بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - به گزارش اصلاحات نیوز به نقل از جهان صنعت، سوالی که مطرح است این است که اگر کل بدهی به ترکمنستان پرداخت شده‌، دلیل اینکه طرف ترکمنی گفته قرارداد امضا نمی‌کند، چیست؟
برخی کارشناسان می‌گویند این موضوع می‌تواند ناشی از چند اتفاق باشد؛ یا ترکمنستان از طرف اروپا و آمریکا تحت فشار بوده یا تاخیر در پرداخت‌های ایران باعث شده ترکمنستان به دنبال مشتری‌های مطمئن‌تری برود.
واقعیت این است که تاخیر در پرداخت بدهی گازی به ترکمنستان باعث شد نفوذ کشورهای اروپایی و اسرائیل در همسایه شمالی ایران افزایش یابد و به این ترتیب معادلات ترکمنستان برای پیوند امنیتی، اقتصادی و سیاسی با ایران از مسیر تجارت گاز تغییر کند. از سویی قرارداد خط لوله تاپی در آستانه اجراست که ترکمن‌ها را وسوسه کرده گاز خود را از مسیر افغانستان به پاکستان و هند رسانده و ایران را دور بزنند.
اگرچه دولت سیزدهم با ترکمنستان توافق کرده بود که بدهی حدود 2‌میلیارد دلاری ایران شامل اصل بدهی و جریمه دیرکرد پرداخت شود و در این راستا 6/1‌میلیارد دلار از بدهی که معادل اصل بدهی بود از محل آزادسازی منابع بلوکه‌شده ایران در عراق تسویه شد، اما همزمان با پیگیری ایران برای امضای قرارداد واردات گاز از ترکمنستان، مذاکرات دو کشور برای تسویه باقی‌مانده بدهی نیز انجام شد. در واقع می‌توان گفت ترکمنستان فقط دنبال دریافت بدهی خود بود زیرا پس از تسویه کامل حاضر به امضای قرارداد گازی جدید نشد.
همکاری با ایران به نفع ترکمنستان نیست
محمود خاقانی، کارشناس بین‌الملل انرژی درباره واردات گاز از ترکمنستان به «جهان‌صنعت» گفت: ما در شرایطی قرار گرفتیم که رییس‌جمهور می‌گوید با دشمن هم می‌توانیم مدارا کنیم و اصل تعامل با همه کشورهای جهان را اعلام کرده است. از سوی دیگر به دلیل اینکه قراردادهای بلندمدتی با چین و روسیه بسته‌ایم، کشورهای دیگر حرف ما را باور نمی‌کنند و معتقدند که ما شریک این کشورها هستیم، بنابراین در این یارگیری جدید در دنیای جدید پس از کرونا که تقریبا ساختار دنیا به هم ریخته است، سیاست بین‌المللی‌گرایی به سوی ملی‌گرایی سوق پیدا کرده، به این معنا که هر کسی با توجه به منافع ملی خود رفیق مورد نظرش را پیدا می‌کند.
او ادامه داد: در چنین شرایطی نمی‌توان طرف ترکمنی را سرزنش کرد که چرا مثلا حسن همسایگی را بجا نمی‌آورد. حرف طرف ترکمنی این است که من گاز دادم و شما به من بدهکارید. ظاهرا در دولت چهاردهم مشخص شده پولی که دولت قبلی از پرداخت آن حرف می‌زد جریمه دیرکرد بوده و اصل پول باقی مانده بود و اینطور که وزیر نفت می‌گوید بدهی تسویه شده است.
خاقانی با اشاره به اینکه عراق هم به ایران بدهکار است، افزود: از عراق هم طلبکاریم. عراق بابت دریافت گاز از ایران میلیاردها دلار بدهکار است، اما چون تحریم هستیم این بدهی را نمی‌تواند پرداخت کند. ما هم چون معتقدیم عراق رفیق ما است، علی‌رغم اینکه پول نمی‌دهد باز هم به این کشور گاز و برق می‌دهیم!
