بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - در حالی که وظیفه ذاتی کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ایران، حفظ عدالت و مقابله با تخلفات ورزشی است، عملکرد این کمیته در سال‌های اخیر بیشتر شبیه یک بنگاه اقتصادی شده و با صدور جریمه‌های مالی، جایگاه حقوقی خود را به شدت تضعیف کرده است.
کمیته انضباطی، رکن مهمی از ساختار فدراسیون فوتبال هر کشور است؛ نهادی که وظیفه اصلی آن حفظ سلامت مسابقات، ایجاد عدالت انضباطی و برخورد قاطع با متخلفان در چارچوب مقررات داخلی و بین‌المللی فوتبال است.
اما نگاهی به روند عملکرد کمیته انضباطی فدراسیون فوتبال ایران در سال‌های اخیر، به ویژه در فصل جاری، نشان می‌دهد این نهاد مهم از مسیر قانونی و قضایی خود فاصله گرفته و بیشتر به نهادی درآمدزا تبدیل شده است. یکی از انتقادات جدی به کمیته انضباطی، عدم بازدارندگی احکام صادره است. جریمه‌های مالی که بار‌ها علیه باشگاه‌ها، بازیکنان و کادر فنی صادر شده، نه تنها نتوانسته از تکرار تخلفات جلوگیری کند، بلکه باعث شده متخلفان با پرداخت مبالغ تعیین‌شده، به راحتی از بار مسئولیت فرار کنند. در حالی که انتظار می‌رود مجازات‌هایی، چون محرومیت، تعلیق یا کسر امتیاز در موارد جدی به اجرا گذاشته شود، کمیته انضباطی عموماً به صدور آرای مالی بسنده می‌کند، گویی که رسالت این نهاد، نه احقاق حق، بلکه کسب درآمد بیشتر شده است.
تبعیض در احکام، دیگر بحران اساسی این کمیته است. در پرونده‌های مشابه، شاهد آرای متفاوت و بعضاً متناقض بوده‌ایم. بازیکنی به خاطر یک رفتار انضباطی مشابه، در یک باشگاه با محرومیت سنگین رو‌به‌رو می‌شود، اما بازیکن باشگاه دیگری با تخلف مشابه تنها جریمه نقدی می‌شود. این رویکرد تبعیض‌آمیز، اساس عدالت ورزشی را زیر سؤال برده و اعتماد افکار عمومی و اهالی فوتبال را به شدت خدشه‌دار کرده است.
از سوی دیگر، تاخیر‌های غیرقابل توجیه در صدور برخی آرای مهم نیز به معضلی بزرگ بدل شده است. در بسیاری از پرونده‌ها، به ویژه مواردی که تخلفات بزرگی نظیر درگیری‌های فیزیکی، توهین به داوران یا رفتار‌های غیر ورزشی علیه تماشاگران رخ داده، کمیته انضباطی با تاخیر بسیار حکم صادر کرده یا به طور کلی از صدور حکم طفره رفته است. این تعلل آشکار، علاوه بر اینکه فرصت بازدارندگی را از میان می‌برد، به متخلفان این پیام را می‌رساند که در صورت تخطی، مجازاتی جدی در انتظارشان نیست.
از منظر حقوقی، فلسفه وجودی کمیته‌های انضباطی در فدراسیون‌های ورزشی، حفظ نظم عمومی، اطمینان از اجرای عدالت و حمایت از اصول بازی جوانمردانه است. هرگونه تخلف انضباطی باید به سرعت، قاطعانه و به شکلی مؤثر رسیدگی شود تا اثر بازدارنده آن احساس شود. اما تبدیل این نهاد به ابزاری برای صدور قبض‌های جریمه و تأمین منابع مالی، دقیقاً خلاف این فلسفه است.
سوال اساسی اینجاست که آیا کمیته انضباطی باید همچون یک مرجع قضایی عمل کند یا یک بنگاه اقتصادی؟ اگر هدف برخورد با تخلف و جلوگیری از بی‌نظمی در فوتبال است، چرا جایگزین محرومیت و مجازات‌های قاطع، جریمه‌های بی‌اثر مالی شده است؟ آیا شأن و جایگاه فوتبال ایران، نیازمند نهادی جدی‌تر، مستقل‌تر و قاطع‌تر نیست؟
امروز بیش از هر زمان دیگری، فدراسیون فوتبال ایران نیازمند یک بازنگری اساسی در ترکیب و رویکرد کمیته انضباطی خود است. انتخاب افرادی با تخصص حقوق ورزشی، بی‌طرفی مطلق و شجاعت در صدور احکام سختگیرانه، می‌تواند اعتبار از دست رفته این نهاد را احیا کند. همچنین، تدوین آیین‌نامه‌های انضباطی شفاف‌تر، ابلاغ به موقع آرای انضباطی و نظارت دقیق بر فرآیند رسیدگی به تخلفات، از ضروریات اصلاحات ساختاری در این کمیته به شمار می‌رود.
تا زمانی که نگاه درآمدزایی بر عملکرد کمیته انضباطی سایه افکنده و احکام صادره فاقد بازدارندگی واقعی باشد، امیدی به بهبود فضای اخلاقی فوتبال کشور نیست. فوتبال سالم، نیازمند انضباط واقعی است؛ نه انضباط صوری و درآمدزا.