بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - ارز چند نرخی در ابتدا به منظور کنترل بازار ارز و حمایت از اقشار آسیب‌پذیر جامعه ایجاد شد. هدف این سیاست، تخصیص ارز با نرخ پایین‌تر برای واردات کالاهای اساسی و ضروری بود تا قیمت این کالاها کنترل شده و فشار اقتصادی بر مردم کاهش یابد. اما با گذشت زمان، این نظام پیچیده ارزی به جای دستیابی به اهداف تعیین شده، زمینه‌ساز رانت، فساد و نابرابری شد.
واردکنندگان با دریافت ارز دولتی، کالاها را با قیمت‌های آزاد در بازار عرضه کردند و این روند به افزایش بی‌رویه قیمت‌ها و فشار بر مصرف‌کنندگان منجر شد.
علاوه بر این، ارز چند نرخی باعث تضعیف تولید ملی شده است. تولیدکنندگان داخلی که با ارز آزاد هزینه‌های تولید خود را تأمین می‌کنند، توان رقابت با کالاهای وارداتی که با ارز دولتی وارد می‌شوند را ندارند. این ناهماهنگی در نظام ارزی، موجب کاهش تولید داخلی و افزایش وابستگی به واردات شده است. از سوی دیگر، سودجویان ارز دولتی را صرف واردات کالاهای بی‌کیفیت کرده یا حتی از آن برای مقاصد دیگر استفاده می‌کنند که در نهایت به ضرر اقتصاد ملی تمام می‌شود. در چنین شرایطی، حرکت به سمت ارز تک نرخی می‌تواند به مهار فساد و تقویت تولید ملی کمک کند و شفافیت بیشتری در بازار ارز ایجاد نماید.
حرکت به سمت ارز تک نرخی یکی از ضروریات اصلاحات اقتصادی کشور است
در همین راستا، گفت‌وگویی با سیدجواد حسینی‌کیا، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس شورای اسلامی، انجام دادیم تا دیدگاه‌های ایشان را در خصوص لزوم حرکت به سمت ارز تک نرخی و تأثیرات آن بر صنعت و تولید ملی جویا شویم. ایشان با تأکید بر اهمیت اصلاح نظام ارزی و حذف ارز چند نرخی، بیان داشت که این اقدام نه تنها به شفافیت اقتصادی کمک می‌کند، بلکه از بروز فساد و رانت‌خواری نیز جلوگیری خواهد کرد. به گفته وی، ارز تک نرخی می‌تواند موجب تقویت تولید ملی شود، چرا که تولیدکنندگان داخلی با دسترسی به ارز با نرخ یکسان، توان رقابت بیشتری در بازارهای داخلی و خارجی خواهند داشت و در نتیجه اقتصاد کشور از وابستگی به واردات رهایی خواهد یافت.
حسینی‌کیا با اشاره به مشکلات ارز چند نرخی خاطرنشان می‌کند: حرکت به سمت ارز تک نرخی یکی از ضروریات اصلاحات اقتصادی کشور است که با در نظر گرفتن شرایط کنونی و مشکلات متعدد ناشی از ارز چند نرخی، نمی‌توان به تأخیر انداخت. در سیستم فعلی که چندین نرخ ارز برای کالاها و خدمات مختلف وجود دارد، نه تنها شفافیت در قیمت‌گذاری کالاها به شدت کاهش یافته، بلکه زمینه‌های فساد و رانت به شدت تقویت شده است. یکی از بزرگ‌ترین معایب این سیستم این است که واردکنندگان ارز را با نرخ دولتی دریافت می‌کنند، اما کالاهایی که وارد می‌کنند با قیمت بازار آزاد به مصرف‌کنندگان عرضه می‌شود.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در ادامه می‌افزاید: یکی دیگر از معایب جدی ارز چند نرخی این است که تولیدکنندگان داخلی، که باید با هزینه‌های واقعی و بدون دسترسی به ارز ارزان تولید کنند، توان رقابت با کالاهای وارداتی را از دست می‌دهند. واردکنندگان با استفاده از ارز دولتی، کالاهایی با قیمت پایین‌تر وارد می‌کنند، و این مسئله باعث می‌شود تا کالاهای داخلی با وجود کیفیت مشابه یا بالاتر، توان رقابت در بازار را نداشته باشند. نتیجه این روند، وابستگی روزافزون به واردات و تضعیف پایه‌های تولید داخلی است. این وضعیت در نهایت به کاهش اشتغال و افزایش بیکاری منجر می‌شود که مستقیماً به معیشت اقشار مختلف جامعه، به ویژه طبقه پایین، ضربه وارد می‌کند.
