بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - به گزارش نماد اقتصاد، در روز‌های گذشته اتحادیه اروپا با طرح ادعا‌های بی‌اساس، با صدور بیانیه‌ای شرکت کشتیرانی ایران و همچنین برخی کشتی‌ها و بنادر کشور را تحریم کرد. پس از آن، انگلیس نیز از مسدود شدن اموال شرکت هواپیمایی ایران‌ایر و تحریم شرکت کشتیرانی ایران خبر داد. اتحادیه اروپا همچنین در تحریم‌های جدید خود شرکت کشتیرانی ج.
ا. ا و مدیرعامل این شرکت، محمدرضا خیابانی را تحریم کرده است. در متن منتشرشده اتحادیه اروپا پس از طرح ادعا‌های بی‌پایه و اساس، آمده هرگونه معامله با این بنادر، ازجمله بندر امیرآباد و بندرانزلی، به دلیل نقش‌شان در انتقال پهپاد‌ها و موشک‌ها و قطعات ایرانی به روسیه ممنوع است. لازم به ذکر است این تحریم‌ها علیه شرکت کشتیرانی ایران جدید نبوده و در سال‌های 2005، 2008، 2010، 2018 و 2020، 2022 و 2024 نیز بالاترین تحریم‌ها علیه کشتیرانی کشورمان و ازجمله شرکت کشتیرانی ج. ا. ا نیز اعمال شده است.
به‌اذعان نهاد‌های معتبر بین‌المللی، در سال 2018 دونالد ترامپ شدیدترین تحریم‌های تاریخ دریانوردی جهان را علیه کشتیرانی ایران اعمال کرده و اتحادیه اروپا در سال 2005 تا 2010 چندین‌بار تحریم‌هایی علیه کشتیرانی ایران وضع کرده است. گرچه هیچ‌کدام از قواعد تحریمی بی‌اثر نیست و هر تحریمی، به‌نوعی جنایت علیه بشریت بوده، اما آمار‌ها نشان می‌دهد کشتیرانی ایران به‌رغم تحریم‌های ظالمانه، توانسته از پس محدودیت‌های شدید تحریمی عبور کند. شاهد این موضوع، ثبت رکورد بالاترین جابه‌جایی بار در سال 1402 است. وابستگی بخش قابل‌توجهی از تجارت ایران به کشتیرانی، مکانیسم‌های پیچیده اعمال تحریم‌ها درکنار توسعه و تثبیت رژیم نظارت و بازرسی بر اجرای آنها، نشان می‌دهد کشتیرانی ایران در یک جنگ نابرابر، موفق به ثبت این رکورد در جابه‌جایی کالا شده است.
تحریم‌هایی که جدید نبود
تحریم‌های صنعت کشتیرانی ایران سابقه‌ای طولانی داشته و از 1332 آغاز شده‌اند. اولین تحریم کشتیرانی ایران پس از ملی شدن صنعت نفت و شکست انگلیس در دادگاه لاهه اتفاق افتاد (مقاله تحریم صنعت کشتیرانی ایران؛ روندپژوهی، ابعاد و اهداف، رحیم بایزیدی و سید سعید میرترابی) در این دوران کشتی‌های جنگی انگلیس با محاصره دریایی ایران مانع از فروش و انتقال نفت ایران توسط کشتی‌های سایر کشور‌ها ازجمله ایتالیا و ژاپن می‌شدند. در دوران معاصر تحریم‌های حوزه کشتیرانی در سال 2005 و پس از تصویب اولین قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل متحد به دلیل فعالیت‌های هسته‌ای ایران آغاز شد. ازجمله تحریم‌هایی که پس از احیای فعالیت‌های هسته‌ای از سال ١٣٨٤ علیه ایران اعمال شد می‌توان به فرمان اجرایی 13382 دولت آمریکا در ژوئن 2005 اشاره کرد. قطعنامه‌های 1737 و 1803 نیز همزمان با بحران سال‌های 2008-2009 باعث کاهش رشد صنعت کشتیرانی ایران شد.
