بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - ماراتن نفس‌گیر چهاردهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری سرانجام به پایان رسید و رئیس‌جمهوری جدید به‌زودی تشکیل کابینه می‌دهد. در کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری، اقتصاد یکی از بحث‌های مهم و داغ مناظرات بود. حالا با پایان‌یافتن این کارزار، باید منتظر ماند و دید رییس جمهور منتخب تا چه اندازه به وعده های انتخاباتی خود پایبند خواهد بود.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
در ادامه این گزارش نگاهی به مهم ترین وعده های اقتصادی مسعود پزشکیان نگاهی خواهیم داشت.
تعامل با دنیا رکن اساسی رییس دولت چهاردهم
تعامل با دنیا رکن اساسی دولت آینده دانست. این همان نکته ای است که پزشکیان در مناظره ها و سخنرانی های انتخاباتی خود بارها و بارها روی آن تاکید کرده است. او که توسعه اقتصادی در کشور در گرو ارتباط با دنیا می داند در مناظره های انتخاباتی خود گفته که در سیاست خارجی دولت احتمالی خود، شعارهای دهن پر کن که جیب مردم را خالی کند نمی‌دهم. شعاری که مردم را از قافله توسعه عقب اندازد نمی‌دهم. در سیاست خارجی، توسعه کشور را پیگیری می‌کنم. می‌خواهم از زندگی حداقلی و صرفا تامین معیشت بخور نمیر به یک زندگی رضایت بخش و شایسته مردم ایران برسیم.
2 شرط اصلی دست یابی به رشد 8 درصدی اقتصاد چیست؟
میانگین رشد اقتصادی کشور در دهه 90 خورشیدی نزدیک به صفر بوده است و بررسی گزارش‌های بانک مرکزی و مرکز آمار نشان می‌دهد که درآمد سرانه هر ایرانی در انتهای دهه 90 یک‌سوم کمتر از ابتدای این دهه بوده است. در عین حال این گزارش‌ها نشان می‌دهد که خروج سرمایه از کشور تشدید شده و مهاجرت نیروی انسانی ماهر هم همین وضعیت را داشته است. این وضعیت در سه سال 1400، 1401 و 1402 ادامه‌دار بوده است و در سال 1403 انتخاباتی دیگر برای سکان‌داری رئیس‌جمهوری جدید برگزار شد. حالا در حالی دولت چهاردهم قرار است فعالیت خود را آغاز کند که بر اساس برنامه هفتم توسعه، رشد اقتصادی کشور باید به 8 درصد برسد. این هدف گذاری که از نظر بسیاری از فعالین و کارشناسان اقتصادی قابل تحقق نیست از نظر پزشکیان تنها در صورت لغو تحریم ها و افزایش سرمایه گذاری قابل تحقق است.
او معتقد است که بدون ارتباط مناسب و سازنده با دنیا به رشد اقتصادی هشت درصدی نمی‌رسیم و امکان ندارد بدون ارتباط یا باز کردن مرزهای‌ کشور با دولت‌های منطقه و دنیا به رشد اقتصادی هشت درصدی مورد اشاره در برنامه هفتم توسعه، دست یابیم. برای رشد هشت درصدی سالانه 200 میلیارد دلار پول و سرمایه نیاز است که تهیه آن در حالت عادی غیر ممکن است.
پزشکیان درباره برنامه‌هایش در خصوص رشد اقتصادی مورد اشاره در برنامه هفتم نیز گفت: اگر می‌خواهیم به رشد برسیم باید سرمایه‌گذاری انجام دهیم زیرا بدون سرمایه‌گذاری نه اشتغال ایجاد می‌شود و نه تولید افزایش می‌یابد؛ سرمایه‌گذاری به این بستگی دارد که ما چه محدوده‌ای از بازار را در نظر می‌گیریم. آیا فقط کشور را می‌بینیم یا اینکه منطقه را نیز در نظر می‌گیریم؟ هرچقدر دید ما وسیع‌تر باشد طبیعی است رشد افزایش بیشتری را تجربه می‌کند.
افزایش نرخ دستمزد متناسب با تورم
اما تورم بالا را می توان یکی از مهم ترین چالش های اقتصاد ایران دانست که دولت های مختلف نتوانسته اند علاجی برای آن پیدا کنند. بر اساس گزارش شاخص قیمت مصرف‌کننده مربوط به خرداد سال جاری، نرخ تورم ماهانه مجددا روند صعودی به خود گرفت و برای سومین ماه پیاپی در ارقامی بیش از 2.6 درصد باقی ماند. نرخ رشد شاخص قیمت مصرف‌کننده در ماه قبل به 2.8 درصد رسید. به این ترتیب شاخص تورم نقطه به نقطه به 31.9 درصد رسید و نرخ تورم سالانه نیز به 36.1 درصد رسید. این اعداد نشان می دهد که تلاش‌های وزارت اقتصاد و بانک مرکزی درخصوص کاهش نرخ تورم به کانال 20 درصدی با وجود رشد شدید نرخ سود بانکی و تحمیل رکود بر اقتصاد کشور تا حد زیادی ناکام ماند. افزایش نرخ تورم در شرایطی است که در طول سال های گذشته حداقل دستمزد افزایش حداقلی را داشته و در هیچ کدام از این سال ها قانون کار اجرایی نشده است. بر اساس آنچه در قانون آمده نرخ دستمزد کارگران باید بر اساس حداقل سبد معیشتی خانوار و نرخ تورم سالانه افزایش پیدا کند اما در هیچ یک از این سال ها این قانون اجرایی نشده است.