وی با اشاره به اینکه ترکمنستان برای افزایش تولید گاز در حال جذب سرمایه است، گفت: چینی‌ها در حال سرمایه‌گذاری در این کشور هستند. اروپایی‌ها هم به دلیل جنگ اوکراین مشتری گاز ترکمنستان هستند، برای این کشور شرط و شروطی گذاشته‌اند که اگر با ایران کار کنی، سرمایه‌گذاری‌های ما در ترکمنستان دچار اختلال می‌شود. از این طرف دولت ترکمنستان هم حساب و کتاب می‌کند و با توجه به منافع ملی خود از ایران معذرت‌خواهی و اعلام می‌کند که به ما گاز نمی‌دهد، مگر اینکه پول را نقدی حساب کنیم.این کارشناس انرژی افزود: ایران هم به دلیل مسائل FATF نمی‌تواند عملیات بانکی بین‌المللی انجام دهد، در ازای آن می‌تواند با نفت کوره و نفت خام پرداخت کند. این روش هم جواب نمی‌دهد چون اگر بارنامه نفت ایران به اسم ترکمنستان باشد، این کشور نمی‌تواند آن را بفروشد. وی با بیان اینکه از سال 1384 تا امروز یک نادان سنگی را به درون چاه منافع ملی ایران انداخت که تا الان صدها دانا نتوانستند آن سنگ را خارج کنند، گفت: هنوز هم معلوم نیست700، 800میلیارد دلار درآمد نفتی در دولت‌های نهم و دهم کجا سرمایه‌گذاری شده است. بحران‌ها از دولت‌های یازدهم و دوازدهم شروع شد و دولت سیزدهم هم نتوانست این سنگ را از چاه خارج کند، بنابراین امروز در شرایطی قرار گرفته‌ایم که مجبوریم با کم‌گازی بسازیم.
خاقانی در مورد آثار بدقولی ایران در قراردادهای بین‌المللی بیان کرد: کسانی که می‌گفتند تحریم‌ها کاغذ‌پاره نیست کشور را امروز در شرایط فاکتور ریسکی قرار داده‌اند، به این معنا که قرارداد با ایران به معنای خطر و عدم توان در اجرای تعهدات و پرداخت‌هاست. این فاکتور ریسک متاسفانه همه چیز را برای ما گران کرده است. هر کسی بخواهد به ما جنسی بفروشد، مجبوریم بعدا پرداخت کنیم. مادامی که بدهی‌ها زیاد می‌شود و چند برابر چیزی که می‌توانستیم در شرایط عادی بخریم را باید بپردازیم‌، لذا فاکتور ریسک معامله با ما و سرمایه‌گذاری سیار بالا می‌رود.
تاخیر در پرداخت بدهی به دلیل تحریم
محمدصادق مهرجو، کارشناس انرژی نیز در گفت‌وگو با «جهان‌صنعت» بیان کرد: «بدهی ما به ترکمنستان به این خاطر نبوده که قصد پرداخت آن را نداشتیم، بلکه مشکلات ناشی از تحریم و بحث سوییفت باعث شد در پرداخت بدهی‌هایمان تاخیر کنیم.
وی افزود: مادامی که به هر علتی نتوانیم بدهی را به موقع پرداخت کنیم، طبیعتا باید انتظار داشته باشیم که مشمول جریمه‌های خاص شویم.»
در شرایطی که کشور با بحران ناترازی گاز دست و پنجه نرم می‌کند و نیاز به گاز در زمستان پیش‌رو رو به افزایش است، طبیعتا تمدید قرارداد گازی با ترکمنستان می‌تواند زمستان سخت پیش‌رو را با چالش انرژی برای کشور روبه‌رو نکند و کشور بیشتر از این در باتلاق ناترازی فرو نرود؛ تدبیری که شاید با این پیچیدگی‌ای که در روابط و معادلات منطقه‌ای گاز پیش آمده به این آسانی‌ها قابل حل نباشد.