قطعنامه 1929 شورای امنیت در ژوئن 2010 شامل تشدید محدودیت‌های مالی و کشتیرانی مرتبط با فعالیت‌های تکثیر سلاح‌های کشتار جمعی بود. بیانیه اتحادیه اروپا در جولای 2010 شامل ممنوعیت سوخت‌گیری و سایر خدمات به کشتی‌های ایرانی و سایر کشتی‌های ناقض تحریم‌ها می‌شد. بیانیه اتحادیه اروپا در اکتبر 2012 نیز شامل ممنوعیت انتقال تجهیزات و تکنولوژی ساخت کشتی به ایران بود.
قانون اختیارات دفاع ملی آمریکا در سال 2013 شامل اعمال محدودیت بر اشخاص حقیقی یا حقوقی می‌شد که اقدام به تأمین کالا یا خدمات در بخش‌های انرژی، ساخت کشتی و کشتیرانی کنند یا عملیات مذکور را بیمه کنند. بیانیه اتحادیه اروپا در نوامبر 2013 شامل اعمال محدودیت بر 17 شرکت ایرانی به بهانه همکاری با بخش کشتیرانی ایران می‌شد. پس از امضای برجام بخشی از این تحریم‌ها مرتفع شدند، اما با خروج آمریکا از برجام بخش قابل‌توجهی از این تحریم‌ها مجدداً اعمال شدند.
آمریکا؛ سلطان تحریم علیه کشتیرانی
4 نوامبر 2018 آخرین روز از دوره 180 روزه مشارکت ایالات‌متحده در برجام بود. 5 نوامبر 2018، ایالات‌متحده به‌طور کامل تحریم‌های ایران را مجدداً اعمال کرد. به استناد گزارش‌های مراکز بین‌المللی این شدیدترین تحریم‌های ایالات‌متحده بود که تاکنون علیه یک کشور اعمال می‌شد. این گزارش‌ها نشان می‌دهد دونالد ترامپ در سال 2018 تقریباً همه بخش‌های عمده اقتصاد ایران را تحریم کرده است. ازجمله مهم‌ترین این بخش‌ها بخش انرژی، بخش کشتی‌سازی و کشتیرانی و بخش‌های مالی بود که مستقیماً با تجارت خارجی در ارتباط بودند. در 5 نوامبر 2018، دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده (OFAC) اعلام کرد به عنوان بخشی از اعمال مجدد تحریم‌های ایالات‌متحده، در بزرگ‌ترین اقدام یک‌روزه خود علیه ایران، بیش از 700 فرد، نهاد، هواپیما و کشتی را تحریم کرده است.
در خرداد 1399 علاوه بر اعمال تحریم علیه شرکت کشتیرانی ایران تعداد 125 کشتی و نفتکش متعلق به کشور نیز با برچسب غیرمعمول منع اشاعه تحریم شدند تا به‌نوعی به تحریم‌های هسته‌ای سازمان ملل پیوند داده شوند.
29 سپتامبر 2022 دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) مدعی شد شبکه بین‌المللی شرکت‌ها و کشتی‌هایی را که در فروش صد‌ها میلیون دلاری پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی ایران در جنوب و شرق آسیا دست دارند را تحریم کرده است.
3 نوامبر 2022 دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (OFAC) چندین فرد کلیدی و شرکت‌های پیشرو و کشتی‌های متعددی که محموله‌های نفتی ایران را جابه‌جا می‌کردند را تحریم کرده است.
27 ژوئن 2024 وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد سه شرکت اماراتی که در حمل‌ونقل فرآورده‌های نفتی یا پتروشیمی ایران فعالیت می‌کنند را تحریم می‌کند. با اعمال این تحریم‌ها، 11 کشتی مرتبط با این نهاد‌ها به عنوان اموال مسدودشده شناسایی شد. همچنین 27 ژوئن 2024 آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا گفت ما سه نهاد مرتبط با حمل‌ونقل فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی ایران را تحریم کردیم و 11 کشتی مرتبط با این نهاد‌ها را به عنوان اموال مسدودشده شناسایی شدند.
