بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - استفاده از هیدروژن، به عنوان سوخت مورد استفاده در تولید فولاد یکی از راه‌‌‌های کاهش کربن در این صنعت است. در این فرآیند، سوخت‌‌‌های فسیلی مانند زغال‌‌‌سنگ با هیدروژن سبز که از انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر و آب تولید می‌‌‌شود، جایگزین می‌‌‌شود. راه دیگری که برای کاهش کربن استفاده می‌‌‌شود، بهره‌‌‌گیری از برق بدون سوخت فسیلی یا «برق پاک» است.
بسته به در دسترس بودن هیدروژن و برق پاک، فرآیند کاهش می‌‌‌تواند به‌‌‌طور ویژه برای استفاده از مخلوطی از هیدروژن و گاز طبیعی با نسبت‌‌‌های ترکیب قابل مقیاس‌‌‌پذیر طراحی شود. مخلوط هیدروژن (H2) و گاز طبیعی (NG) باعث کاهش‌‌‌های قابل توجهی در تولید دی‌اکسید‌‌‌کربن نسبت به مسیر سنتی تولید فولاد می‌شود. وب‌سایت S&P Global در بخشی از گزارش قیمت‌‌‌ها و سیاست‌‌‌های خود با عنوان «شکل‌‌‌گیری بازار فولاد سبز» ، به بررسی روندها و چالش‌‌‌های مرتبط با فولاد با انتشار کربن کم پرداخته است.
پیشگامی اروپا در فولاد سبز
صنایع خودروسازی، انرژی بادی فراساحلی و ساخت و ساز مهم‌ترین متقاضیان فولاد سبز هستند که تحت فشارهای نظارتی در اتحادیه اروپا مجبور به مصرف فولاد کم کربن هستند. در حالی که انتظار می‌‌‌رود تقاضای اسمی فولاد در سال 2024 به میزان 1.3 درصد نسبت به سال گذشته کاهش یابد، طبق اطلاعات انجمن فولاد اروپا (یوروفر)، تقاضا برای فولاد سبز به طور مداوم وجود دارد. صنعت فولاد اروپا بر این باور است که فولاد سبز می‌‌‌تواند نقطه عطفی در ایجاد پایداری محیط زیست در این صنعت باشد، در حالی که واردات فولاد معمولی با هزینه رقابتی و هزینه‌‌‌های بالای تولید مواجه است و زمان‌‌‌بندی برخی از پروژه‌‌‌های کاهش کربن به تعویق افتاده است، اروپایی‌‌‌ها همچنان امیدوار و مصمم هستند که فرآیند تولید کوره‌‌‌های بلند را که دی‌‌‌اکسید‌‌‌کربن زیادی تولید می‌‌‌کنند، تغییر دهند. طبق گزارش انجمن فولاد جهانی، فرآیند‌‌‌های تولیدی مبتنی بر کوره بلند حدود 60 تا 70درصد از تولید فولاد در اروپا را تشکیل می‌‌‌دهد و اکثر کارخانه‌‌‌ها در حال تغییر به مسیر تولید فولاد با انتشار کربن پایین از طریق کوره‌‌‌های قوس الکتریکی هستند. در حال حاضر تقریبا تمام کارخانه‌‌‌های فولاد اروپا درکنار تولید فولاد «خاکستری» که به‌‌‌طور معمول در فرآیند تولید فولاد استفاده می‌‌‌شود محصولی معادل با فولاد سبز که شدت انتشار کربن پایین‌تری به نسبت فولاد معمولی دارد عرضه می‌‌‌کنند.
مکانیزم تنظیم مرزی کربن اتحادیه اروپا (CBAM) درنظر دارد تقاضا برای فولاد سبز در این قاره افزایش پیدا کند. از اوایل ژانویه 2026، مالیات بر شدت انتشار دی اکسید کربن بر واردات فولاد به اتحادیه اروپا وضع خواهد شد. این بدان معنی است که هرچه شدت انتشار کربن فولاد وارداتی بیشتر باشد، ارزش مالیات پرداختی نیز بالاتر خواهد بود. فولادسازان اروپایی امیدوارند که با اجرای این سیاست و گران‌‌‌تر شدن فولاد معمولی وارداتی، خریداران به تامین‌‌‌کنندگان داخلی اروپا برای فولاد کم‌کربن کم روی بیاورند. این افزایش قیمت فولاد وارداتی ممکن است بر روابط تجاری اروپا با چین تاثیر بگذارد.