فساد در سیستم ارز چند نرخی تنها به واردکنندگان و واسطه‌ها محدود نمی‌شود
وی ادامه می‌دهد: از سوی دیگر، فساد در سیستم ارز چند نرخی تنها به واردکنندگان و واسطه‌ها محدود نمی‌شود. افرادی که ارز دولتی را دریافت می‌کنند، در یک شبکه پیچیده مافیایی به جای اختصاص آن به واردات کالاهای ضروری، یا ارز را به بازار آزاد منتقل کرده و از تفاوت قیمت‌ها سود می‌برند، یا کالاهای بی‌کیفیتی وارد می‌کنند که تحت عنوان کالاهای باکیفیت به مصرف‌کنندگان عرضه می‌شود. در برخی موارد نیز، ارز دریافتی به جای تأمین نیازهای داخلی، در بخش‌های غیرمولد سرمایه‌گذاری می‌شود، بدون اینکه نقشی در بهبود بازار یا رفع نیازهای عمومی ایفا کند.
عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس خاطرنشان می‌کند: با توجه به این مشکلات، حرکت به سمت تک نرخی کردن ارز نه تنها یک انتخاب، بلکه یک ضرورت است. ارز تک نرخی به معنای شفافیت بیشتر در هزینه‌های تولید، توزیع و قیمت‌گذاری کالاها است. در کشورهای پیشرفته، ارز تک نرخی به عنوان ابزاری برای کنترل تورم و افزایش اعتماد عمومی به بازار اقتصادی به کار گرفته می‌شود. در این سیستم، هزینه‌های تمام شده کالاها به طور دقیق مشخص شده و مصرف‌کنندگان می‌توانند با اطمینان بیشتری کالاها را با قیمت عادلانه‌تری خریداری کنند.
با این حال، اجرای سیاست ارز تک نرخی در شرایط اقتصادی فعلی کشور نیازمند تدبیر و برنامه‌ریزی دقیق است. یکی از دغدغه‌های اصلی در این مسیر، حفظ توان خرید اقشار کم‌درآمد و جلوگیری از وارد آمدن فشار مضاعف بر آن‌هاست. هرچند ارز تک نرخی به شفافیت و عدالت اقتصادی کمک می‌کند، اما افزایش ناگهانی قیمت‌ها می‌تواند به اقشار آسیب‌پذیر جامعه فشار آورد. برای جلوگیری از این موضوع، دولت باید برنامه‌های حمایتی مشخصی را در نظر بگیرد تا این گذار به شکلی تدریجی و پایدار انجام شود.
ارز تک نرخی یکی از پایه‌های اصلی ایجاد ثبات اقتصادی و جلوگیری از فساد است
حسینی‌کیا خاطرنشان می‌کند: بنابراین ارز تک نرخی یکی از پایه‌های اصلی برای ایجاد ثبات اقتصادی و جلوگیری از فساد است. با اجرای این سیاست و همراهی آن با سایر اصلاحات ساختاری، می‌توان امیدوار بود که اقتصاد کشور به سوی رونق و پایداری حرکت کند و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان هر دو از مزایای این تغییر بهره‌مند شوند.
حسینی‌کیا در پایان افزود: به طور خلاصه می‌توان گفت؛ ارز تک نرخی به عنوان یکی از مهم‌ترین اصلاحات اقتصادی، می‌تواند راهکاری مؤثر برای مهار فساد و تقویت تولید ملی باشد. در سیستم ارز چند نرخی، واردکنندگان و واسطه‌ها از تفاوت نرخ ارز سوءاستفاده کرده و زمینه‌های فساد و رانت ایجاد می‌شود. این در حالی است که تک نرخی شدن ارز، شفافیت در قیمت‌گذاری را افزایش داده و از واردات بی‌رویه و سودجویی‌های غیرمولد جلوگیری می‌کند. با اجرای این سیاست، تولیدکنندگان داخلی توان رقابت بیشتری خواهند داشت و اقتصاد کشور از وابستگی به واردات رها می‌شود.