ایرانیان جهان - سفر نخست وزیر عراق به ایران در شرایط حساس منطقه که اهمیت هماهنگی‌ها میان تهران و بغداد را مضاعف کرده است نتایج خاصی در روند تحولات پرشتاب غرب آسیا برجای خواهد گذاشت.
به گزارش مشرق، محمد شیاع السودانی امروز وارد تهران می‌شود تا در هنگامه‌ای که تنش‌های ژئوپلتیک خاورمیانه، بحران و آشوب را به دستور کار ثابت منطقه تبدیل کرده، همه نگاه‌ها به ایران دوخته شود.
طبق بیانیه رسمی دفتر اطلاع‌رسانی نخست وزیر عراق، در این سفر، روابط دوجانبه بین 2 کشور و راه‌های ارتقای آن و نیز تحولاتی که منطقه شاهد آن است، مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. طی دو دهه گذشته عراق همواره در کانون توجهات قدرت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی قرار داشته و به دلیل وضعیت جغرافیایی خاص این کشور به محلی برای رقابت این بازیگران در موازنه قوای آسیای غربی و طراحی‌های سیاسی-امنیتی برای تعیین نظم مورد نظر آنها بوده است.
همسایه خاص ایران
جمهوری اسلامی ایران به دلیل همسایه بودن با عراق و اشتراکات فراوان سیاسی، تاریخی و فرهنگی با این کشور وضعیت ویژه‌ای نسبت به دیگر بازیگران منطقه‌ای داشته و درباره اوضاع این همسایه غربی نمی‌تواند بی‌تفاوت باشد. با درک این موارد است که اولین مقصد خارجی مسعود پزشکیان رئیس جمهوری ایران در شهریور ماه امسال عراق تعیین شد، کشوری که با همه فراز و فرودهای تاریخی در روابط دو کشور، جایگاه برجسته‌ای در دیپلماسی منطقه‌ای کشورمان دارد و همیشه در رادار سیاست خارجی ایران قرار داشته اشت. تهران و بغداد در این سال‌ها بیشترین اشتراک نظر را در موضوعات منطقه از خود نشان داده‌اند.
تعامل ایران و عراق در آتش بس یمن با میانجیگری سازمان ملل نقش آفرینی کرد. بغداد نقش مهمی در تسهیل مذاکرات ایران و عربستان سعودی داشت و میزبان پنج دور این مذاکرات بود. رهاورد سفر سه روزه مسعود پزشکیان به جمهوری عراق امضای 14 سند همکاری بود که مهم‌ترین آنها سند جامع همکاری ایران و عراق را رقم زد. این رخداد در حالی محقق شد که چندماه پیش از آن، ترکیه نیز در جریان سفر رجب طیب اردوغان رییس جمهور این کشور به عراق مبادرت به امضای سند همکاری‌های جامع با بغداد ورزیده بود.

آمریکا از عراق چه می‌خواهد؟
عراق این روزها در شرایط خاص و حساسی به سر می‌برد. وضعیت این کشور را باید در پس‌ زمینه‌ای دید که واشنگتن و تل‌آویو برای بازتعریف و حاکم کردن نظم‌امنیتی جدیدی در خاورمیانه طراحی کرده‌اند.
ایالات متحده و اسرائیل پس از اتفاقات سوریه و سقوط دولت بشار اسد، مسیر تضعیف حکومت‌های مرکزی منطقه را هموار می‌بینند تا تسلط و برتری رژیم صهیونیستی در غرب آسیا تثبیت شود. برای این هدف، راهبرد آنها تبدیل کردن کشورهای منطقه به دولت‌هایی فرومانده ( Failed State) است که توان اعمال حاکمیت بر قلمرو سرزمینی خود را نداشته باشند.
