بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - منشور مشارکت راهبردی بین آمریکا و ارمنستان بیش از آنکه به دنبال تقویت ارمنستان باشد، اهداف ژئوپلیتیکی آمریکا در قفقاز جنوبی را دنبال می‌کند. این منشور با دخالت گستردۀ آمریکا در امور داخلی ارمنستان، می‌تواند باعث افزایش تنش و بی‌ثباتی در منطقه شود.
به گزارش مشرق، در حالی که آمریکا و ارمنستان از «ارزش‌های مشترک دموکراتیک» در «منشور مشارکت راهبردی» صحبت می‌کنند، اما به نظر می‌رسد که اهداف پنهانی در پشت این اقدام وجود دارد.
دموکرات‌ها عادت دارند که اهداف ژئوپلیتیکی خود را با سخنان زیبا در مورد حمایت از دموکراسی و همبستگی با جوامع دموکراتیک توجیه کنند؛ اما اغلب با کمی دقت در سوابق فعالیت‌های آمریکا، این حرف‌ها بی‌ارزش می‌شوند.
در بخش اول این منشور، به موضوع حل‌وفصل مناقشه ارمنستان و جمهوری آذربایجان اشاره شده است: «صلح شرافتمندانه و پایدار برای آینده‌ای باثبات‌تر و شکوفاتر در قفقاز جنوبی ضروری است. ایالات متحده آمریکا از روند صلح بین ارمنستان و آذربایجان، از جمله در روند تعیین مرزها بر اساس بیانیه آلما-آتا در سال 1991، حمایت می‌کند.»
در بخش اول این سند، به موضوع ارتباطات حمل‌ونقل نیز اشاره شده است: «ایالات متحده آمریکا از بازگشایی مسیرهای ارتباطی منطقه‌ای در قفقاز جنوبی بر اساس احترام کامل به حاکمیت و صلاحیت کشورها حمایت می‌کند. با اذعان به اینکه جریان کالا و افراد از طریق مرزها باعث وابستگی متقابل و سود متقابل برای همسایگان می‌شود، ایالات متحده قصد دارد به حمایت خود از عادی‌سازی روابط ارمنستان با همسایگان خود ادامه دهد.»
اما در بخش دوم که به اقتصاد اختصاص دارد، دیدگاه دولت بایدن در این مورد روشن می‌شود: «با آگاهی از مشکلات متعددی که ارمنستان به دلیل محصور بودن در خشکی و دسترسی محدود به بازارهای تجاری جهانی با آن مواجه است، ارمنستان و ایالات متحده آمریکا قصد دارند همکاری خود را برای ادغام ارمنستان در شبکه‌های حمل‌ونقل منطقه‌ای گسترده‌تر و طرح‌های ارتباطی، به ویژه از طریق حمایت سیاسی قاطع و پیشبرد طرح ارمنستان به نام چهارراه صلح، گسترش دهند.»
در همین بخش، تمایل دو کشور برای «بررسی امکانات برای افزایش و تنوع‌بخشی در تولید و تأمین انرژی در ارمنستان» نیز جلب‌توجه می‌کند. در این سند آمده است که این موضوع شامل توسعه برنامه انرژی هسته‌ای غیرنظامی با بالاترین استانداردهای ایمنی هسته‌ای، حفاظت و عدم اشاعه است. این موضوع می‌تواند به عنوان یک چالش برای روسیه تلقی شود، زیرا شرکت «روس اتم» مسئول امور هسته‌ای ارمنستان، از جمله نیروگاه هسته‌ای متسامور، است.
شاید مهم‌ترین بخش این سند، بخش سوم آن باشد که «دفاع و امنیت» نام دارد. در یکی از مفاد این بخش آمده است: «ارمنستان و ایالات متحده آمریکا قصد دارند دامنه برنامه‌های همکاری خود را در زمینه دفاع و امنیت، از جمله با برگزاری جلسات مشاوره دوجانبه در زمینه دفاع در طول سال آینده و کمک به ارتش ارمنستان از طریق آموزش‌های نظامی حرفه‌ای، گسترش دهند.»
همچنین به بهانه مقابله با تروریسم و تهدید اشاعه سلاح‌های کشتار جمعی، «ایالات متحده آمریکا قصد دارد از تقویت توانایی‌های سرویس مرزبانی ارمنستان و کمیته درآمدهای دولتی حمایت کند»؛ و این همه ماجرا نیست. در یکی از مفاد این سند آمده است که «ایالات متحده آمریکا قصد دارد به حمایت از نهادهایی که به حقوق احترام می‌گذارند، از جمله با حمایت از تلاش‌های ارمنستان برای اصلاح و مدرن سازی وزارت کشور و نیروهای انتظامی خود، ادامه دهد. انتظار می‌رود که این حمایت شامل آموزش پلیس و سایر اقدامات برای تأمین امنیت عمومی، تحقیق و مجازات عاملان تجاوزات و همچنین مبارزه با جرائم فراملی و فساد باشد.»
این بخش از سند نشان می‌دهد که آمریکا قصد دارد به طور گسترده در امور داخلی ارمنستان، از جمله در زمینه‌های امنیتی و نظامی، دخالت کند. این موضوع می‌تواند باعث افزایش تنش و بی‌ثباتی در منطقه و همچنین تضعیف حاکمیت ارمنستان شود.
همان‌طور که مشاهده می‌شود، مفاد این منشور به معنای مرحله جدیدی از نفوذ آمریکا در نهادهای دولتی ارمنستان است.
در مجموع، مفاد اصلی این منشور عبارت‌اند از: «آمریکا متعهد می‌شود که صنعت انرژی هسته‌ای ارمنستان را توسعه دهد، نظامیان و پلیس این کشور را آموزش دهد، در عمل نهادهای امنیتی ارمنستان را کنترل و همچنین نظارت نامشخصی بر مرزبانان ارمنی داشته باشد».
در صورت اجرای این مفاد، ارمنستان به عرصه درگیری بین آمریکا و روسیه تبدیل خواهد شد. به نظر می‌رسد که این منشور بیشتر برای تأمین اهداف سیاسی و ژئوپلیتیکی آمریکا در قفقاز جنوبی انجام شده است و تأثیر چندانی بر وضعیت امنیتی و اقتصادی ارمنستان نخواهد داشت. همچنین، این اقدام می‌تواند باعث افزایش تنش و بی‌ثباتی در منطقه و همچنین تضعیف حاکمیت ارمنستان شود.
در همین حال، سخنان هفته پیش «علی‌اکبر احمدیان» دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران، در دیدار با نخست‌وزیر ارمنستان قابل‌تأمل است که به «نیکول پاشینیان» تأکید کرد: «حضور نیروهای فرامنطقه‌ای و بیگانه بر پیچیده‌تر شدن معادلات سیاسی و امنیتی منطقه می‌افزاید و کمکی به حل مسائل نخواهد کرد و ایجاد صلح و ثبات تنها با کمک و همکاری کشورهای منطقه امکان‌پذیر است.»
منبع: تسنیم