بزرگنمايي:
ایرانیان جهان - با فاصله دو روز از مراسم تحلیف ترامپ و اظهارات او در خصوص تضعیف ایران، محمد جواد ظریف با حضور در نشست بین المللی داووس، ابراز امیدواری کرد که ترامپ در دولت جدیدش واقع‌گراتر و آگاه‌تر شده باشد و برای مذاکره حاضر شود، اظهاراتی که خاطرات مذاکرات عبرت‌آموز برجام را زنده می‌کند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، اولین سخنرانی ترامپ در کاخ سفید پس از برگزاری مراسم تحلیف، در کنار امضای فرمان‌های جنجالی مرتبط با سیاست‌های کلی آمریکا، با صحبت کوتاهی در مورد ایران نیز همراه بود.
وی گفت: «پس از انفجار پیجرهای نیروهای حزب‌الله لبنان و شهادت رهبران آن در حملات اسرائیل و نیز هدف قرار گرفتن ساختار پدافند هوایی ایران، جمهوری اسلامی ایران به شدت ضعیف شده است.»
رئیس‌جمهور جدید آمریکا در یکی از چند سخنرانی خود پس از مراسم تحلیف نیز در جمع بخشی از هوادارانش ادعا کرد: «ما بازگشتیم تا ایران را پاسخگو کنیم و بهره‌برداری آن از پول نفت برای تأمین مالی سازمان‌های تروریستی را متوقف کنیم… ایران در گذشته ورشکسته بود و نمی‌توانست به حماس و حزب‌الله کمک مالی کند… اگر من رئیس‌جمهور بودم عملیات طوفان‌الاقصی رخ نمی‌داد و ایران منابع مالی برای حمایت از حزب‌الله و حماس نداشت.» ادعایی کوتاه و گذرا که باید آن را در پازل گسترده‌تر سیاست خارجی دولت جدید ایالات متحده و در کنار اظهارات دیگر کارگذاران ترامپ تفسیر کرد. اگرچه همین جمله به خوبی نشان می‌دهد علیرغم جریانات داخلی که سعی دارند ترامپ را فرد اهل تجارتی معرفی کنند که می‌توان به شرط «معامله» با او پای میز مذاکره نشست، او به عنوان بزرگترین صادر کننده نفت دنیا، هیچ علاقه‌ای به بازگشت نفت ایران به بازار جهانی ندارد.
علاوه بر این، یکی از موضوعاتی که بسیاری از کارشناسان بین‌الملل از ماه‌ها قبل در مورد آن هشدار می‌دادند، خطر احتمال فعال شدن مکانیسم ماشه علیه ایران و بازگشت یکباره تمامی تحریم‌های پیش از برجام بود. موضوعی که «الیس استفانیک» روز سه شنبه در جلسه استماع سنا که برای تأیید او به عنوان نماینده آمریکا در سازمان ملل برگزار شد، اعلام کرد و کارزار ناکام «فشار حداکثری علیه ایران» دولت اول ترامپ را «موفق» خواند. او درباره توسل آمریکا و متحدانش به مکانیسم ماشه در توافق برجام صحبت کرد و آن را «یک ابزار مهم» برای مقابله با ایران خواند. مقامات آمریکا و همچنین تروئیکای اروپا طی ماه‌های اخیر بارها درباره مکانیسم ماشه حرف زده‌اند و ایران را به استفاده از آن تهدید کرده‌اند و لازم به ذکر است که اگرچه ایالات متحده با تصمیم ترامپ از برجام خارج شده است، اما سه کشور فرانسه، آلمان و انگلیس می‌توانند هم راستا با سیاست‌های ایالات متحده، به فعال سازی این مکانیسم اقدام کنند.
همچنین بعد از تکرار تهدیدهای اخیر کشورهای اروپایی برای استفاده از مکانیسم ماشه علیه ایران توسط الیس استفانیک، سناتور تد کروز گفت که وزیر خارجه ترامپ یعنی «مارکو روبیو» در اظهارات کتبی خود گفته که او هم از بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران snapback (مکانیسم ماشه) حمایت می‌کند.
