بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
با سکوت ادامه‌دار دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات‌متحده درخصوص اتخاذ رویکرد احتمالی دولت دوم خود در قبال ایران، گمانه‌‌زنی‌‌ها در راستای تمایل او به یک راه‌حل دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها با تهران اوج گرفته است، به گونه‌ای که ترامپ در خلال برنامه‌ای در شبکه فاکس نیوز مدعی شد که تنها چیزی که دولت دومش بر آن تاکید دارد این ادعا است که «ایران نمی‌تواند از آستانه گریز هسته‌ای عبور کند.» به گونه‌ای که او هیچ اشاره‌ای به سیاست‌های منطقه‌ای ایران یا حتی ادعای درگیری تهران با تل‌آویو نکرد و همچنین نشان داد احتمالا در میانه سیاست‌های احتمالی او درقبال تهران ظاهرا تمایلی در راستای توسل به گزینه نظامی ادعایی علیه ایران وجود ندارد. به این بهانه نشریه ریسپانسیبل استیت کرفت با استناد به آخرین اظهارنظرهای دونالد ترامپ یادداشتی تحلیلی در راستای ارزیابی سیاست احتمالی او در قبال تهران منتشر کرده است. این نشریه در گزارش خود مدعی است با توجه به اینکه مقامات رسمی ایران خود بارها تاکید کرده‌اند که به دنبال تجدیدنظر در دکترین هسته‌ای خود نیستند، به نظر می‌‌رسد شکل گرفتن توافق میان واشنگتن و تهران گزینه محتمل‌تری باشد. این درحالی است که ازسوی ایران، مسعود پزشکیان رییس‌جمهور منتخب بعد از انتخابش، به‌ طور مداوم آمادگی خود را برای اتخاذ رویکرد دیپلماسی در قبال واشنگتن اعلام کرده است.
همزمان با انتشار این گمانه‌زنی‌ها، نیویورک تایمز با انتشار یادداشتی آورده که اما با وجود اراده حداقل به ظاهر سیاسی میان دو طرف، همچنان مسیر دستیابی به توافق به هیچ‌وجه ساده نخواهد بود، چراکه زمینه مذاکرات احتمالی آینده به ‌طور قابل‌توجهی با سال 2015 که توافق هسته‌ای معروف به برجام بین ایران و قدرت‌های جهانی به امضا رسید، کاملا متفاوت است. پس از خروج ترامپ از این توافق در سال 2018 بایدن نتوانست آن را مجددا احیا کند و از همان زمان نیز ایران به ‌طور مداوم برنامه هسته‌ای خود را پیش برده است. این پیشرفت شامل غنی‌سازی اورانیوم تا 60درصد است که این سطح امکان غنی‌‌سازی سریع تا 90درصد را فراهم می‌کند. این درحالی است که از سویی دیگر به ادعای ناظران، دسترسی محدود بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تاسیسات هسته‌ای ایران، مسائل موجود میان تهران و غرب را پیچیده‌تر نیز کرده است. هرچند که به نظر می‌رسد خط رسمی تهران همچنان این است که تغییری در دکترین هسته‌ای خود ایجاد نکند. با این حال عده‌ای از تحلیلگران مدعی‌اند تحولات یک سال اخیر در منطقه و درگیری‌های طولانی‌مدت میان تل‌آویو با حزب‌الله و حماس و همچنین سقوط دولت بشار اسد در سوریه به عنوان متحد استراتژیک ایران، احتمالا انگیزه‌هایی قوی برای ایران ایجاد کرده است تا در قابش بازدارندگی خارجی خود را در قالب تغییر دکترین هسته‌ای احیا کند.