27 فوریه 2024 خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد دو شرکت ثبت‌شده در هنگ‌کنگ و جزایر مارشال که مالک و اداره‌کننده یک کشتی به نام KOHANA با پرچم پاناما هستند را تحریم کرده است. خزانه‌داری آمریکا مدعی شد این دو کشتی محموله‌ای با ارزش بیش از 100 میلیون دلار برای وزارت دفاع ایران را حمل کرده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد (مقاله تحریم صنعت کشتیرانی ایران؛ روندپژوهی، ابعاد و اهداف؛ رحیم بایزیدی و سید سعید میرترابی) به‌طور خاص تحریم‌های آمریکا علیه کشتیرانی ایران در سه حوزه جغرافیایی (مبدأ، مسیر و مقصد) و 10 حوزه موضوعی تنظیم شده و با استفاده از تقویت رژیم مانیتورینگ، تحریم‌ها اجرا می‌شوند.
به لحاظ جغرافیایی تحریم‌های کشتیرانی آمریکا سه حوزه مبدأ (افراد، شرکت‌ها و بنادر ایران)، مسیر کشتی‌ها، خطوط کشتیرانی و پوشش بیمه و مقصد افراد، شرکت‌ها، بنادر و پوشش بیمه کشتیرانی را هدف قرار داده است تا اثر‌گذاری تحریم‌ها به حداکثر برسد.
حوزه‌های موضوعی تحریم‌های کشتیرانی آمریکا علیه ایران و سایر کشور‌ها عبارتند از: بیمه‌های دریایی، مدیران و شرکت‌های ثبت پرچم، مقامات مسئول در مدیریت و کنترل بنادر، انجمن‌ها و شرکت‌های کشتیرانی، بازرگانان تأمین‌کنندگان و کارگزاران کالا‌ها، مؤسسات مالی، صاحبان کشتی، اپراتور‌ها و چارترکنندگان، انجمن‌های طبقه‌بندی، ناخدا‌های خطوط کشتیرانی و شرکت‌های خدمه.
کشتیرانی رکورد برجام را شکست
براساس داده‌های آمارنامه سازمان بنادر و دریانوردی کشور، حجم تخلیه و بارگیری کالا در کشور از حدود 93 میلیون تن در سال 1383 به 140 میلیون تن تا سال 1389 رسیده و این میزان در سال‌های 1390 و 1391 به 135 و 139 میلیون تن و در سال 1392 به 140 میلیون تن رسیده است. با امضای برجام تا سال 1396 حجم تخلیه و بارگیری کالا به 157 میلیون تن می‌رسد. با شروع تحریم‌های ظالمانه دوره اول دونالد ترامپ، در سال 1397 حجم تخلیه و بارگیری کالا در بنادر ایران به 140 میلیون تن کاهش یافت. در سال‌های بعد حجم تخلیه و بارگیری کالا بین 140 تا 150 میلیون تن بوده و این مقدار در سال 1402 رکورد‌های قبلی خود را شکسته و به 158 میلیون تن رسیده است.
طبق داده‌های آمارنامه سازمان بنادر و دریانوردی کشور در 8 ماهه سال جاری نیز حجم تخلیه و بارگیری کالا 106 میلیون تن بوده که نسبت به حجم 103 میلیون تنی 8 ماهه سال گذشته، رشد 3.3 درصدی داشته است. آن‌طور که در این گزارش تشریح می‌شود، همه این فعالیت‌ها درحالی رخ داده که رژیم تحریمی آمریکا، از کشتی‌ها گرفته تا اشخاص، خدمه، شرکت‌های بیمه‌ای و هر آن چیزی که در ارتباط با فعالیت کشتیرانی است را از سال 1397 تاکنون برای ایران تحریم کرده است. به استناد گزارش‌های بین‌المللی، تحریم‌های ایالات متحده علیه کشتیرانی ایران که از سال 1397 مجددا اعمال شده و شروع آن از سال 2005 بوده، شدیدترین نوع رژیم تحریمی در تاریخ کشتیرانی تجاری جهان بوده است.
انتهای پیام/
منبع: اقتصاد کلان