چاپ

ایرانیان جهان - هم میهن /متن پیش رو در هم میهن منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
نادر انتصار، استاد علوم سیاسی و روابط بین‌الملل دانشگاه آلابامای جنوبی در گفت‌وگو با هم‌میهن معتقد است: «موانع موجود در بسته شدن پرونده دو مکان باقیمانده از سوی آژانس تا مقدار زیادی سیاسی هستند اما مسائل تکنیکی هم وجود دارد». این استاد دانشگاه می‌گوید: «اگر در چند ماه آینده موانعی در اجرای مفاد اصلی تفاهم شفاهی میان تهران و واشنگتن ایجاد نشود فضای بازگشت به میز مذاکره بازتر خواهد شد.» انتصار تاکید دارد که «عبور از سد مخالفین توافق احتمالی، در آمریکا مشکل‌تر از عبور از سد مخالفین در ایران است».
‌از هفته گذشته مشخص بود که نشست این دوره مانند نشست پیشین قطعنامه‌ای برای ایران نخواهد داشت؛ آیا این موضوع می‌تواند نشانه‌ای از امیدواری غرب به پروسه کاهش تنش میان ایران و ایالات متحده باشد؟
بله. در این مقطع زمانی گرچه احتمال چشمگیری در بهبود رابطه ایران و آمریکا وجود ندارد ولی غرب با این اقدام خود مایل است حداقل بتواند در کاهش تنش میان ایران و ایالات متحده کمکی کرده باشد و به قول معروف نفت روی آتش نریزد.
‌در جریان همکاری‌های سه ماه گذشته تهران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پس از بیانیه تهران در اسفندماه، پرونده ٢ مکان از 4 مکان ادعایی آژانس بسته شده است اما پرونده تور قوزآباد و ورامین همچنان بدون پیشرفت قابل‌توجهی باقی مانده است. تهران معتقد است درصورتی‌که موانع سیاسی مرتفع شود، در کمتر از یک ساعت نیز امکان بسته شدن پرونده دو مکان باقیمانده امکان‌پذیر است؛ با این توضیح، افق پیش روی این پرونده چگونه است؟
هنوز شکاف بین مواضع ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در مورد پرونده تور قوزآباد و ورامین عمیق است. من نمی‌توانم بگویم که دو طرف چه زمانی موفق به حل اختلافات خود خواهند شد ولی این اغراق است که بگوئیم در کمتر از یک‌ساعت امکان بسته شدن پرونده دو مکان باقیمانده امکان‌پذیرخواهد بود. موانع موجود در بسته شدن این پرونده تا مقدار زیادی سیاسی هستند ولی موضوعات تکنیکی و غیرسیاسی نیز در این پرونده وجود دارد. در بهترین شرایط حل مسائل باقی‌مانده مدتی طول خواهد کشید.
‌براساس گزارش آژانس، ادعای اینکه ایران ذخایر اورانیوم 6٠ درصد خود را کاهش داده است مورد تایید قرار گرفته و در نتیجه می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که مفاد تفاهم شفاهی میان تهران و واشنگتن در حال عملیاتی شدن است. در همین راستا نیز تبادل زندانیان میان دو کشور در هفته‌های آینده اجرایی خواهد شد. در چارچوب تفاهم شفاهی آیا می‌توان انتظار داشت تا سلسله تحولاتی فضای بازگشت به میز مذاکره را مهیا کند؟
اگر در چند ماه آینده موانعی در اجرای مفاد اصلی تفاهم شفاهی میان تهران و واشنگتن ایجاد نشود، فضای بازگشت به میز مذاکره بازتر خواهد شد. با این حال باید توجه داشته باشیم که حتی اگر طرفین به میز مذاکره برگردند ما نباید انتظار قراردادی پایدار و جامع داشته باشیم؛ به این معنا که در صورت برقراری شرایط مناسب و بازگشت به میز مذاکره, انتظاری بیش از یک تفاهم محدود و کوتاه‌مدت نباید داشته باشیم.
‌در حالی که سازمان انرژی اتمی در تلاش است تا همکاری و اعتمادسازی با آژانس را در چارچوب توافقات پیش ببرد، از سوی برخی چهره‌های تندرو مجلس شورای اسلامی به ظن عبور از قانون راهبردی تحت فشار قرار گرفته است. آیا مجدداً شاهد همنوایی تندروهای ایران و ایالات متحده در مخالفت با هرگونه کاهش تنش هستیم؟
گرچه هم در ایران و هم در آمریکا مخالفینی با هرگونه کاهش تنش بین دو کشور فعال هستند ولی عبور از سد مخالفین در آمریکا مشکل‌تر از عبور از سد مخالفین در ایران است. در ایران اگر نظام تصمیم بگیرد که قدم‌هایی در جهت کاهش تنش بین ایران و آمریکا صورت گیرد، مخالفان داخلی از مواضع‌شان عقب‌نشینی خواهند کرد و این مسئله بارها در روند سیاست خارجی ایران اتفاق افتاده است. در آمریکا اما دولت باید از هفت‌خوان رستم عبور کند. بازیکنان سیاسی در آمریکا شامل قوه اجرایی، قانون‌گذاری، گروهای فشار و غیره هستند که هر کدام برای پشبرد منافع خود با همدیگر گاهی رقابت و گاهی همکاری می‌کنند. متاسفانه در میان این بازیکنان سیاسی در آمریکا آن‌هایی که مخالف با کاهش تنش با ایران هستند، دست بالا را دارند و یک نقش سنگینی در تعیین رابطه کشورشان با ایران دارند. لذا عبور از سد تندروهای آمریکایی مخالف ایران خیلی مشکل‌تر از عبور از موانعی است که در ایران وجود دارد.