا خودشو نشون می‌داد و بعد متاسفانه کیا ضرر کردند؟ مردم خرده‌سرمایه‌داری که در اینجا بیشترین ضرر‌ها رو کردن. من همون سال 98 و 99 که این مسائل در بورس پیش اومد ما نامه نوشتیم به آقای 99 به آقای روحانی. 22 تا نکته رو به ایشون گفتیم. من دوست داشتم واقعا این آقایونی که اون زمان اون دولت رو اون همه تایید می‌کردند همین آقای عبدو اون زمان چکار کردند چه پیشنهادی دادند کسانی اون زمان هم که دولت همسوشون بود همراهشون بود اگه طرحی داشتند چرا همون زمان ندادند [..]من بحثم اینه.
8 مهدی خسروی، مجری مناظره دوم در ادامه سراغ موضوع یارانه‌ها می‌رود و مسعود پزشکیان را مخاطب قرار می‌دهد: جنابعالی قبلا گفتید اگر یارانه‌ها حذف بشه و فقط به افراد در دهک‌های پایین داده بشه، مشکلات اقتصادی حل می‌شه. پزشکیان حرفش را قطع می‌کند: مشکلات اقتصادی با حذف یارانه حل نمی‌شه. مجری می‌گوید بگذارید سوالم رو کامل بپرسم. در جای دیگری گفتید مبلغ 45 هزار تومان یارانه کمر اقتصاد رو خرد کرده. پزشکیان تاکید می‌کند: من چنین چیزی رو نگفتم. مجری می‌گوید اجازه بدید سوالم تکمیل بشه. یکی از وزرای دولت قبل که اکنون به ستاد جنابعالی ملحق شدند، در زمانی که دولت روحانی بودند اشاره کردند که پرداخت یارانه نقدی برای ما مصیبت عظمی است. آیا قراره این شیوه پرداخت یارانه در دولت شما متوقف بشه؟ آیا قراره شیوه فعلی رو ادامه بدید؟
9 مجری مناظره دوم سوال مربوط به حوزه یارانه را با جزییات بیشتری از رقیب مسعود پزشکیان می‌پرسد و به طور واضح می‌خواهد محل تامین مالی پرداخت یارانه را نام ببرد. سعید جلیلی عوض پاسخ دادن به سوال تصمیم می‌گیرد به مهمترین ویژگی رفتاری مسعود پزشکیان در طول مناظره‌ها یورش ببرد: «نکاتی که آقای پزشکیان فرمودند، من از اینکه ایشون احادیثی می‌خونن، آیاتی می‌خونن جلسه ما متبرک می‌شه و این‌ها خوبه، ولی این‌ها رو ائمه جماعت مساجد هم خوب می‌تونن بخونن.»
10 مناظره دوم سعید جلیلی و مسعود پزشکیان به بحث مسکن می‌رسد و مجری بدون توجه به تذکرات پیاپی، سوال مسکن را هم از مسعود پزشکیان پیرامون اظهارنظر اطرافیان و چهره‌های حاضر در ستاد انتخاباتی این نامزد در سال‌های گذشته طرح می‌کند. وقتی نوبت به شرح برنامه‌های سعید جلیلی در حوزه مسکن می‌رسد، او دقیقا همین موضوع را درباره دوران وزارت عباس آخوندی پیش می‌کشد و به نقد عملکرد وزیر راه و مسکن دولت روحانی می‌پردازد. پزشکیان گوشزد می‌کند بهتر است جلیلی برنامه‌هایش را برای رفع مشکل مسکن ارائه دهد. سعید جلیلی پاسخ سوال مربوط به حوزه مسکن را با تشریح اهمیت اقتصاد دریامحور به پایان می‌رساند.
11 تورم و سفره مردم، موضوع بعدی مطرح شده در مناظره دوم جلیلی و پزشکیان است. مهدی خسروی به عنوان مجری مناظره سوال را از روی کاغذ می‌خواند، اما وسط روخوانی دچار تردید می‌شود و رو به مسعود پزشکیان می‌پرسد آیا واقعا در طول رقابت‌های انتخاباتی گفته در صورت شکل نگرفتن توافق، زندگی مردم به فلاکت کشیده می‌شود. سعید جلیلی ذوق‌زده و عجولانه عمل می‌کند: اتفاقا منم خوشحال می‌شم پاسخ شما رو در این مورد بشنوم.
