بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - در بیست و نهمین نشست کنوانسیون سازمان ملل متحد در مورد تغییرات آب و هوا (COP29) که در باکو برگزار شد، رهبران جهانی بار دیگر توجه خود را به نیاز فوری برای مبارزه با گرمایش جهانی معطوف کردند. از جمله نتایج کلیدی، توافق بین اتحادیه اروپا و 25 کشور دیگر برای توقف ساخت نیروگاه های جدید زغال سنگ (CPP) بود.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
این تصمیم مهم توسط کشورهای مطرحی مانند کانادا، بریتانیا و آلمان امضا شد. با این حال، غیبت بازیگران اصلی بازار زغال سنگ از جمله چین، هند و ایالات متحده آمریکا نگرانی‌هایی را در مورد دستیابی به توافق و توانایی آن در ایجاد تأثیر ملموس جهانی ایجاد کرد.
این تقسیم فاحش بین کشورهای کلیدی بر تنش ذاتی بین ضرورت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و واقعیت های اقتصادی وابستگی به زغال سنگ تاکید می کند. علیرغم افزایش فشار بین المللی برای انتقال به منابع انرژی پاک تر، مصرف زغال سنگ همچنان در حال افزایش است. Global Energy Monitor گزارش داد که در سال 2023، استفاده از زغال سنگ به سطوح بی سابقه ای رسید که عمدتاً ناشی از چالش های اقتصادی و ژئوپلیتیکی بود.
چرا زغال سنگ منبع اصلی سوخت باقی می ماند؟
نقش پایدار زغال سنگ در اقتصاد جهانی توسط ترکیبی از عوامل اقتصادی، سیاسی و لجستیکی پشتیبانی می شود:
- بهره وری اقتصادی: زغال سنگ ارزان ترین و در دسترس ترین منبع انرژی برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه باقی مانده است. انتقال به سیستم‌های انرژی تجدیدپذیر مستلزم سرمایه‌گذاری قابل توجهی از جمله زیرساخت، فناوری و توسعه نیروی کار است. برای کشورهایی که بودجه محدودی دارند، زغال سنگ راه حلی مقرون به صرفه و البته مضر برای محیط زیست ارائه می دهد.
- امنیت انرژی: کشورهایی مانند چین و هند که تقاضای انرژی در آنها به شدت افزایش می یابد، به شدت به زغال سنگ متکی هستند تا از تامین برق پایدار و قابل اطمینان، اطمینان حاصل کنند. با قیمت های بی ثبات گاز طبیعی و دسترسی محدود به سوخت های جایگزین، زغال سنگ سنگ بنای استراتژی های انرژی آنها باقی مانده است.
- اینرسی سیاسی: صنعت زغال سنگ نفوذ سیاسی قابل توجهی در بسیاری از کشورها دارد. اتحادیه‌ها، جوامع محلی و شرکت‌های زغال‌سنگ اغلب در برابر تغییرات مقاومت می‌کنند و از از دست دادن شغل و رکود اقتصادی می‌ترسند. این عقب نشینی سیاسی، اجرای سیاست های تهاجمی آب و هوایی را برای دولت ها چالش برانگیز می کند.
- تقاضای ناشی از بحران: بحران های جهانی، مانند اختلالات انرژی ناشی از درگیری اوکراین، چندین کشور را مجبور کرده است که به طور موقت به زغال سنگ بازگردند تا کمبود انرژی را کاهش دهند و شبکه های خود را تثبیت کنند.
فشار اروپا برای بی طرفی کربن
اتحادیه اروپا (EU) به رهبری تلاش های جهانی به سمت انتقال انرژی سبز ادامه می دهد. با این حال، اهداف بلندپروازانه اقلیمی آن گاهی اوقات در تضاد با چالش های عملی است که هر یک از کشورهای عضو با آن مواجه هستند. به عنوان مثال، آلمان گام های مهمی در حذف تدریجی انرژی هسته ای برداشته است، اما همچنان برای برآوردن نیازهای انرژی خود به زغال سنگ وابسته است. ووپکه هوکسترا، کمیسر آب و هوای اتحادیه اروپا در سخنرانی در COP29هشدار داد که استفاده مداوم از زغال سنگ، تلاش‌های جهانی برای محدود کردن گرمایش را به 1.5 درجه سانتی‌گراد بالاتر از سطح پیش از صنعتی شدن تهدید می‌کند.
