بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - عضو پیشین شورای اطلاعات ملی آمریکا می‌گوید نشست نخست میان ایران و آمریکا در عمان در اصل گفت‌و‌گو‌هایی درباره خود گفت‌و‌گو‌ها بود—یک بررسی غیررسمی برای ارزیابی این‌که آیا مذاکرات واقعی ارزشمند خواهد بود یا نه.
، «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا شامگاه پنجشنبه با «جورجیا ملونی» نخست وزیر ایتالیا دیدار کرد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
رئیس جمهور آمریکا در پاسخ به سوالی به سوالی درباره گزارش‌های منتشر شده درباره «مخالفت با طرح اسرائیل برای حمله به ایران» ادعا کرد: «ایران فرصت دارد تا به کشور فوق‌العاده‌ای تبدیل شود. گزینه اول من این است که در این کشور کشتاری صورت نگیرد. اما اگر مجبور شویم، گزینه دوم برای ایران بسیار بد خواهد بود.»
او افزود: «به‌نظر من ایران خواستار مذاکره است. مردم ایران فوق‌العاده، پر انرژی، موفق و باهوش هستند. من نمی‌خواهم به آنها آسیب بزنم، اما ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای داشته باشد. ما به‌دنبال تصرف سرزمین یا صنایع آنها نیستیم.»
ترامپ افزود: «توافق دوران اوباما، توافق بسیار بدی بود. برجام به ایرانیان مسیری برای دستیابی به سلاح هسته‌ای داده بود. این توافق بسیار کوتاه بود و به‌همین خاطر از آن خارج شدم. این توافق بسیار بد بود و خوشحالم از آن خارج شدم. من خواستار موفقیت ایران هستم.»
او ادعا کرد: «آن‌ها می‌توانند توافق کنند، وگرنه راه جایگزین برای آنها خیلی بد خواهد بود.»
در میان سخنان ترامپ دو نکته مهم درباره برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد. اولین نکته این است که ترامپ پیش از دور دوم مذاکرات روز شنبه به نوعی اعلام می‌کند به دنبال «مدل لیبی» برای برنامه هسته‌ای ایران یعنی برچیدن برنامه اتمی ایران نیست.
جرا که منظور ترامپ از «صنعت» در این سخنان به بیان آکسیوس، همان صنعت هسته‌ای بود.
بر این اساس، ️مشخص شد که هدف ترامپ فقط جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح اتمی است نه برچیدن صنعت هسته‌ای ایران.
پیش از این «استیو ویتکاف» روز سه شنبه در یک چرخش 180 درجه‌ای در مواضع خود اعلام کرده بود که ایران نباید برنامه غنی سازی اورانیوم داشته باشد. وی گفته بود توافق در صورتی انجام خواهد شد که ایران تاسیسات غنی سازی ایران را نابود کند.
این در حالی بود که «استو ویتکاف» نماینده دولت ترامپ در مذاکرات با ایران یک روز قبل از این و در روز دوشنبه 14 آوریل در گفت‌و‌گو با فاکس‌نیوز اظهار داشته بود: این گفت‌و‌گو‌ها بر دو محور راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و ابعاد نظامی آن خواهد بود. «محور اصلی گفت‌و‌گو‌ها بررسی میزان و نوع غنی‌سازی است، اما در نهایت موضوع تسلیحات هم مورد بررسی قرار خواهد گرفت، از جمله نوع موشک‌هایی که ایران انبار کرده است.»
وی گفته بود که این گفت‌و‌گو‌ها بر دو محور راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران و ابعاد نظامی آن خواهد بود. ««آن‌ها به غنی‌سازی بیش از 3.67 درصدی نیاز ندارند، اما اکنون در برخی موارد تا 60 درصد و در برخی دیگر تا 20 درصد غنی‌سازی انجام داده‌اند و این نباید چنین باشد. چنین غنی‌سازی با ادعای آنها که تنها می‌خواهند برنامه هسته‌ای غیرنظامی داشته باشند همخوانی ندارد.»