12 مسعود پزشکیان در بخشی از مناظره دوم پرداخت ارز ترجیحی را عامل فساد و رانت می‌داند و می‌گوید برای حذف رانت این بخش تلاش می‌کند در دولتش غیر از دارو، نهاده‌ها و موادغذایی ارز تک‌نرخی را به کار بگیرد. مجری احتمالا با مفهوم ارز تک‌نرخی آشنا نیست بنابراین می‌پرسد رانت اون بخش را چطور از بین می‌برید؟ پزشکیان رو به دوربین با مقداری کلافگی روی مفهوم اقتصادی مورد نظرش پافشاری می‌کند: ارز رو تک نرخی می‌کنیم بازار خودش تصمیم بگیره! سعید جلیلی در این لحظه مرتکب بزرگترین گاف اقتصادی خود در مناظره دوم می‌شود و از پزشکیان می‌پرسد چطوری کشف قیمت می‌کنید؟ پزشکیان رو به مجری ادامه می‌دهد: باید بازار رو آزاد بگذاریم و دولت دستور رو برداره تا بازار خودش تعیین کنه. جلیلی همچنان خودش را سرگرم نوت برداری نشان می‌دهد و یک‌مرتبه دیگر جمله‌ای نامفهوم ادا می‌کند: اگر بازار رو چگونه ثبات می‌دیم؟
13 حکمرانی ریال یعنی چی و اگر حکمرانی ریال اتفاق نیفتاد راهکار شما برای تثبیت قیمت‌ها چه خواهد بود؟ مجری این سوال را از سعید جلیلی می‌پرسد و در پاسخ می‌شنویم: تورم امروز واقعا مشکل اصلی است. متاسفانه دولت شهید رئیسی تورم حداقل 60 درصد و در برخی اقلام 70، 80 درصد را به ارث برد. مسعود پزشکیان فن بدل می‌زند و یادآوری می‌کند باید میانگین تورم را معیار قرار داد. سپس از تورم 100 درصدی برخی اقلامی در دولت سیزدهم مثال می‌زند. جلیلی حمله دیگری ترتیب می‌دهد و می‌گوید: جسارتا اگر در خیلی موضوعات متاسفانه اطلاعات شما بسیار کم هست، در این موضوعات [تورم]اطلاعات ابتدایی هم ندارید. مجری پادرمیانی می‌کند تا جلیلی ادامه دهد. او در عرض یک دقیقه، چهار سوال طرح می‌کند و نهایتا می‌گوید: اگر شما می‌خواهید بر پول کشور حاکمیت داشته باشید، اون رو مدیریت کنید.. ترم رو کنترل کنید. اول از همه باید حاکمیت داشته باشید بر ریال. باید بدانید این گردش مالی، این گردش ریال شما کجاست، کجا می‌رود. مجری ناچار به مداخله می‌شود: مشخصا چکار می‌خواهید بکنید؟ جلیلی می‌گوید این رو عرض کردم در مناظره اقتصادی. شما باید سامانه‌هات رو شکل بدهید در این قضیه. باید شفافیت مالی ایجاد کنید در سرمایه‌های بزرگ. باید بدانید چه حرکتی رو دنبال می‌کنید. اگر شما روی ریال این حاکمیت رو نداشته باشید نمی‌توانید پولت رو حل کنید.
14 واردات خودرو موضوع دیگر مطرح شده در مناظره آخر است. مجری از پزشکیان می‌پرسد چند سال پیش در گفتگو با مدیرعامل یکی از شرکت‌های خودروساز داخلی با واردات خودرو خارجی مخالفت کرده بودید، اما در مناظره دیشب گفتید باید بازار رو باز کنیم. بالاخره بفرمایید با واردات خودرو مخالف هستید یا موافق؟ وقتی ماشین را می‌فرستیم خارج و یک‌چهارم قیمت نمی‌خرند، اما همین ماشین را در داخل می‌فروشیم یعنی مرز‌ها را بستیم. توی این روند [واردات خودرو]خیلی‌ها هستن که دلار دارن، چرا اجازه نمی‌دیم همین‌ها خودرو وارد کنند. واردات خودرو باید با استفاده ارز در اختیار افراد انجام شود. مجری می‌پرسد، اگر در داخل کسی ارز نداشت و خواست خودرو بخره، شما ارز رو از کجا تامین می‌کنید؟
15 سوال مربوط به سعید جلیلی درباره واردات خودرو توسط مجری به این شکل مطرح می‌شود: شما سه سال پیش اشاره کرده بودید بحث واردات خودرو صفر و صدی نیست و واردات خودرو باید ابزاری برای افزایش کیفیت خودرو داخلی و پایین اومدن قیمت اون باشه. سخنگوی ستاد شما گفته شما با واردات کنترل‌شده خودرو موافق هستید. ممکنه بفرمایید منظور شما از واردات کنترل شده چیه؟ جلیلی چند دقیقه درباره تولید خودرو حرف می‌زند و با تذکر مجری درباره پایان زمان، نمی‌تواند به سوال پاسخ دهد.
16 دوربین در استودیو 11 تلویزیون می‌چرند و تماشاگران می‌توانند روی نمایشگر جلوی مجری ببینند زمان قانونی سعید جلیلی به پایان رسیده و برای مسعود پزشکیان هنوز سه دقیقه وقت باقی مانده است. کاملا واضح است که مجری و گردانندکان مناظره در اداره جلسه و کنترل زمان برنامه شکست خورده‌اند. هرچند با توجه به وضعیت و حساسیت موضوع خیلی نمی‌توان در این مورد از آن‌ها خرده گرفت.
17 مجری از سعید جلیلی می‌پرسد برای حل مشکل بازنشستگان چه برنامه‌هایی دارد، اما او ترجیح می‌دهد در دفاع از عملکرد دولت سایه با مسعود پزشکیان دست به مجادله بزند.