اینهمان نکته ای است که رییس دولت چهاردهم نیز در صحبت های پیش از انتخابات خود بدان اشاره و درباره آن گفته « در حقوق‌هایی که امروز به کارگران و کارمندان پرداخت می‌شود تورم 40 درصد است اما در بهترین شرایط افزایش حقوق‌ها تنها 20 درصد است که با این روند نمی‌توان به رشد اقتصادی دست یافت. تورم یک عامل غیر مستقیم در خالی شدن جیب مردم است امروز و کارمندان و بازنشستگان شرمسار خانواده‌های خود هستند؛ چراکه نمی‌توانند زندگی خود را با این روند تورمی ادامه ‌دهند.»
به گفته او، باید حقوق با تورم همسان باشد. این موضوع در قانون مجلس وجود ندارد و معترضان نیز از ما اجرای قانون را می‌خواهند. به خاطر لایحه دولت و منابع تعریفی دولت همیشه کسری وجود دارد و به خاطر عدم جبران این موضوع اجرا نمی‌شود. دولت باید درآمدزایی کند و وقتی درآمد ندارد نباید تعهدی بدهد که نمی‌تواند آن را انجام دهد.
یارانه 10 میلیون تومانی در راه است؟
مسعود پزشکیان برخلاف بسیاری از کاندیداهای ریاست جمهور اعتقادی به پرداخت یارانه به تمامی دهک های جامعه ندارد و بر توزیع هدفمند سوبسید بین دهک های پایین درآمدی تاکید دارد. او که از مدافعان اقتصاد آزاد است، ضمن وحشتناک توصیف کردن مصرف انرژی در دهک های بالا و پایین جامعه، گفته بود که اختلاف بسیاری میان دهک‌های بالا و پایین وجود دارد؛ به کسانی که توانمند هستند، بیشتر امکانات داده شده و به آن‌هایی که ضعیف‌ترند، تخصیص کمتری صورت گرفته است. همچنین وضعیت جمعیت زیر خط فقر بدتر شده که بهتر نشده است. از سوی دیگر مناطق در حاشیه و مرزها به شدت وضعیت نامناسبی دارند؛ لذا برای آنکه بخواهیم این بی عدالتی را اصلاح کنیم، بایستی اولویت نخست را پیدا کنیم.
پزشکیان معتقد است به راحتی می‌توان نفری 10 میلیون تومان یارانه پرداخت کرد؛ اما لازمه‌ی آن، مدیریت تورم و شاخص‌ها، انسجام داخلی، کنار گذاشتن دعواها و رسیدن به زبان و نگاه مشترک و همچنین دیدن مردم محروم است؛ اگر ما وضعیت رشد اقتصاد و اشتغال را درست نکنیم و مشکلات‌مان را با دنیا حل نکنیم، راه به جایی نخواهیم برد.
ارز تک نرخی می شود؟
واکنش بازار ارز امروز به نتیجه انتخابات مثبت بود و قیمت دلار حدود 2 هزار تومان کاهش یافته است. بازار ارز که در سال های گذشته با چالش چند نرخی بودن دست و پنجه نرم می کرده، حالا منتظر است که ببیند رییس جمهور جدید چه برنامه ای برای آن دارد و تا چه اندازه به دنبال حذف رانت ارز دولتی خواهد بود.
مسعود پزشکیان معتقد است که ارز دولتی در اختیار هر کس قرار بگیرد باعث ایجاد رانت می‌شود و اگر قرار است دولت پول بدهد و یک عده با رانت، پول را در جای دیگری خرج کنند، همان بهتر که این کار انجام نشود و می‌گوید در رابطه با موضوع ارز، مخالف هر نوع ارز غیر آزاد هستم. ما در شرایط تورم هستیم و در عین حال قیمت دلار ثابت بود که این وضعیت یعنی هرکس که می‌توانست دلار بگیرد، رانت ایجاد می‌کرد.
وضعیت ارز ترجیحی مبحث دیگری بود که پزشکیان یادآور شد و ادامه داد: استناد گزارش رئیس کل بانک مرکزی در 30 فروردین 1403 این بوده که 20 میلیارد دلار ارز به قیمت 28 هزار و 500 تومان فروخته شده و 50 میلیارد دلار ارز به نرخ زیر 40 هزار تومان توزیع شده است که معنای این حرف آن است نزدیک به 600 الی هزار همت پول به عده‌ای رانت داده‌ایم.
به نظر پزشکیان، اصلی‌ترین چالش اقتصادی کشور، اجرا نشدن صحیح اصل 44 قانون اساسی و دستور مقام‌معظم‌رهبری در رابطه با تقویت بخش خصوصی و تعاونی‌هاست.
