بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - تین نیوز |
کارشناسان معتقدند هرچند مناطق آزاد در جهان برای جذب سرمایه گذار داخلی و خارجی با هدف تولید با کمترین موانع و با هدف گذاری صادرات یا صادرات دوباره کالاهای وارداتی شکل گرفت، اما تجربه 30 ساله ما از منطقه آزاد داشتن، غیر از این بوده است.
به گزارش تین نیوز به نقل از اقتصاد سرآمد، برخی از منتقدان مناطق آزاد کشور می گویند که این مناطق به دریچه قاچاق و واردات کالاهای مصرفی و بنجل خارجی تبدیل شده است.
در مقابل بسیاری از مدیران مناطق آزاد کشور معتقدند که عدم استفاده از ظرفیت های قانونی پیش بینی شده در قانون موجب شده تا مناطق آزاد کشور نتوانند به ماموریت های اصلی خود عمل کنند.
مسعود پزشکیان، رئیس دولت چهاردهم روز یکشنبه (25 آذرماه) در ادامه جلسات اقتصاد دریامحور با اشاره به وجود مشکلات متعدد در مناطق آزاد و ظرفیت بنادر کشور، بر برنامه ریزی صحیح جهت ارتقای کیفی فعالیت ها در اقتصاد دریامحور و استفاده از تجربیات سایر کشورهای موفق در این حوزه تاکید کرد.
ایجاد مناطق آزاد از دید سازمان های بین المللی و سایر کشورها
شورای عالی مناطق آزاد تجاری مدتی قبل در گزارشی درباره اهداف ایجاد مناطق آزاد در کشورهای مختلف از شش دلیل به عنوان اهداف اصلی تشکیل مناطق آزاد از دیدگاه سازمان بین المللی کار نوشته بود که «اشتغال، توسعه صادرات، انتقال فناوری به سرزمین اصلی، کسب درآمد ارزی، ورود به بازارهای جهانی و جذب سرمایه» از مهمترین دلایل ایجاد مناطق آزاد در جهان به شمار می آید.
ایده ایجاد مناطق آزاد تجاری به شکل امروزی خود در جهان به سال های پس از اتمام جنگ دوم جهانی برمی گردد. در آن سال ها کشورهای مختلف درصدد برآمدند با بهره گیری از مزیت های مناطق آزاد برای صادرات و جذب سرمایه گذاری های داخلی و خارجی، آثار عقب ماندگی در اقتصاد داخلی را از بین ببرند. منطقه آزاد شانون ایرلند، اولین منطقه آزاد جهان شناخته می شود که در سال 1959 ایجاد شد. روزنامه دریایی اقتصاد سرآمد در گزارشی به بررسی تجربیات برخی کشورها در ایجاد مناطق آزاد کشور پرداخته است که در ادامه می خوانید:
تجربه چینی در ایجاد مناطق آزاد
در سال 1987، اولین منطقه آزاد چین شروع به کار کرد. پس از آن به تدریج پنج شهر ساحلی را برای ارتباط با هنگ کنگ، به عنوان منطقه ویژه اقتصادی انتخاب کرد. مهمترین عوامل موثر بر عملکرد موفق این مناطق بسترهای نهادی، زیرساخت های اقتصادی و سیاست ها و مقررات انگیزشی بود.
به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، برتری و مزیت مناطق آزاد چین در این اصل اساسی نهفته است که فضای مناسب برای سرمایه گذاری صنعتی و تجاری در این مناطق فراهم شد و با مساعدت های جدی دولت، زیرساخت های لازم برای بهبود شرایط تولید، کاهش هزینه محصولات، انتقال مدیریت فناوری و در نهایت امکان بازاریابی برای محصولات چینی به وجود آمد.
در این میان اصلاح مقررات پولی و بانکی، اصلاح قوانین تجاری و تعرفه ای و بازنگری در قانون تجارت، تسهیلات ارزی، اصلاح مقررات سرمایه گذاری و مالیاتی از طریق اعطای معافیت های مالیاتی با جهت گیری تولیدی-صنعتی و اولویت های تعیین شده، تضمین امنیت سرمایه خارجی ها و مواردی از این دست در راستای حفظ توان رقابتی و بالا بردن بهره وری، از جمله سیاست ها و مقرراتی است که در این مناطق در چین پیاده شده است.
نسخه کره جنوبی برای ایجاد مناطق آزاد
کره جنوبی هشت منطقه آزاد دارد که هر کدام از آنها در تلاش برای جذب سرمایه های اقتصادی و اجتماعی موسسات و حرکت در مسیر جهانی شدن هستند. اینچئون، بوسان، گوانگ یانگ و دریای زرد از مشهورترین و قدیمی ترین این مناطق هستند. یکی از نکات مثبت و موفقیت آمیز اقتصاد کره جنوبی را می توان مدیریت هماهنگ و برنامه ریزی شده این کشور برای بنادر تجاری و مناطق آزاد دانست. هر کدام از مناطق آزاد اقتصادی یا تجاری کره جنوبی بر موضوعی خاص تکیه و تمرکز کرده اند و برای پیشبرد اهداف دولت در این زمینه ها تلاش می کنند و اقدام به برندسازی کرده اند.