مارکو روبیو بامداد پنجشنبه به‌صورت تلفنی با «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی گفتگو کرد. وزارت خارجه آمریکا طی بیانیه‌ای با اعلام این خبر گفت: «روبیو در تماس با نتانیاهو تاکید کرد که حفظ حمایت آمریکا از اسرائیل اولویت ترامپ است، او همچنین آرزوی خود را برای پایان دادن به تهدیدات ناشی از ایران و تلاش برای دستیابی به صلح ابراز کرد».
در کنار هم قرار دادن این اظهارات با نظر به تجربه عبرت‌آموز خروج آمریکا از برجام توسط ترامپ و دستور مستقیم وی برای ترور سردار شهید حاج قاسم سلیمانی، موضوعی است که ضرورت تنظیم یک راهبرد جدی برای مقابله و خنثی سازی اقدامات ضد ایرانی احتمالی ترامپ را برجسته می‌کند، اما در چنین فضایی شاهد هستیم که محمد جواد ظریف، این بار در قامت معاون راهبردی رئیس جمهور از یک تریبون بین‌المللی برای سفید شویی ترامپ بهره می‌برد. او که از ابتدای دولت چهاردهم بارها به بهانه‌های مختلف اعلام کرده سیاست دولت پزشکیان همانند دولت روحانی بر پاشنه مذاکره با غرب می‌چرخد، روز چهارشنبه در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصادی داووس، در پاسخ به سوال زکریا درباره یادداشت ظریف در نشریه «فارن افرز» و اظهارات او مبنی بر وجود فرصتی برای انعقاد توافق هسته‌ای بین ایران با ترامپ گفت: «امیدواریم دیگران منطق و عقلانیت را انتخاب کنند. اما بگذارید این مسئله را باز کنم. جان بولتون در فوریه 2017 به فرانسه سفر کرد. او در سال 2016 گزارشی درباره نحوه خروج ترامپ از برجام نوشته بود.»
ظریف تاکید کرد: «او از منافقین حدود 40 هزار دلار رشوه دریافت کرده بود. بولتون در سخنرانی خود در اجلاس منافقین گفت که سال دیگر (2018) در تهران جشن خواهیم گرفت و ماه آوریل به مشاور امنیت ملی ترامپ تبدیل شد. پمپئو دو روز پس از تأیید صلاحیت خود به‌عنوان وزیر امور خارجه ترامپ به اسرائیل سفر کرد و از نتانیاهو خواست تا نمایشی تصنعی درباره اسناد محرمانه سرقت‌رفته از ایران ایجاد کند.»
او افزود: «ترامپ هشتم مه از برجام خارج شد. وقتی به این تحولات نگاه می‌کنید و با رهبران کشورها صحبت می‌کنید متوجه می‌شوید که آنها ترامپ را متقاعد کرده بودند که ایران در حال سقوط است و خروج ناگهانی از برجام، میخ آخر بر تابوت ایران خواهد بود. در مرحله دوم، اسناد ادعایی به‌نمایش‌گذاشته‌شده توسط نتانیاهو باعث شد حمایت جهانی از آمریکا برای خروج از برجام شکل بگیرد. هر دو نکته، حاکی از برداشت‌های غلط مشاوران ترامپ است نه شخص ترامپ».
ظریف تاکید کرد: «این بار ترامپ، بولتون، هوک (برایان هوک)، پمپئو و دیگر افراد را از دولت خود بیرون کرده است. ترامپ محافظت از بولتون را که بر پایه ادعای مضحک خواست ایران برای قتل او انجام گرفته بود نیز لغو کرده است. این ادعا همواره غلط بوده است. در همین راستا امیدوارم ترامپ در دولت دوم خود مصمم‌تر، واقع‌گراتر و آگاهانه‌تر باشد و بداند که خروج او از برجام که به اذعان او به‌خاطر اسرائیل انجام شده است، باعث توسعه گسترده برنامه هسته‌ای ایران شده است.»
درست یک روز پس از این اظهارات ظریف، دونالد ترامپ در جمع خبرنگاران با اظهار نظر در مورد برنامه هسته‌ای ایران سعی کرد تا پرونده دوگانه «یا مذاکره یا جنگ» را مجدداً باز کند. او گفت «امیدوار است که بتوان با ایران به توافق رسید تا بتوان از حمله اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای این کشور جلوگیری کرد، اما اگر با ایران به توافق نرسیم، موافق هستم که اسرائیل به تأسیسات هسته‌ای ایران حمله کند.»
