بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - روزنامه سازندگی /متن پیش رو در سازندگی منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
کوروش احمدی| مذاکراتی که امروز در عمان شروع خواهد شد، می‌تواند و باید شروع روندی برای خاتمه یک بحران 45 ساله در سیاست خارجی ایران و عوارض قطعی آن برای کل حیات ملی باشد. هیچ‌گاه شرایط برای این مهم تا این اندازه فراهم نبوده است. اظهارات چند روز قبل ترامپ و سخنان بعدی دکتر عراقچی و برخی مطالب در برخی رسانه‌های اصولگرا مشخص کرد که بلوغ سیاسی درحال غلبه است و طرفین از برخی حواشی شکلی و بی‌اهمیت مانند نحوه انجام مذاکره، محل مذاکره، سطح مذاکره و مانند آن عبور کرده و مصمم به تمرکز بر محتوا هستند. خلاصه اهم شرایط مساعدی که شکل گرفته به شرح زیر است:
بازار
1- ‌‌به نظر می‌رسد که مقامات ما بی‌میلی و اکراه نسبت به مذاکره دوجانبه با آمریکا را کنار گذاشته‌اند. اگرچه طرفین در گذشته برخی مذاکرات موردی و مقطعی و عمدتاً محرمانه ازجمله در مورد افغانستان و عراق یا برخی مذاکرات تاکتیکی با اهداف محدود مانند کاهش تقابل‌ها در منطقه در ازای کاهش سختگیری در فروش نفت یا تبادل زندانیان یا انتقال سپرده و مانند آن با هم داشته‌اند اما روندهای اصلی مذاکراتی یا بدون حضور آمریکا با سه کشور اروپایی انجام شده، یا در قالب گروه 1+5 و 1+4 و کمیسیون برجام صورت گرفته‌ است. اما از آنجا که تمام یا حداقل عمده مشکل از ناحیه تحریم‌های آمریکاست، منطقاً رفع مشکل نیز باید از طریق تمرکز بر مذاکرات دوجانبه با آمریکا باشد. در جریان مذاکرات 7 جانبه منتهی به برجام اغلب آنها، به‌ویژه فرانسه و روسیه، به جای اینکه یار شاطر باشند، بار خاطر بودند. بدیهی است که مذاکرات دوجانبه دردسرهای اجماع‌سازی بین 7 کشور و غلبه بر موانع ناشی از منافع ملی آنها را ندارد و با تمرکز و سرعت بسیار زیاد می‌تواند پیش برود.
2-‌ مذاکرات پیش‌رو ممکن است جامع باشد و طی آن طرفین قادر به طرح ملاحظات و نگرانی‌های خود به طور نامحدود باشند. در مذاکرات برجام تنها برنامه اتمی ایران در دستور کار بود و قرار بود در ازای محدود شدن برنامه هسته‌ای ایران تنها تحریم‌های هسته‌ای لغو یا تعلیق شود. تک‌موضوعی بودن آن مذاکرات و تک‌موضوعی بودن خروجی آن، یعنی برجام و ادامه مشکلات در حوزه‌های دیگر و ادامه تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا در ارتباط با سایر موضوعات، منشأ پیچیدگی‌های و سردرگمی‌هایی شد که ازجمله شرکت‌ها و بانک‌های بزرگ بین‌المللی برای کار با ایران را دچار تردید کرد. به علاوه، به باور نگارنده ایران می‌تواند درباره هر موضوعی با اعتمادبه‌نفس مذاکره کند. تاکید ترامپ تاکنون بر عدم ساخت بمب توسط ایران بوده و در دستورالعمل 6 فوریه او نیز تنها بر عدم ساخت بمب و موشک‌های بالستیک قاره‌پیما تاکید شده ‌است. برنامه موشکی ایران با برد محدود بخشی از دفاع ملی ایران و قطعاً خط قرمز ماست و مسائل منطقه‌ای نیز بعد از تحولات 18 ماه اخیر از حدت و شدت سابق برخوردار نیست.
3-‌ مشکل دیگری که موجب تضعیف برجام شد این بود که در پرتو آن، امکانی برای مراودات اقتصادی بین ایران و آمریکا فراهم نشد. اگرچه برجام مجوز کار با شعب خارجی شرکت‌های آمریکایی و خرید هواپیما را داد اما اراده سیاسی لازم برای تحقق این تدابیر شکل نگرفت. این مشکل آشکارا یکی از فاکتورهای مهم در محاسبات ترامپ بود که به خروج او از برجام انجامید. به نظر می‌رسد که اکنون اراده سیاسی در داخل برای همکاری اقتصادی با آمریکا شکل گرفته است. اشاره دکتر عراقچی در مقاله‌اش در واشنگتن‌پست به امکان فروش و سرمایه‌گذاری شرکت‌های آمریکایی در بازار هزار تریلیون‌دلاری ایران و مهم‌تر از آن تصریح روزنامه اصولگرای جوان در شماره 20 فروردین بر امکان کار با برخی شرکت‌های آمریکایی برای سرمایه‌گذاری و فروش محصولات در ایران گویای این امر است.
4-‌ توافق با ترامپ در حکم تضمین برای پایداری و دوام آن نیز خواهد بود. به‌ عنوان یک قاعده عام، توافق با افراطی‌ترین طیف در یک کشور منجر به پایدارترین توافق خواهد بود. دموکرات‌های آمریکا امروز موافق نیل به یک توافق با ایران هستند و هیچ دولت دموکراتی در آینده از این توافق خارج نخواهد شد. حتی یک توافق احتمالی با ترامپ می‌تواند از طریق تصویب در مجلس سنا به یک معاهده تبدیل شود. جریان تندرو حاکم در آمریکا همچنین می‌تواند به راحتی توطئه‌های همیشگی رژیم افراطی اسرائیل را خنثی کند.
نهایتاً، لازم به ذکر نیست که در دوره کنونی ایران با شرایط اقتصادی- اجتماعی متفاوتی در داخل نیز مواجه است که امکان توافق را ایجاب می‌کند. به علاوه، شرایط کاملاً متفاوتی نیز در منطقه شکل گرفته که در جهت تسهیل توافق است. در پرتو این شرایط جدید شاهدیم که ازجمله برخی از کشورهای عربی که در سال 1394 مخالف برجام بودند، اکنون مخالف یک توافق جدید نیستند.