ایرانیان جهان - به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از یورونیوز، اما نکته جدید، هدف قرار دادن شرکت پتروشیمی «شاندونگ شوگوانگ لوکینگ» بود. این شرکت یکی از پالایشگاه‌های کوچک و مستقل چینی که عموما به پالایشگاه‌های «قوری / teapot» معروف هستند، در استان شاندونگ چین است.
این نوع پالایشگاه‌ها از اصلی‌ترین مصرف‌کنندگان نفت صادراتی ایران هستند، اما تاکنون هدف تحریم‌های آمریکا قرار نگرفته بودند، زیرا اساسا تراکنش چندانی با شرکت‌ها یا نهاد‌های مالی آمریکایی ندارند و مشمول محدودیت‌های قبلی نمی‌شدند.
تا اینکه دونالد ترامپ در ماه فوریه (16 بهمن) یک فرمان اجرایی امضا کرد و وزارت خزانه‌داری و وزارت خارجه آمریکا را موظف کرد تا صادرات نفت ایران را «به صفر برسانند».
برآورد‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا نشان می‌دهد که صادرات نفت ایران در سال 2024 حدود 54 میلیارد دلار درآمد داشته است، که تقریبا برابر با درآمد 53 میلیارد دلاری این کشور در سال 2023 است. این حجم از صادرات، شامل مقداری میعانات گازی، به طور متوسط حدود 1.5 میلیون بشکه در روز، بوده است.
این روند در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن یک صعود تدریجی را تجربه کرد. بطوریکه دولت بایدن به دلیل این افزایش صادرات و اجرای ضعیف تحریم‌ها مورد انتقاد قرار می‌گرفت. برخی تحلیلگران معتقدند که این آسان‌گیری ممکن است ناشی از تفاهمات غیررسمی بین دولت بایدن و ایران بوده باشد.

راهکار‌های ایران و چین برای دور زدن تحریم‌های نفتی آمریکا ایران و چین در طول زمان مجموعه‌ای از اقدامات را برای تسهیل تجارت نفت خود توسعه داده‌اند که تأثیر چندانی از تحریم‌های آمریکا نمی‌پذیرد. همان‌طور که اشاره شد، دو شرکت بزرگ نفتی چین، پتروچاینا و ساینوپک، به دلیل شبکه گسترده معاملات جهانی و دارایی‌هایشان، نفت خام ایران را خریداری نمی‌کنند.
در مقابل، پالایشگاه‌های مستقل موسوم به «تی‌پات» به دلیل نداشتن ارتباط با این شرکت‌های نفتی یا بانک‌های آمریکایی، گزینه‌ای ایده‌آلی برای دور زدن تحریم‌ها هستند. این پالایشگاه‌ها معاملات خود را از طریق بانک‌های کوچک چینی و با استفاده از یوان انجام می‌دهند، که ایران اکنون آن را به عنوان روش پرداخت می‌پذیرد.
در همین راستا، بنادر خصوصی در استان شاندونگ اخیرا بخش عمده‌ای از این تجارت را به عهده گرفته‌اند تا از تحریم‌های احتمالی آمریکا علیه سایر پایانه‌های نفتی پیشگیری کنند. همچنین، نفتکش‌ها برای پنهان کردن مبدأ نفت، از انتقال کشتی به کشتی در آب‌های آزاد جنوب شرق آسیا استفاده می‌کنند.
یکی از دلایلی که دولت ترامپ در این مقطع زمانی با اطمینان بیشتری به اجرای سختگیرانه‌تر تحریم‌های نفتی علیه ایران پرداخته، وضعیت فعلی بازار جهانی نفت است. عرضه فراوان و وجود بیش از پنج میلیون بشکه ظرفیت مازاد در روز در میان اعضای اوپک‌پلاس، که این کشور‌ها مایل به بازگرداندن تدریجی آن به بازار هستند، باعث شده است که نگرانی خاصی در مورد کاهش صادرات نفت ایران وجود نداشته باشد. این وضعیت از هرگونه واکنش افزایشی در بازار نفت جلوگیری کرده است.