این در حالی است که ظریف در قسمتی از مصاحبه خود با مطرح کردن دعواهای جناحی در یک تریبون بین المللی مدعی شده بود «اگر امروز به جای مسعود پزشکیان، سعید جلیلی را به عنوان رئیس‌جمهوری داشتیم، ممکن بود جنگ بزرگی در منطقه در جریان باشد!».
حال جا دارد با سخنان صریح ترامپ و حضور چهره‌های تندرو حامی فشار حداکثری بر ایران در دولتش از قبیل مارکو روبیو وزیر امور خارجه، تیم والتز مشاور امنیت ملی، پیت هگزث وزیر دفاع احتمالی، الیز استفانیک نماینده احتمالی آمریکا در سازمان ملل و مایک هاکابی سندرز سفیر آمریکا در اسرائیل؛ از معاون راهبردی رئیس جمهور که تجربه رهبری تیم مذاکره کننده ایران در مذاکرات برجام را نیز در کارنامه دارد پرسید قرار است در مذاکرات احتمالی آینده با ترامپ دقیقاً چه چیزی «داد و ستد» شود؟ آن هم در شرایطی که طرف مقابل سعی دارد با استفاده از تهدید نظامی، ایران را به مذاکره بکشاند؟ و آیا اساساً در چنین شرایطی، می‌توان به مذاکره‌ای بر اساس «عزت، حکمت و مصلحت» و یا آنطور که رئیس جمهور محترم در مصاحبه با مجری شبکه NBC اعلام کرد، «مذاکره از موضع برابر» امید داشت؟
به نظر می‌رسد همانند آنچه در توافق برجام رخ داد این‌بار هم برخی با خوش بینی خطرناکی به مذاکره با آمریکا امیدوار هستند، غافل از اینکه شرایط فعلی جمهوری اسلامی به هیچ وجه با دهه نود قابل مقایسه نیست، چراکه تجربه سفر گروسی به تهران در اوایل آذرماه نشان داد با وجود اینکه ایران برای اثبات حسن نیت خود حاضر شد درب‌های «نطنز» و «فوردو» را برای بازدید به روی مدیرکل آژانس باز کند و به اروپا وعده محدودسازی غنی سازی را بدهد، بازهم نتوانست مانع از صدور قطعنامه شورای حکام بر علیه ایران شود و ادعاهای واهی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران همچنان از سمت آژانس وجود دارد.
این نوع کنشگری و تمرکز صحبت‌های مقامات اروپایی بر برنامه هسته‌ای ایران و حمایت از نیروهای مقاومت در منطقه نشان می‌دهد در صورتی که ایران بخواهد با شرایط فعلی پای میز مذاکره برود، چاره‌ای ندارد جز اینکه به طور مستقیم در رابطه با خط قرمزهای وابسته به امنیت ملی کشور مذاکره کند، مذاکراتی که در نهایت، نتیجه‌ای جز تضعیف و حرکت به سمت خلع سلاح ایران نخواهد داشت، چراکه لازمه هر «معامله» یک «داد و ستد» است و اگر برنامه هسته‌ای نتوانسته غرب را برای عدم صدور قطعنامه راضی کند، گام بعدی مذاکره در مورد قدرت منطقه‌ای، توان موشکی و پهپادی و یا دست کشیدن از محور مقاومت خواهد بود. در چنین شرایطی ایران باید سعی کند پیش از ورود به هرگونه مذاکره، ابتدا «امتیازی» برای خود ایجاد کند تا بتواند قدرت چانه زنی را در تعامل با ترامپ حفظ کند و توانایی مذاکره از موضع عزت را پیدا کند، در غیر این صورت هرگونه مذاکره به چماقی بر سر منافع ملی ایران تبدیل خواهد شد که با نظر به تجربه تلخ برجام، در نهایت نیز به دستاوردی برای کشور ختم نخواهد شد.
کد خبر 832429