برخی مناطق مانند بوسان و گوانگ یانگ، تدارکات دریایی، کشتی سازی و تولید وسایل مورد نیاز تجارت دریایی را مدنظر قرار داده اند؛ برخی مناطق نیز بر تولید و تجارت قطعات خودرو تمرکز کرده اند و حتی منطقه ای به آموزش متکی و فعالیت هایش مبتنی بر دانش است. می توان گفت مناطق آزاد کره جنوبی در میان خود تقسیم وظایفی را انجام داده اند تا بتوانند با تمرکز بیشتر بر فعالیت های مشخص، سودآوری بیشتری داشته باشند و موفقیت بالاتری را به دست آورند.
امارات پیشتاز ایجاد مناطق آزاد در خاورمیانه
امارات نخستین کشور در خاورمیانه است که منطقه آزاد ایجاد و در 9 فوریه 1985 با صدور حکمی، بندر جبل علی را منطقه آزاد اعلام کرد. تمامی مناطق آزاد امارات متحده عربی با استفاده از جذابیت های محلی و استراتژیک و حصول اطمینان از دسترسی به بهترین نوع ارتباطات مانند بنادر و فرودگاه ها برای خود بازاریابی می کنند، آن مناطق آزادی که خارج از دبی هستند نیز به تبلیغ هزینه های کمتر خود در اجاره و هزینه های کلی زندگی می پردازند. آن ها با استفاده از توسعه بنادر و امکانات لجستیکی توانسته اند مقدار زیادی سرمایه وارد کشورشان کنند و از همین طریق کشور را در مسیر توسعه و همسو با اقتصاد جهانی قرار دهند.
مراکش برترین منطقه آزاد در افریقا
مناطق تانگر مد در اطراف بندری به همین نام در محدوده تنگه جبل الطارق در کشور مراکش، اولین منطقه آزاد از قاره آفریقا بود که در میان بزرگترین و مهمترین مناطق آزاد جهان جایگاه بالایی به دست آورد. این مناطق از چهار سرمایه گذاری اصلی تشکیل شده است که یک پیشنهاد تجاری یکپارچه را شامل می شود که شامل خدمات خودرو و ساخت، تدارکات و خدمات دریایی است. در حالیکه مراکش نقش خود را به عنوان قطب استراتژیک تولید و بازرگانی میان اروپا، آفریقا و حوضه اقیانوس اطلس ایفا میکند، در قلب آفریقا قرار گرفته و شبکه مناطق آن نشان داده اند توانایی لازم برای توسعه شرکت های خودرویی، هوانوردی، خدمات لجستیکی و... دارند.
لهستان برترین منطقه میان مناطق آزاد اروپا
منطقه ویژه اقتصادی لودز در کشور لهستان نیز به عنوان منطقه برتر اروپا در مناطق آزاد جهانی جهانی در سال 2020 شناخته می شود. این منطقه همچنین در رتبه بندی کلی جهانی سوم است. این منطقه در تلاش خود برای تبدیل شدن به مرکز صنعت در قلب اروپای مرکزی و شرقی پیشرفت کرده است.
با توجه به اینکه قانون منطقه اقتصادی لهستان برای تقویت سرمایه گذاری با محتوای ارزش افزوده بالاتر به روز شده است، فعالیت های پیشرفته تولید و تحقیق و توسعه در میان مجوز های تجاری جدید صادر شده بسیار برجسته است. منطقه ویژه اقتصادی لودز همچنین با طیف گسترده ای از خدمات با هدف ایجاد شرکت های مبتنی بر فناوری و شرکت های کوچک و متوسط، با تمرکز ویژه بر توسعه موارد استفاده 5G صنعتی، پیشنهاد خود را توسعه داده است.
ابزار مناطق آزاد در خدمت اقتصاد کشورها
افزایش رقابت، نوآوری، بالا بردن کیفیت کالا و تحرک اقتصادی در کشورهای در حال توسعه نیز تا حد زیادی حاصل تجارت خارجی و روابط اقتصادی کشورهاست و مناطق آزاد یکی از مهمترین ابزارهای تحقق این استراتژی به شمار می روند؛ به طوری که مانع از بروز بحران های اقتصادی و اجتماعی های ناشی از مراحل انتقالی از یک اقتصاد بسته ملی به اقتصاد جهانی بوده و امکان هماهنگ سازی سیاست های داخلی با تحولات جهانی اقتصاد را فراهم می آورند.
کارشناسان می‎گویند؛ از جمله دلایل اقبال کشورهای در حال توسعه در سال های اخیر به مناطق آزاد با وجود تاکید بر یکی از استراتژی های یاد شده، بیشتر به موانع داخلی رشد اقتصادی این کشورها و لزوم کسب آمادگی اقتصاد ملی برای هماهنگی با اقتصاد جهانی بر می گردد؛ زیرا کشورهای در حال توسعه ایجاد مناطق آزاد را کم دردسرترین و ساده ترین ابزار حل و فصل این موانع می یابند.