بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - تین نیوز |
مالیات به عنوان یکی از مهم ترین منابع درآمدی دولت ها، نقش حیاتی در توسعه اقتصادی و ارائه خدمات عمومی ایفا می کند. در ایران، با وجود تلاش های صورت گرفته برای بهبود نظام مالیاتی، چالش هایی نظیر فرار مالیاتی، نبود شفافیت و فرهنگ مالیاتی همچنان پیش روی این حوزه قرار دارد.
به گزارش تین نیوز به نقل از ایمنا، مالیات، به عنوان ابزاری برای توزیع عادلانه ثروت و تأمین منابع مالی دولت، در بسیاری از کشورها از اهمیت ویژه ای برخوردار است، در ایران نیز، با توجه به وابستگی اقتصادی به درآمدهای نفتی، افزایش سهم مالیات در بودجه عمومی به یکی از اولویت های اصلی دولت تبدیل شده است، با این حال چالش هایی نظیر گستردگی اقتصاد غیررسمی، شفافیت نداشتن اطلاعات مالی و فرار مالیاتی مانعی برای تحقق این هدف بوده اند.
در سال های اخیر، سهم مالیات از منابع درآمدی دولت افزایش یافته است، بر اساس گزارش سازمان امور مالیاتی کشور، در سال 1402 حدود 50 درصد از منابع بودجه عمومی از طریق مالیات تأمین شد. این رقم نشان دهنده تلاش دولت برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و تمرکز بر مالیات به عنوان منبع پایدار درآمدی است.
نظام مالیاتی ایران شامل دو نوع اصلی مالیات است: مالیات های مستقیم: شامل مالیات بر درآمد و مالیات بر دارایی و مالیات های غیرمستقیم: شامل مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر کالاها و خدمات.
چالش های نظام مالیاتی در ایران 1. فرار مالیاتی:
یکی از مهم ترین مشکلات نظام مالیاتی در ایران، فرار مالیاتی است، بر اساس آمار منتشرشده، سالانه بیش از 100 هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی در کشور رخ می دهد. این معضل ناشی از عواملی همچون نبود شفافیت اطلاعات مالی، ضعف در نظارت و وجود اقتصاد غیررسمی است.
2. اقتصاد غیررسمی:
بخش بزرگی از فعالیت های اقتصادی در ایران خارج از چارچوب رسمی انجام می شود. این بخش که شامل مشاغل غیررسمی، تجارت زیرزمینی و معاملات غیرشفاف است، موجب کاهش توانایی دولت در دریافت مالیات می شود.
3. ضعف در فرهنگ مالیاتی:
در ایران، بسیاری از افراد و کسب وکارها پرداخت مالیات را به عنوان یک وظیفه ملی نمی پذیرند. این موضوع ناشی از ضعف در فرهنگ سازی و آموزش اهمیت مالیات در توسعه اقتصادی است.
4. پیچیدگی قوانین مالیاتی:
قوانین مالیاتی ایران در برخی موارد پیچیده و مبهم هستند. این موضوع باعث سردرگمی مؤدیان مالیاتی و افزایش احتمال خطا یا تخلف می شود.
5. ضعف در دیجیتالی سازی:
با وجود اجرای طرح مالیات هوشمند، هنوز بسیاری از فرایندهای مالیاتی به صورت سنتی انجام می شوند. این مسئله موجب افزایش هزینه های اجرایی و کاهش کارایی نظام مالیاتی شده است.
فرصت ها و راهکارها برای بهبود نظام مالیاتی 1. اجرای کامل مالیات هوشمند:
پیاده سازی سیستم مالیاتی هوشمند و دیجیتالی می تواند به شفافیت بیشتر، کاهش فرار مالیاتی و افزایش رضایت مؤدیان کمک کند. دولت با استفاده از فناوری های نوین، اطلاعات مالی مؤدیان را به صورت دقیق تر و جامع تر رصد می کند.
2. کاهش معافیت های مالیاتی:
در ایران، بخش بزرگی از اقتصاد تحت معافیت های مالیاتی قرار دارد. اصلاح این معافیت ها می تواند به افزایش درآمدهای مالیاتی کمک کند.
3. تقویت فرهنگ مالیاتی:
دولت باید با استفاده از ابزارهایی همچون رسانه ها، آموزش های عمومی و برنامه های تشویقی، فرهنگ مالیاتی را در جامعه ترویج دهد.
4. شفافیت اطلاعات مالی:
با ایجاد بانک های اطلاعاتی جامع و اتصال آن ها به یکدیگر، امکان شناسایی دقیق درآمدها و دارایی های افراد و کسب وکارها فراهم می شود.
5. اصلاح قوانین و مقررات:
ساده سازی و شفاف سازی قوانین مالیاتی، فرایند پرداخت مالیات را برای مؤدیان آسان تر می کند و احتمال تخلف را کاهش می دهد.
تأثیر مالیات بر توسعه اقتصادی کاهش نابرابری ها: مالیات به عنوان ابزاری برای توزیع مجدد ثروت، می تواند به کاهش فاصله طبقاتی و افزایش عدالت اجتماعی کمک کند.
تأمین مالی خدمات عمومی: دولت ها از طریق مالیات می توانند منابع مالی لازم برای ارائه خدمات عمومی نظیر آموزش، بهداشت و زیرساخت ها را تأمین کنند.
کاهش وابستگی به نفت: افزایش سهم مالیات در بودجه عمومی، ایران را از وابستگی به درآمدهای ناپایدار نفتی رها کرده و به توسعه پایدار اقتصادی کمک می کند.
در سال های اخیر، دولت ها گام های مهمی برای بهبود نظام مالیاتی برداشته است. از جمله این اقدامات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اجرای طرح مالیات بر خانه های خالی: این طرح با هدف کنترل بازار مسکن و افزایش شفافیت در معاملات ملکی اجرا شد.
- افزایش مالیات بر خودروهای لوکس: این اقدام با هدف کاهش نابرابری و افزایش عدالت مالیاتی انجام شده است.
- اصلاح نظام مالیات بر ارزش افزوده: دولت با اصلاح این قانون، تلاش کرده است عدالت بیشتری در توزیع مالیات ها ایجاد کند.
کارشناسان اقتصادی معتقدند که نظام مالیاتی ایران نیازمند بازنگری های جدی است. آن ها بر این باورند که علاوه بر اصلاح قوانین و دیجیتالی سازی فرایندها، باید به ابعاد اجتماعی و فرهنگی مالیات نیز توجه شود. همچنین ایجاد انگیزه های مالی برای مؤدیان خوش حساب می تواند به افزایش اعتماد عمومی و مشارکت بیشتر در پرداخت مالیات کمک کند.
پرداخت مالیات به عنوان یکی از پایه های اصلی تأمین منابع دولت، نقش کلیدی در توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران دارد. با وجود چالش های موجود، اقدامات دولت در سال های اخیر نشان دهنده عزم جدی برای بهبود نظام مالیاتی است. با اجرای اصلاحات لازم و مشارکت همه جانبه مردم، می توان به افزایش کارایی نظام مالیاتی و تحقق اهداف توسعه ای کشور امیدوار بود.