بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - به گزارش خبرنگار فرهنگی ایونا به نقل از تاریخ شفاهی ایران، عملیات کربلای 5، حالا 25 ساله می‌شود و اگر نام و منطقه عملیاتی آن (شلمچه) این همه معروف‌اند، از سر ورود قالب خاطره به اتفاق‌های این نبرد است و ارتقاء این فهم و درک وقت رزمندگان که خاطرات جنگ باید بمانند تا فراموش نشوند.حالا عملیات کربلای 5 خاطرات فراوانی در دل کتاب‌های جنگ دارد و آن‌قدر زیاد است که این پیشنهاد را روز به روز به آستانه عمل نزدیک می‌کند که تمام این خاطرات گردآیند و به صورت تطبیقی مقایسه شوند تا روزشمار کاملی از لحظه لحظه عملیات نوشته شود.
سوی دیگر نگاه به عملیات کربلای 5 هم قوی ا ست و به نسبت دیگر عملیات‌ها آثار پژوهشی مهمی را به وجود آورده است.از نظر کارشناسان حوزه‌های تاریخ نظامی و سیاسی جنگ‌تحمیلی عراق علیه ایران، این قوت ناشی از تاثیر خاص عملیات کربلای 5 بر نیمه دوم جنگ‌تحمیلی عراق علیه ایران است.
مصطفی رحیمی که مطالعات زیادی درباره وضعیت خاطره‌نویسی، به خصوص از عملیات کربلای 5 داشته و از رزمندگان حاضر در این عملیات است، با تایید پُررنگی گونه خاطره درباره این عملیات، به تشریح دلایل آن می‌پردازد و می‌گوید:‌ «شاید طولانی شدن عملیات کربلای 5 اثر خاصی بر روی حجیم شدن خاطرات آن نداشته باشد.چون قبل از آن هم عملیات‌های طولانی‌تری مانند والفجر 8 داشتیم که حدود 80 روز طول کشید.اما به نظر من عملیات کربلای 5، چند نکته شاخص دارد که در خاطره‌نویسی آن موثر بوده است.»
وی ادامه می‌دهد:‌ «اول این‌که عملیات کربلای 4، حدود 16 روز قبل از کربلای 5 انجام شد و رزمندگان چیزی حدود 9 ماه در حال تمرین و آماده‌سازی برای حضور در عملیات بودند.اما پس از ناموفقی آن، وقتی باخبر شدند که نبرد بعدی در اروند انجام می‌شود، به یاد سابقه نبرد فاو (والفجر 8) افتادند و نوعی احساس پیروزی مجدد به آن‌ها دست داد.»
نویسنده کتاب بابانظر تاکید می‌کند:‌ «با وجود روحیه نامساعد رزمندگان پس از عملیات کربلای 4، باز هم با امید پیروزی در همان منطقه عملیاتی ماندند و دو هفته بعد، عملیات کربلای 5 را ساعت یک و نیم بامداد روز نوزدهم دی ماه 1365، در منطقه شلمچه آغاز کردند.»
رحیمی با اشاره به ویژگی‌های عجیب عملیات کربلای 5 معتقد است: «منطقه شلمچه، یک نوستالژی برای رزمندگان داشت.چون یکی از محورهای اصلی آغاز تجاوز ارتش صدام به خاک ایران از سوی شلمچه آغاز بود و وقتی عراق می‌‌خواست به خرمشهر حمله کند، از این محور وارد عمل شد.البته عملیات‌های محدود و گسترده زیادی مانند بیت‌المقدس هم در آن‌جا اجرا شده بود.بنابراین شلمچه بار عاطفی و نوستالژیک برای رزمندگان داشت.»
وی ادامه می‌دهد: «بعضی از رزمندگان، عملیات کربلای 5 را «جیش العسره» می‌نامند.در دوران صدر اسلام، بعضی از غزوه‌ها مانند تبوک که با دشواری‌هایی مثل پیاده‌روی طولانی همراه بود را جیش العسره، یعنی ارتش سختی‌ها می‌نامیدند.البته منطقه عملیات کربلای 5، وسعت زیادی نداشت اما به اعتراف همه کارشناسان، سنگین‌ترین آتش توپخانه از هر دو طرف، نسبت به بعضی از عملیات‌ها در کربلای 5 ریخته شده بود.»
این خاطره‌نویس دفاع‌مقدس تنوع زمین و عوارض طبیعی و مصنوعی موجود در منطقه عملیاتی کربلای 5 را از دیگر عوامل موثر بر جذابیت خاطرات باقی مانده از این عملیات می‌داند و تاکید می‌کند: «عراقی‌ها انواع رودخانه‌ها و کانال‌ها مصنوعی و سنگرها و موانع را با تکیه بر نظریات کارشناسان مصری و اسراییلی ایجاد کرده بودند.سنگرهای هلالی شکل برای اولین بار در شلمچه احداث شدند که حدود 200 تا 250 متر طول آن‌ها بود.عراقی‌ها به صورت نیم دایره خاکریز زده بودند که ممکن بود، حتی چند گردان را در این سنگرها به محاصره خود درآورند.خاکریزهای مثلثی هم به همین شکل، به طول چند کیلومتر تعبیه شده بودند و در هر ضلع آن یک مثلث دیگر قرار داشت و تانک و تیربارهای خود را در راس آن‌ها قرار داده بودند و کاملاً بر منطقه مسلط بودند.»
مصطفی رحیمی خاطرنشان می‌کند:«این موانع باعث شدند که از سویی، تعداد شهدای عملیات کربلای 5 بالا رود و از سوی دیگر هم جلوه‌های رزم رزمندگان، بیشتر بروز کرد و خاطرات را جاودانه کرد.در بعضی از عملیات‌ها وقتی خط شکسته می‌شد، پس از مقابله با مقاومت عراق، خط ها یکی یکی شکسته می‌شدند و سختی آن فقط در پدافند بود.اما پیشروی در عملیات کربلای 5 به شدت سخت بود و حتی بعضی می‌گفتند که غیرممکن است.»
داور نخستین کنگره ملی خاطره‌نویسی دفاع‌‌مقدس اضافه می‌کند: «پس از موفقیت در پیشروی در منطقه عملیاتی و در مرحله پدافند، تازه حجم آتش سنگین عراق باعث شد که عملیات، شکل دیگری پیدا کند.شاید در کربلای 5 به همه اهداف خود نرسیدیم، چون به منظور تهدید بصره می‌خواستیم از اروند رود عبور کنیم.اما جلوه‌های رزم رزمندگان و فراز و نشیب‌های آن را نمی‌توان فراموش کرد.»
مصطفی رحیمی در پایان از تمایز خاص مجموعه خاطرات عملیات کربلای 5 یاد می‌کند و می‌افزاید: «کتاب‌هایی مانند ستاره‌های شلمچه احمد دهقان، خاطراتی خاص را دربرگرفته‌اند.باید بپذیریم که خاطرات این عملیات، از لحاظ عمق، هیجان‌انگیزی، گیرایی و فراز و نشیب با دیگر عملیات‌ها قابل مقایسه نیستند.»