رییس دولت چهاردهم که خود را از مدافعان اقتصاد آزاد معرفی کرده اما در برخی از بخش ها اعتقادی به خصوصی سازی ندارد. او می گوید در مواردی به‌خصوصی‌سازی معتقد نیستم. مثلا اعتقاد دارم که حوزه بهداشت و درمان غیرقابل واگذاری به بازار آزاد است اما در بقیه حوزه‌ها بازار آزاد را قبول دارم.
پایان دخالت های دستوری دولت در بورس
بازار بورس هم امروز تحت تاثیر نتیجه انتخابات سبز پوش شد. او پیش از انتخابات در صفحه توئیتری خود وضعیت بازار سرمایه را به باد انتقاد گرفت و نوشت: «بورس اوراق بهادار بدترین دوران خود را در چهارسال گذشته سپری کرده است. مشکل بورس همان مشکل اقتصادی کشور است. دخالت ناروای دولت در کسب و کارها و تحریم‌های بین‌المللی. قرار بود مشکل بورس سه روزه حل شود اما بحران سه سال کامل ادامه یافت. برای حمایت از بورس نرخ خوراک صنایع را چندبرابر کردند و مصوبه را دو ماه در کشوی معاون اول نگه داشتند تا نورچشمی‌ها فرصت کافی برای خالی کردن پرتفویشان داشته باشند. اینطور شد که سقوط بزرگ اردیبهشت 1402 شکل گرفت.»
مسعود پزشکیان در رابطه با بورس بیشتر متکی به نظر کارشناسان است و می‌گوید برنامه‌ام برای بازار بورس در وهله اول شنیدن سخن کارشناسان طبق شواهد علمی است.
افزایش قیمت بنزین خلاف برنامه هفتم توسعه
اما خودرو و بازار انحصاری خودرو از دیگر بخش های مورد اعتراض و انتقاد رییس جمهور منتخب مردم است. او که اظهاراتش در مورد افزایش قیمت بنزین حسابی حاشیه ساز شده بود، بر این باور است که اگر روزی قیمت بنزین بالا رود باید ماشین‌هایی وارد کنیم که کم مصرف هستند و مردم را مجبور به خرید ماشین‌هایی با مصرف سوخت بالا نکنیم. این گونه خودروسازان به خود می‌آیند. بنزین بیت المال و برای همه است. چرا کسی که در روستا و حاشیه شهر است نباید از یارانه بنزین بهره مند شود؟
پزشکیان همچنین با اختصاص سهمیه بنزین به کسانی که خودرو ندارند موافق است و معتقد است کسانی که خودرو ندارند، در صورت دریافت سهمیه بنزین دولتی و فروش آن با هزینه آزاد می‌توانند تا حدودی فشار شرایط تورمی و افزایش قیمت‌ها را برای خود کاهش دهند.
به عقیده او، اگر دولت قیمت بنزین را به فرض مثال 10 تا 20 هزار تومان اعلام کند و سهم هر فردی 15 لیتر بنزین باشد، 150 تا 300 هزار تومان پول به او تعلق گرفته است و سهم یک خانواده پنج نفره از بنزین ماهانه حدود یک میلیون و 200 هزار تا یک میلیون و 500 هزار تومان می‌شود. در حال حاضر دولت یارانه به بنزین اختصاص می‌دهد. افرادی که ماشین دارند از سهمیه ماهانه 60 لیتر دولت استفاده می‌کنند، اما افرادی که خودرو ندارند از یارانه بنزین محروم هستند. افراد فاقد خودرو از این یارانه محروم هستند درحالی‌که گرانی‌های ناشی از اختصاص این یارانه در زندگی روزمره، بیشتر به آنها تحمیل می‌شود.
پزشکیان درباره افزایش قیمت بنزین نیز گفته که افزایش قیمت بنزین در برنامه هفتم توسعه پیشی‌بینی نشده است و دولت نیز نمی‌تواند خارج از قانون اقدام به افزایش قیمت بنزین کند.
با اعمال فیلترینگ بسیاری از مشاغل را از دست داده‌ایم
این نامزد اصلاح‌طلب مطابق انتظار، در بخش از صحبت‌های خود درخصوص اینترنت گفت: با اعمال فیلترینگ بسیاری از مشاغل را از دست داده‌ایم و زندگی میلیون‌ها انسان به هم ریخت. او با اشاره به رونق کاسبی فروشندگان فیلترشکن گفت: توییتر محل آموزش است می‌توانیم بسیاری از علوم را از آنجا یاد بگیریم. اگر من رئیس جمهور شوم قطعا در مقابل ممنوعیت‌هایی که اعمال شده و موجب عصبانیت شده و موجب تخریب بسیاری از مشاغلی که در فضای مجازی وجود داشت شده است، می‌ایستم؛ این به معنای آن نیست که اگر قرار است در بحران‌های خاصی مداخله شود، مداخله‌ای نشود؛ این مداخلات انجام خواهد شد.