بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - در این فرآیند، چند محور کلیدی نقش ایفا کردهاند:
1. دیپلماسی پنهان و پیشبینیکننده ایران
ایران با پیشبینی پیروزی مجدد ترامپ در انتخابات 2024 آمریکا، از دو سال پیش (از دوره بایدن) تلاشهایی را از طریق کانالهای غیررسمی برای کاهش تنشها آغاز کرد. گزارشها حاکی از دیدارهای محرمانه مقامات ایرانی با مشاوران ترامپ، مانند ایلان ماسک، در سازمان ملل است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
این اقدامات نشاندهنده هوشمندی دیپلماتیک ایران در حفظ ارتباط با جمهوریخواهان، حتی پیش از تغییر دولت در آمریکاست. 2. نقش میانجیگران منطقهای
کشور عمان بهعنوان واسطه سنتی بین تهران و واشنگتن، نقش محوری در تسهیل مذاکرات داشت. این کشور پیشتر در تبادل زندانیان (مانند آزادی اولیویه واندکاستل در 2023) و سایر گفتوگوهای غیرمستقیم مشارکت کرده بود. در مذاکرات رم نیز حضور وزیر خارجه عمان بهعنوان میزبان، نشاندهنده اعتماد دو طرف به این کانال دیپلماتیک بود.
3. فشارهای اقتصادی و ژئوپلیتیک
ایران: تحریمهای شدید، تضعیف محور مقاومت (پس از حمله حماس به اسرائیل در 2023 و ضعف حزبالله و سوریه)، و نیاز به کاهش تنشها برای بهبود اقتصاد، انگیزه اصلی ایران برای مذاکره بود.
آمریکا: اجتناب از درگیری نظامی (بهویژه با توجه به افزایش قیمت نفت به 70 دلار در هر بشکه) و تمایل ترامپ برای نمایش موفقیت دیپلماتیک در دوره دوم ریاستجمهوری، واشنگتن را به میز مذاکره کشاند.
4. کانالهای غیررسمی و لابیهای تأثیرگذار
اگرچه نقش لابیهای ایرانی-آمریکایی مانند نایاک در دوره برجام پررنگ بود، در این دور از مذاکرات، فعالیت چهرههای دانشگاهی و دیپلماتهای سابق (مانند سیدحسین موسویان) بیشتر مورد توجه قرار گرفت. این افراد با انتشار مقالات در رسانههای غربی و گفتوگو با سیاستگذاران، به انتقال پیامهای ایران کمک کردند.
5. محرمانگی و مدیریت رسانهای
محرمانه نگه داشتن مذاکرات تا مرحله نهایی، کلید موفقیت اولیه بود. دو طرف حتی در رم نیز بهصورت غیرمستقیم و با حضور عمان گفتوگو کردند. سکوت ترامپ در دوره دوم درباره ایران، در مقایسه با ادبیات تهاجمی گذشته، فضایی برای دیپلماسی پنهان ایجاد کرد.
6. درسهای تاریخی و استراتژی رسانهای
ایران از تجربه مذاکرات برجام الهام گرفت. انتشار یادداشتهای تحلیلگران ایرانی در رسانههایی مانند واشنگتنپست، تلاشی برای تأثیرگذاری بر افکار عمومی و سیاستمداران آمریکایی بود.
جمع بندی
مذاکرات رم محصول همگرایی ضرورتهای اقتصادی، فرصتهای ژئوپلیتیک، و دیپلماسی زیرکانه مبتنی بر پیشبینی تحولات سیاسی در آمریکا بود. هرچند لابیهای سنتی نقش کمرنگتری داشتند، استفاده ایران از کانالهای چندلایه (میانجیگری عمان، ارتباطات غیررسمی با جمهوریخواهان، و دیپلماسی عمومی) موفقیتآمیز عمل کرد. ادامه این روند در مسقط، به توانایی دو طرف در تبدیل دیپلماسی پنهان به توافقی پایدار بستگی دارد./ همشهری آنلاین