اتحادیه اروپا علیرغم نقش رهبری خود، در متقاعد کردن مصرف کنندگان عمده زغال سنگ مانند چین و هند برای اتخاذ تدابیر سختگیرانه تری برای آب و هوا با مشکلاتی مواجه است. بدون همکاری این بازیگران کلیدی، دستیابی به اهداف جهانی آب و هوا به طور قابل توجهی پیچیده تر می شود.
از COP28 تا COP29: تعهدات اقلیمی در حال تحول
بحث ها در COP29 بر اساس دستور کار جاه طلبانه تعیین شده در COP28 در سال 2023 بود. در آن کنفرانس، کشورهای توسعه یافته تشویق شدند تا تولید برق با سوخت زغال سنگ را تا سال 2030 متوقف کنند و کشورهای در حال توسعه تا سال 2040 فرصت دارند.
ثبات و سودآوری بخش زغال سنگ آن را به گزینه ای جذاب برای سرمایه گذاران تبدیل می کند، حتی اگر رهبران جهانی برای جایگزین های پاک تر تلاش کنند. گسترش مستمر زیرساخت‌های زغال‌سنگ نشان‌دهنده قطع ارتباط بین اهداف اقلیمی و اولویت‌های اقتصادی در بسیاری از نقاط جهان است. همانطور که جهان برای COP30 که در برزیل برگزار می شود آماده می شود، تمرکز بر مشارکت های تعیین شده ملی (NDCs) به روز شده است که تعهدات آب و هوایی هر کشور را مشخص می کند. موضوعات کلیدی در دستور کار عبارتند از:
- توقف ساخت نیروگاه های جدید زغال سنگ.
- کاهش انتشار گازهای گلخانه ای از طریق فناوری های نوآورانه و اقدامات سیاستی.
- تقویت تعهدات جهانی برای محدود کردن افزایش دما به 1.5 درجه سانتیگراد.
چالش اصلی عدم تمایل مصرف کنندگان عمده زغال سنگ به ویژه چین و هند، برای همسویی با اهداف آب و هوایی بلندپروازانه تر خواهد بود. انتظار می‌رود اتحادیه اروپا، ایالات متحده آمریکا و سازمان ملل متحد تلاش‌های دیپلماتیک و اقتصادی را برای همراهی این کشورها تشدید کنند.
ایجاد تعادل بین جاه طلبی ها و واقعیت ها
دور شدن از زغال سنگ همچنان یکی از مهم ترین چالش ها در دستور کار جهانی آب و هوا است. اتکای اقتصادی بسیاری از کشورها به زغال سنگ همراه با مقاومت سیاسی از سوی منافع شخصی، موانع قابل توجهی را برای پذیرش منابع انرژی تجدیدپذیر ایجاد می کند.
برای رفع این شکاف، تلاش‌های جهانی باید موارد زیر را در اولویت قرار دهند:
- حمایت مالی: فراهم کردن منابع مورد نیاز کشورهای در حال توسعه برای انتقال به سیستم های انرژی پایدار. این مهم شامل کمک‌های مالی، وام‌ها و مشارکت‌های بین‌المللی برای تأمین مالی پروژه‌های انرژی‌های تجدیدپذیر است.
- انتقال فناوری: ساده‌سازی دسترسی به فناوری‌های پیشرفته که می‌تواند دور شدن از زغال‌سنگ را تسریع کند و کارایی سیستم‌های انرژی تجدیدپذیر را افزایش دهد.
- مشوق های اقتصادی: توسعه مکانیسم های مبتنی بر بازار، مانند قیمت گذاری کربن و یارانه برای انرژی های تجدیدپذیر، برای کاهش جذابیت زغال سنگ در مقایسه با جایگزین های پاک تر.
انتقال انرژی جهانی یک ماراتن است و دستیابی به تعادل بین رشد اقتصادی و مسئولیت زیست محیطی مستلزم سطوح بی سابقه همکاری، نوآوری و تعهد است. COP30 در برزیل به جهان فرصتی برای ارزیابی مجدد اولویت ها، ایجاد اتحادهای قوی تر و برداشتن گام های معنادار به سمت آینده انرژی پایدار و عادلانه ارائه می دهد.