علاوه بر این، چین در سال جاری با کاهش تقاضای سالانه برای محصولات نفتی مواجه بود که در صورت عدم دسترسی به نفت تخفیف‌خورده ایران، برخی از پالایشگاه‌های مستقل این کشور (تیپات‌ها) ممکن بود به تعطیلی کشیده شوند.
تردید در بازار نسبت به کاهش صادرات نفت ایران با توجه به وجود راه‌های متعدد برای ادامه تجارت نفت بین ایران و چین، بسیاری از کارشناسان بازار نسبت به کاهش واقعی صادرات نفت ایران و به صفر رساندن آن ابراز تردید کرده‌اند.
یکی از اقدامات احتمالی برای فشار بیشتر، هدف قرار دادن شرکت‌های تجاری چینی است که محصولات نفتی پالایشگاه‌های مستقل (تی پات) را دریافت و در بازار عرضه می‌کنند. این اقدام می‌تواند شرکت‌های بزرگ نفتی چین را نیز در بر بگیرد.
با این حال، اجرای چنین تحریمی بسیار دشوار خواهد بود. از یک‌سو، اثبات نقش این شرکت‌ها در انتقال نفت ایران پیچیده است. از سوی دیگر، بسیاری از شرکت‌های نفت و گاز غربی در پروژه‌های توسعه‌ای و سایر دارایی‌ها با شرکت‌های بزرگ چینی مشارکت دارند که اعمال چنین محدودیت‌هایی را برای آمریکا و متحدانش چالش‌برانگیز می‌کند.

گزینه‌های نظامی آمریکا برای اعمال فشار بر صادرات نفت ایران یکی از گزینه‌های مؤثرتر که دولت ترامپ ممکن است برای کاهش صادرات نفت ایران به کار بگیرد، استفاده از نیروی دریایی آمریکا برای توقیف کشتی‌هایی است که مظنون به حمل نفت خام ایران هستند.
این اقدام می‌تواند با استناد به توافقی تحت عنوان «ابتکار امنیت در زمینه اشاعه» که در سال 2003 به امضا رسید، توجیه شود.
بر اساس گزارش‌ها، دولت ترامپ به طور جدی در حال بررسی امکان بازرسی نفتکش‌ها در دریا است. این اقدام می‌تواند با استناد به توافقی تحت عنوان ابتکار امنیت در زمینه اشاعه (Proliferation Security Initiative) که در سال 2003 به امضا رسید، توجیه شود. این توافق، که با هدف جلوگیری از انتقال بین‌المللی مواد مرتبط با تسلیحات کشتار جمعی ایجاد شد، بیش از 100 کشور امضاکننده دارد. با این حال، مشخص نیست که اکثر این کشور‌ها از اجرای چنین طرحی علیه صادرات نفت ایران حمایت می‌کنند یا خیر.
مقامات دولت ترامپ اشاره کرده‌اند که هدف اصلی این اقدام توقیف دائمی نفتکش‌ها نخواهد بود، بلکه ایجاد تأخیر در تحویل محموله‌های نفتی و در نتیجه ایجاد اثر بازدارنده بر تجارت نفت ایران است.
اما این راهکار با ریسک بالایی همراه است. در چند موردی که آمریکا در گذشته کشتی‌های حامل نفت ایران را توقیف کرده، ایران در واکنش، کشتی‌های متعلق به شرکت‌های غربی را مصادره کرده است. در حال حاضر، هنوز مشخص نیست که دولت ترامپ تا چه حد مایل به اجرای این اقدامات تهاجمی‌تر خواهد بود.
واکنش ایران به توقیف نفتکش‌ها و عدم قطعیت در اقدامات آتی آمریکا در چند موردی که آمریکا کشتی‌های حامل نفت ایران را توقیف کرده است، ایران در پاسخ اقدام به مصادره کشتی‌های متعلق به شرکت‌های غربی یا تحت اجاره آنها کرده است.
این رویارویی نشان می‌دهد که توقیف نفتکش‌های ایرانی می‌تواند تبعاتی داشته باشد که منجر به افزایش تنش‌های دریایی شود. در حال حاضر، میزان تمایل دولت ترامپ به اجرای چنین اقدامات سختگیرانه‌ای همچنان نامشخص است.