همزمان با انتشار این گمانه‌زنی‌ها به ادعای گروهی از تحلیلگران اما نگاهی متفاوت از دولت کنونی ایران نسبت به مذاکره با واشنگتن وجود دارد که بر این باور است از آنجا که ایالات‌متحده اولین طرفی بود که از برجام خارج شد، اولین قدم را نیز برای بازگرداندن اعتماد تهران باید واشنگتن بردارد. همچنین این گروه ادعا می‌کنند تسهیل برنامه هسته‌ای ایران
در ازای رفع تحریم‌ها توسط امریکا، اهرم مهم هسته‌ای تهران برای تحت فشار قرار دادن طرف مقابل را به حاشیه می‌برد. این درحالی است که به گزارش نیویورک تایمز و به نقل از کارشناسان، یک ارزیابی مهم در میان تصمیم‌سازان ایرانی وجود دارد و آن این است که ترامپ به دنبال یک توافق سریع برای تقویت اعتبار خود به عنوان فردی صلح‌‌ساز است، به ویژه در شرایط کنونی که پایان سریع جنگ در اوکراین به ‌شدت غیرمحتمل به نظر می‌‌رسد، ایران نیز می‌تواند گزینه آسان‌تری باشد. در ادامه گزارش ریسپانسیبل استیت کرفت آمده است که اما به نظر می‌رسد مشخصا در رابطه با ایران احتمالا صحبت از یک توافق محدود با همان چارچوبی باشد که میان دولت اول ترامپ و کره‌شمالی امضا شد. این درحالی است که نگرانی‌های مشروعی، حتی در میان کسانی که چنین مسیری را مدنظر دارند، درباره ضمانت اجرایی حتی چنین توافقی وجود دارد. با این حال اما گروهی همچنان مدعی‌اند حتی یک توافق محدود که درنهایت به یک اقدام نمادین مانند دست دادن بین ترامپ و پزشکیان ختم شود، می‌تواند به‌ شدت تنش‌ها را کاهش دهد. از طرفی این توافق ظاهری همچنین می‌تواند مانع اقدام‌های مخرب لابی‌‌های حامی نتانیاهو شود و در ادامه زمان و فضای سیاسی لازم برای مذاکره روی یک توافق پایدارتر نیز که به حل برنامه هسته‌ای ایران و همزمان رفع تحریم‌ها کمک کند، فراهم خواهد کرد. واشنگتن‌پست اما همزمان با این گمانه‌زنی‌ها یادداشتی تحلیلی منتشر کرده و مدعی است درحالی که به نظر می‌رسد دیپلماسی تهران با واشنگتن همچنان در مرحله اکتشافی قرار دارد، اما از سویی دیگر تهران و اتحادیه اروپا و مشخصا سه کشور بریتانیا، فرانسه و آلمان سطح بالایی از تنش‌ها را تجربه می‌کنند، چراکه به ادعای ناظران هیچ امیدی وجود ندارد که تروییکای اروپایی بتواند بدون ایالات‌متحده توافق هسته‌ای خود با ایران را احیا کنند. در این راستا ازسرگیری دور جدیدی از رایزنی‌های ژنو با هدف جلوگیری از بازگشت مجدد تحریم‌های شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران قبل از اکتبر 2025، بخشی از تلاش‌های طرفین است. گروهی دیگر اما بر این باورند که این مذاکرات همچنین می‌تواند تحت عنوان سیگنالی به واشنگتن قلمداد شود مبنی بر اینکه تهران این‌بار برای دستیابی به توافق جدی است. در شرایط کنونی اما ایالات‌متحده انگیزه روشنی برای پیوستن به مذاکرات معنادار در یک فرمت چندجانبه دارد، زیرا در غیر این صورت، اگر تنها به مسیر دوجانبه با ایران بپردازد، این خطر نیز وجود دارد که تروییکای اروپایی از ترس کنار گذاشته شدن از توافق احتمالی بین واشنگتن و تهران، کارشکنی‌هایی داشته باشند؛ به ویژه با توجه به اینکه روابط بین ایالات‌متحده و اتحادیه اروپا نیز در دولت دوم ترامپ همچنان در هاله‌ای از ابهام است. با این همه به نظر می‌رسد یک توافق دوجانبه محدود که بتواند تنش‌ها میان ایالات‌متحده و ایران را کاهش دهد و سپس در مراحل بعدی مذاکرات عمیق‌تری میان اعضای اصلی برجام را رقم بزند، می‌تواند واقع‌‌بینانه‌ترین راه پیش روی هر یک از طرف‌ها باشد.