در چنین فضایی، گام اول این استراتژی در ضربه زدن هر چه بیشتر به محور مقاومت است. پس از اتفاقات سوریه، رفت و آمدهای مقامات آمریکایی به بغداد تشدید شد. در خصوص جزئیات ملاقات‌های آمریکایی‌ها با سران عراق اخباری در خصوص تهدیدهای واشنگتن نسبت به برچیده شدن گروه‌های مقاومت در عراق منتشر شد.
چه اینکه در روزهای واپسین منجر به سقوط دمشق، حواشی هدف داری در خصوص حضور گروه‌های مقاومت عراق مانند حشد الشعبی در سوریه منتشر شد تا جایی که ابومحمد الجولانی رهبر تحریرالشام پیام ویدئویی خطاب به نخست وزیر عراق منتشر کرد که در امور شام دخالت نکند.
پس از سفر ماه گذشته وزیرخارجه ایالات متحده به عراق، یک مقام آمریکایی گفت که «آنتونی بلینکن» با غنیمت شمردن فرصت سقوط دولت «بشار اسد» در سوریه، عراق را تحت فشار قرار داده تا آنچه «شبه‌نظامیان تحت حمایت ایران» خوانده شده را سرکوب کند.
بلینکن پس از دیدارهایش در بغداد، گفته بود آمریکا نسبت به «تلاش برای اطمینان یافتن از حفظ و تقویت حاکمیت ملی عراق پایبند است.» دیپلمات ارشد دولت بایدن گفت: «فکر می‌کنم زمان آن فرا رسیده است که عراق حاکمیت ملی، ثبات، امنیت و موفقیت خود را تحکیم کند.»
خوانش بین سطور از این مواضع دیپلماتیک تونی بلینکن منظور وزیر خارجه آمریکا را روشن می‌سازد: عراق یا باید مقاومت را انتخاب کند یا منتظر بی ثباتی شبیه به سوریه باشد.

السودانی پیامی خاص می‌آورد؟
اگرچه نخست وزیر عراق با دستور کار متنوعی به تهران می‌آید اما واضح است که مسائل منطقه به ویژه تحولات پسااسد در سوریه محور اصلی رایزنی‌ و مشورت‌های دیپلماتیک شیاع السودانی در تهران باشد. اسماعیل بقائی سخنگوی وزارت خارجه ایران روز گذشته تایید کرد سوریه یکی از رئوس گفت‌وگوهای این مهمان عراقی خواهد بود.
سفیر ایران در عراق نیز درباره سفر روز چهارشنبه نخست‌وزیر عراق به تهران گفت که این سفر در پاسخ به سفر چند ماه پیش رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به این کشور همسایه انجام می‌شود.
محمدکاظم آل‌صادق توضیح داد: در جریان این سفر، روند اجرای توافقات انجام‌شده در جریان سفر آقای پزشکیان به بغداد مورد پیگیری و بررسی قرار می‌گیرد.
برخی منابع عراقی به روزنامه لبنانی الاخبار گفته‌اند پرونده‌هایی که سودانی در تهران مورد بحث قرار می‌دهد شامل تلاش‌هایی برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها میان دولت انتقالی سوریه و ایران و فشارهای آمریکا برای برچیدن گروه‌های مسلح عراقی و بدهی‌های عراق به ایران است. منابع مذکور تاکید کردند که السودانی بعد از تهران مستقیما به دوحه سفر خواهد کرد تا درباره همین وقایع صحبت کند، زیرا قطر نزدیک‌ترین طرف به هیئت تحریر الشام است که اکنون قدرت را در سوریه در دست دارد.
در شطرنج پیچیده‌ای که پس از رویدادهای سوریه در منطقه شکل گرفته، تهران همچنان یکی از طرف‌های مهم مشورتی برای تعیین دستورکارهای سیاسی در غرب آسیاست. به ویژه اینکه مراکز اندیشه‌ای و مشورتی در آمریکا به دولتمردان این کشور توصیه کرده‌اند که نقش ایران باید آینده سوریه حفظ شود. در این رابطه، وزیر خارجه عمان هفته گذشته به تهران آمد و پس از دیدارهایی که با مقامات ارشد ایرانی داشت نتایج آنها را به طرف‌های منطقه‌ای و همچنین دولت انتقالی و موقت سوریه منتقل کرد.