ویتکاف گفته بود: «این گفت‌و‌گو‌ها بیشتر درباره راستی‌آزمایی برنامه غنی‌سازی اورانیوم و درنهایت راستی‌آزمایی ابعاد نظامی آن است که شامل موشک‌هایی که در زرادخانه‌هایشان دارند و هدف احتمالی آنها برای دستیابی به بمب نیز می‌شود.».
علرغم این تغییر مواضع «ویتکاف»، عباس عراقچی وزیر خارجه ایران گفته است ما در فاصله مذاکره مواضع متناقض و متضادی شنیدیم. آقای ویتکاف چند جور صحبت کرده است، مواضع واقعی پشت میز مذاکره روشن می‌شود.
عباس عراقچی که روز چهارشنبه 27 فروردین در واکنشی دیگر به اظهارنظر‌های مقام‌های آمریکایی دربارهٔ برنامه هسته‌ای ایران و غنی‌سازی اورانیوم، گفت که حق غنی‌سازی اورانیوم توسط ایران قابل مذاکره نیست. وی افزود: «مواضع واقعی سر میز مذاکره مشخص می‌شود».
او اظهار داشت: «غنی‌سازی ایران یک امر واقعی و پذیرفته شده است. ما برای اعتمادسازی در خصوص نگرانی‌های احتمالی آمادگی داریم، اما اصل موضوع غنی‌سازی قابل مذاکره نیست».
در خصوص این موضوع، خبرنگار تابناک گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام داده که در ادامه آمده است.
«پل پیلار» یکی از سردبیران نشریه نشنال اینترست و عضو ارشد مرکز تحقیقات امنیتی دانشگاه جورج تاون و نیز مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو است. وی در سال 2005 پس از 28 سال فعالیت در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده از سازمان اطلاعات مرکزی (DCI) بازنشسته شد و پس از آن به عنوان استاد مهمان در برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون حضور یافت.
مناصب ارشد دولتی پیلار، شامل افسر اطلاعات ملی خاورنزدیک و آسیای جنوبی، رئیس واحد‌های تحلیلی در CIA در حوزه‌های خاورنزدیک، خلیج فارس و آسیای جنوبی، معاون رئیس مرکز ضد تروریستی DCI و دستیار اجرایی مدیر اطلاعات مرکزی بوده است. پروفسور پیلار همچنین در شورای اطلاعات ملی به عنوان یکی از اعضای اصلی گروه تحلیلی آن فعالیت می‌کرد. وی کهنه‌سرباز جنگ ویتنام و افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده نیز هست.
پل پپلار دارای مدرک افتخاری از کالج دارتموث، لیسانس فلسفه از دانشگاه آکسفورد و کارشناسی ارشد و دکترا از دانشگاه پرینستون است. کتاب‌های پل پیلار عبارتند از: «مذاکره برای صلح: خاتمه جنگ بعنوان یک روند چانه‌زنی (1983)»؛ «تروریسم و سیاست خارجی ایالات متحده (2001)»؛ «اطلاعات و سیاست خارجی ایالات متحده: عراق، 11 سپتامبر و اصلاح اشتباهات (2011)» و «چرا آمریکا جهان را اشتباه می‌فهمد: تجربه ملی و ریشه‌های سوءبرداشت (2016)».
*پس از دور اول مذاکرات بین ایران و ایالات متحده در مسقط عمان، اختلاف جدی‌ای میان استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا، و معاون رئیس‌جمهور، جی‌دی ونس از یک سو، و وزیر امور خارجه، مارکو روبیو، و مشاور امنیت ملی آمریکا، مایکل والتز از سوی دیگر، به وجود آمده است. ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در حال حاضر از ویتکاف و ونس حمایت می‌کند و موافق توافق با ایران است. ارزیابی شما چیست؟
کاملاً غیرمعمول نیست که مشاوران یک رئیس‌جمهور در مورد یک مسئله مهم سیاست خارجی دیدگاه‌های متفاوتی داشته باشند. اما فراتر از این، در فرآیند سیاست‌گذاری دولت ترامپ در موضوعات مختلف، از جمله این موضوع، نوعی بی‌نظمی وجود دارد.