تحولات سیاسی ناشی از جنگ روسیه و اوکراین باعث شده است که چین با افزایش صادرات خود به اتحادیه اروپا، جای خالی روسیه را در بازار اروپا پر کند و در سال 2024 با حدود 1.4 میلیارد دلار ارزش صادراتی، به بزرگ‌‌‌ترین صادرکننده محصولات مشمول «مکانیزم تنظیم مرز کربن» به اتحادیه اروپا تبدیل شود. امسال از نظر اقتصادی برای زنجیره تامین فولاد در اروپا سالی دشوار بوده است. البته قیمت‌‌‌ها کاهشی بوده و برای نمونه قیمت کویل نورد گرم که در 30 ژانویه 2024 به 765 یورو در هر تن رسیده بود، تا نوامبر 2024، 205 یورو در هر تن کاهش یافت. در سال 2023، پلاتس از S&P Global Commodity Insights، که ارائه‌‌‌دهنده اطلاعات، تحلیل‌‌‌ها و قیمت‌‌‌های معیار برای بازارهای کالا، انرژی و انتقال انرژی است، دو ارزیابی قیمت روزانه جدید برای فولاد نورد گرم (HRC) با حساب‌‌‌شدن میزان مصرف کربن در تولید آن در اروپا معرفی کرد تا شفافیت بیشتری به روند کاهش کربن در بازار فلزات اضافه کند. با توجه به تقاضای ضعیف برای فولاد و کاهش قیمت‌‌‌های فولاد معمولی، تمایل به پرداخت اضافه‌‌‌بهای بیشتر برای فولاد با کربن حساب‌‌‌شده، کاهش یافته است.
بازار اضافه‌‌‌بهای آسیا در حال شکل‌‌‌گیری است
تقاضا برای محصولات فولاد کم‌‌‌کربن در آسیا به دلیل تلاش‌‌‌های نا‌‌‌متوازن برای کاهش کربن همچنان ضعیف است. توسعه مصرف این محصول در آسیا کندتر از اروپا بوده است؛ زیرا هیچ مقررات رسمی برای الزام به گذار تولید فولاد با انتشار کم یا استفاده از فولاد با انتشار کم وجود ندارد. بیشتر ظرفیت تولید فولاد آسیا مبتنی بر کوره‌بلند است، به طوری که این کوره‌‌‌ها حدود 90درصد تولید چین، 73 درصد تولید ژاپن، 69 درصد تولید کره جنوبی و 46 درصد تولید هند را تشکیل می‌‌‌دهند. طبق گزارش انجمن فولاد جهانی، با توجه به اینکه بسیاری از کوره‌‌‌های بلند منطقه در مراحل اولیه چرخه عمر خود قرار دارند، بعید است که به زودی از کار بیفتند، بنابراین بسیاری از تلاش‌‌‌های کاهش کربن بر استفاده مداوم از این مسیر تولید متمرکز شده است.
سیاست‌های اتحادیه اروپا می‌‌‌تواند شرکت‌‌‌های صادرکننده فولاد به آن را تشویق به تولید فولاد کم کربن کند تا با مکانیزم تنظیم مرزی کربن (CBAM) مطابقت داشته باشند. اما به طور کلی، با توجه به عدم وجود مقررات دولتی و مشوق‌‌‌های کافی برای تشویق مصرف فولاد کم‌کربن ، رقابت‌‌‌پذیری هزینه همچنان اصلی‌ترین سد برای توسعه فناوری‌های پایدار در زنجیره تامین است. به این معنا که قیمت پایین‌‌‌تر فولاد، حتی اگر دارای انتشار کربن بالایی باشد، همچنان اولویت اصلی برای بسیاری از مصرف‌‌‌کنندگان است. بنابراین، بحث درباره اضافه‌‌‌بهای فولاد کم کربن معمولا به صورت خاص برای هر محصول مطرح می‌‌‌شود. در برخی موارد، اضافه‌‌‌بهای ورق سبز فولادی در گذشته حتی بین 300 تا 500 دلار در هر تن نیز گزارش شده است. در چین، هزینه تولید فولاد کم کربن معمولا حدود 1000 یوآن به ازای هر تن (معادل 140 دلار) بیشتر از نمونه‌‌‌های معمول است، اما در سپتامبر 2024 تمایل به پرداخت اضافه‌‌‌بها تنها به 20 دلار به ازای هر تن محدود شده است. این مقاومت در برابر اضافه‌‌‌بهای بالاتر موجب شده که کارخانه‌‌‌ها از افزایش تولید فولاد کم کربن خودداری کنند. به طور کلی، مسیر کاهش کربن در صنعت فولاد آسیا با چالش‌‌‌های زیادی روبه‌‌‌رو است و نیاز به سرمایه‌‌‌گذاری‌‌‌های قابل توجه و حمایت‌‌‌های مقرراتی برای اطمینان از انتقال به روش‌‌‌های پایدار دارد که هم از نظر فنی و هم از نظر اقتصادی قابل‌‌‌اجرا باشد.