آزمون بغداد
برخی منابع خبری در منطقه طبق گفته یک منبع سیاسی ناشناس ادعا کردند که دونالد ترامپ رئیس ‌جمهور منتخب ایالات متحده امریکا از محمد شیاع السودانی نخست ‌وزیر عراق، خواسته است تا تأثیر گروه ‌های مورد حمایت ایران در کشورش را محدود و از مداخله در امور داخلی دولت جدید سوریه خودداری نماید.
بر اساس این ادعا، ترامپ از طریق یک نماینده ویژه این پیام را به السودانی رسانده است. ترامپ از طرف عراقی خواسته تا از گسترش سلاح ‌های موجود در دست بازیگران غیردولتی در عراق جلوگیری کند.
مقامات عراقی معتقدند پس از آنچه در سوریه اتفاق افتاد، عراق و منطقه می‌توانند با چالش‌های بزرگی روبرو شوند.
خطر احیای داعش، صدها هزار پناهنده سوری در عراق و همچنین ادعاهای ارضی درباره برخی از مناطق عراق نظیر موصل و کرکوک توسط یکی از کشورهای منطقه، این کشور را مستعد بی‌ثبات سازی توسط بازیگران بیرونی می‌کند. در حال حاضر نیروهای ارتش ترکیه اکنون در عمق 40 کیلومتری خاک عراق حضور دارند.
در همین حال، چندی قبل یک منبع مسئول عراقی فاش کرد که دولت عراق بارها از سوی طرف های بین المللی و منطقه ای درخواست هایی مبنی بر انحلال حشد شعبی و تحویل سلاح گروه های عراقی (گروههای مقاومت) به دولت دریافت کرده است.
منبع دیگری نیز با اشاره به سفر دوم محمد الحسان نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور عراق به نجف اشرف برای دیدار با آیت الله سیستانی گفت: هدف این مقام سازمان ملل درخواست صدور فتوا از سوی مرجع عالیقدر شیعیان در نجف اشرف مبنی بر برچیدن و انحلال حشد الشعبی بود که با فتوای ایشان تشکیل شده است و یا ادغام آن با وزارتخانه های امنیتی دیگر بود؛ اما آیت الله سیستانی حاضر به استقبال از نماینده دبیرکل سازمان ملل نشد.
این تحرکات با واکنش سخت «محمد شیاع السودانی» هم مواجه شد. نخست وزیر عراق روز یکشنبه در سخنرانی به مناسبت بزرگداشت شهید «سردار قاسم سلیمانی» و شهید «ابومهدی المهندس» گفت: «فتوای مرجعیت (در خصوص مقابله با داعش) عراق و منطقه را نجات داد و بر آمادگی نیروهای امنیتی برای مقابله با هرگونه تجاوز به عراق تاکید داریم».
السودانی اضافه کرد: «دولت بر تقویت الحشدالشعبی از طریق حمایت از آن تاکید دارد و همه باید از ساختار دموکراتیک عراق و قانون اساسی حمایت کنند».
بغداد به خوبی از نقش ایران در ثبات عراق و روند تشکیل دولت در این کشور پس از سالهای اشغال آگاه است. مقامات عراقی همواره تاکید کرده‌اند که اجازه نخواهند داد این کشور به میدانی برای تقابل با ایران تبدیل شود.
با گذشت 20 سال از حمله به عراق و اشغال این کشور، ایالات متحده باید یک درس آموخته باشد که عراق را تحت فشار نگذارد.
روزگاری «ترکی الفیصل» رییس سازمان اطلاعات وقت عربستان سعودی بعد از سقوط صدام حسین و تشکیل شورای حکومتی در عراق گفت آمریکا در یک سینی طلا عراق را تقدیم ایران کرد.
منبع: ایرنا