برای مثال، در حوزه تجارت، اعضای دولت حتی در بیانیه‌های عمومی خود بر سر هدف اصلی تعرفه‌های ترامپ اتفاق نظر ندارند. در مورد سیاست آمریکا نسبت به ایران، ترامپ همچنان خواهان رسیدن به توافق از طریق مذاکره است (اگر بتواند) و تهدید به حمله نظامی را ادامه خواهد داد، به این امید که، هرچند اشتباه، موضع مذاکره‌ای ایران را نرم‌تر کند.
*پس از آنکه ویتکاف دیدگاه خود را درباره برنامه هسته‌ای ایران تغییر داد و خواهان برچیده شدن آن شد، ایران اعلام کرد که موضوع غنی‌سازی قابل مذاکره نیست. تغییر موضع ویتکاف در حالی صورت گرفت که او غنی‌سازی 3.67 درصدی ایران را پذیرفته بود. ترامپ نیز در سفرش به ایتالیا و دو روز پیش از آغاز دور دوم مذاکرات گفت که با «صنعت» هسته‌ای ایران کاری ندارد و تنها نمی‌خواهد ایران به بمب هسته‌ای دست یابد. ارزیابی شما از این مواضع چیست؟
ترامپ بدون شک خواهان توافقی است که در آن هیچ غنی‌سازی اورانیومی وجود نداشته باشد تا بتواند آن را قوی‌تر و گسترده‌تر از برجام معرفی کند. شاید هنوز این باور در ترامپ یا برخی از مشاورانش وجود دارد که چنین توافقی (توافق بدون غنی‌سازی) ممکن است، هرچند سوابق گذشته خلاف این را نشان می‌دهد.
اظهارات قبلی ویتکاف نشان‌دهنده ارزیابی واقع‌بینانه‌ای از شرایط بود. تغییر بعدی موضع او شاید نتیجه فشار ترامپ برای اتخاذ موضع سخت‌گیرانه‌تر باشد، یا ناشی از این باشد که خودش به این نتیجه رسیده که باید با خواسته‌ای گسترده‌تر آغاز کند تا در فرآیند مذاکره امکان معامله و امتیازدهی داشته باشد.
*آیا اختلافات در تیم ترامپ درباره برنامه هسته‌ای ایران می‌تواند بر روند مذاکرات سایه بیندازد؟ به‌ویژه با توجه به اینکه اسرائیل به شدت در تلاش است مذاکرات را پس از دیدار منفی ترامپ با نتانیاهو مختل کند.
بی‌نظمی در یک طرف مذاکره، به‌طور اجتناب‌ناپذیر روند مذاکره را پیچیده می‌کند، زیرا طرف مقابل هرگز مطمئن نیست چه کسی قدرت تصمیم‌گیری و پایبندی به توافقات را دارد. در این مورد، ایران باید نگران این باشد که اگر با فردی مثل ویتکاف وارد معامله شود، تندرو‌های واشنگتن امتیازاتی را که ایران داده، حفظ کرده، اما امتیازات آمریکا را لغو کنند.
حتی اگر توافقی هم حاصل شود، تغییر در میزان نفوذ برخی از مشاوران ترامپ ممکن است به نقض آن از سوی آمریکا در آینده منجر شود. در مورد دولت اسرائیل نیز، این دولت صرف‌نظر از جو حاکم بر هرگونه دیدار بین نتانیاهو و ترامپ، همچنان تلاش خواهد کرد هرگونه توافق مذاکره‌شده با ایران را تضعیف کند.
*انتظار می‌رود مواضع آمریکا در مذاکرات روز شنبه آینده به دلیل افزایش فشار و با هدف چانه‌زنی قوی‌تر، سخت‌تر شود. ارزیابی شما چیست؟
نشست نخست در عمان در اصل گفت‌و‌گو‌هایی درباره خود گفت‌و‌گو‌ها بود—یک بررسی غیررسمی برای ارزیابی این‌که آیا مذاکرات واقعی ارزشمند خواهد بود یا نه. وقتی مذاکرات واقعی آغاز شود، انتظار می‌رود هر دو طرف با حداکثر خواسته‌های خود وارد شوند، تا بعدتر بتوانند در چارچوب فرآیند چانه‌زنی امتیازاتی بدهند.