عدم پذیرش پریمیوم در ایالات متحده
تولید فولاد در کوره قوس الکتریکی (EAF) در ایالات متحده با سهم 70درصد از تولید آمریکا در حال حاضر مسیر تولید غالب است. در ایالات متحده هنوز اضافه بها‌‌‌یی برای فولاد سبز ایجاد نشده، اما تولیدکنندگان فولاد آمریکایی در حال انجام پروژه‌‌‌های سرمایه‌‌‌گذاری برای کاهش ردپای کربن خود هستند.
مینی‌‌‌میل‌‌‌های ایالات متحده (U.S. Mini Mills) به کارخانه‌‌‌های فولادسازی کوچک‌تری اطلاق می‌شود که نسبت به کارخانه‌‌‌های فولاد بزرگ، فولاد را با استفاده تکنولوژی‌‌‌ متفاوت‌تر نظیر کوره قوس الکتریکی تولید می‌کنند، در حال تلاش برای کاهش سطح انتشار دی اکسید کربن به کمتر از 80 سنت به ازای هر تن معادل CO2 در هر تن فولاد هستند و متعهد به کاهش خالص انتشار گازهای گلخانه‌‌‌ای به سمت صفر تا سال 2050 هستند.
فولادهای ایالات‌متحده هنوز اضافه بها دریافت نکرده‌‌‌اند اما سهم بازار را از تولیدکنندگان فولاد با کوره بلند که برای خودروسازی فولاد تولید می‌‌‌کنند، ربوده‌اند. برخی از تولیدکنندگان فولاد با کوره بلند آزمایش‌‌‌هایی برای استفاده از هیدروژن در کوره‌‌‌ها انجام داده‌‌‌اند، اما به دلیل هزینه‌‌‌های فعلی در مقایسه با قیمت‌‌‌های فولاد مسطح، بازار هنوز آماده پرداخت اضافه بها‌‌‌ برای فولاد تولیدی با کوره بلند و استفاده از هیدروژن نیست.
نگاهی به آینده
اگرچه چشم‌‌‌انداز پذیرش اضافه‌‌‌بهای سبز برای فولاد کم‌کربن در سطح جهانی به‌‌‌طور قابل توجهی متفاوت است و امکان ایجاد اضافه‌‌‌بهای قابل توجه هنوز وجود ندارد، روند کاهش کربن و انتقال انرژی همچنان ادامه دارد، هرچند که این تغییرات ممکن است کندتر از آنچه که پیش‌‌‌بینی می‌‌‌شد، باشد. مسیر کاهش کربن در اروپا از پیش آغاز شده است، با این حال چالش‌‌‌هایی نظیر کندی رشد اقتصادی همچنان وجود دارد و اهداف مقرراتی پیشرفته‌‌‌تر در زمینه تغییرات اقلیمی در این قاره مطرح است. پیش‌‌‌بینی می‌‌‌شود که اجرای مکانیزم تنظیم مرزی کربن (CBAM) تقاضا را برای فولاد کم کربن در اروپا و سایر نقاط جهان افزایش دهد، و آسیا آماده است تا از این فرصت بهره‌‌‌برداری کند.
در حال حاضر، اضافه بهاهای سبز عمدتامربوط به محصولات نهایی فولادی هستند، اما شرکت‌‌‌های فعال در این بازار پیش‌‌‌بینی می‌‌‌کنند که به زودی محصولات دیگری همچون آهن اسفنجی و آهن خام نیز وارد بازار اضافه بهای فولاد با انتشار کم کربن خواهند شد. تمرکز بیشتری در آینده بر مواد خام خواهد بود تا انتشار کربن در کل زنجیره تولید فولاد کاهش یابد.