چاپ

ایرانیان جهان - به گزارش خبرنگار ؛ محمدرضا عارف، معاون اول رئیس جمهور پیش از عزیمت به ارمنستان به منظور شرکت در نشست روسای دولت‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، اظهار داشت که روند عضویت جمهوری اسلامی ایران در پیمان‌ها و سازمان‌های مهم منطقه‌ای و بین‌المللی همانند شانگهای و بریکس انجام شده و در سفر به ارمنستان پیشنهاد عضویت در اوراسیا که سازمانی مهم و بازار بزرگی در زمینه‌های تجاری و اقتصادی است را اعلام می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
ایران برای پوستن به اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به عنوان عضو ناظر، درخواست داده است که می‌تواند گام مهمی در راستای عضویت کامل و نهایی باشد. این رویداد هم برای ایران و هم برای خود اوراسیا از اهمیت قابل توجهی برخوردار است، زیرا گسترش این سازمان به جنوب می‌تواند مزایای استراتژیک، اقتصادی و سیاسی زیادی را به همراه داشته باشد.
البته کمیسیون اقتصادی اوراسیا (EEC) به درخواست ایران برای کسب وضعیت ناظر در اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) پاسخ مثبت داده است. این تصمیم با تاکید بر اهمیت راهبردی تقویت مشارکت با جمهوری اسلامی، مورد حمایت اتفاق آرا در میان تمامی کشور‌های عضو اتحادیه قرار گرفت. روابط اوراسیا و جمهوری اسلامی ایران در حال رشد مداوم و از سال 2019، تجارت ترجیحی در حال اجرا بوده که منجر به بیش از دو برابر شدن گردش مالی آنها شده است.
یک گام مهم در این راستا، امضای توافقنامه تجارت آزاد جامع در دسامبر 2023 بود. پیش‌بینی می‌شود که این توافقنامه می‌تواند تا سال 2025، رشد تجارت بین روسیه و ایران را تا 20 درصد افزایش دهد.
دیمیتری ولواچ، معاون وزیر توسعه اقتصادی فدراسیون روسیه، اعطای وضعیت ناظر به ایران را ادامه منطقی توسعه روابط دانست. اهمیت استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی کشور‌های شرکت کننده و ایجاد فضای تجاری و سیاسی قابل پیش بینی‌تر که به توسعه کریدور حمل‌ونقل شمال-جنوب نیز کمک می‌کند، بر اهمیت این امر می‌افزاید. تصمیم نهایی درباره اعطای وضعیت ناظر به ایران توسط سران کشور‌های عضو در نشست شورای عالی اقتصادی اوراسیا که قرار است در دسامبر 2024 برگزار شود، اتخاذ خواهد شد.
نگاهی به منافع ایران یکپارچگی اقتصادی: ایران که از تحریم‌ها و دسترسی محدود به بازار‌های بین‌المللی رنج می‌برد، می‌تواند از عضویت اوراسیا برای گسترش روابط اقتصادی خود با روسیه، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان و ارمنستان استفاده کند. این امر به تهران امکان می‌دهد که تجارت خارجی خود را متنوع کند، وابستگی به بازار‌های خاص را کاهش دهد و اقتصاد خود را تقویت کند.
ترجیحات تجاری: عضویت کامل در اوراسیا می‌تواند دسترسی ایران به تجارت آزاد با کشور‌های عضو را فراهم کند که صادرات کالا‌های ایرانی از جمله نفت، گاز، محصولات کشاورزی و کالا‌های تولیدی را تا حد زیادی تسهیل می‌کند.
سرمایه‌گذاری و فناوری: این عضویت می‌تواند به افزایش جریان سرمایه‌گذاری و فناوری خارجی از کشور‌های اوراسیا به ایران کمک کند که کاتالیزوری برای نوسازی صنعت و زیرساخت‌های کشور خواهد بود.
نگاهی به منافع اتحادیه اقتصادی اوراسیا گسترش بازار: ایران با بیش از 80 میلیون نفر جمعیت، بازار جذابی برای کالا‌ها و خدمات کشور‌های عضو اوراسیا تلقی می‌شود. علاوه بر این، ایران می‌تواند به عنوان پلی برای بازار‌های غرب و جنوب آسیا باشد. پروژه‌های حمل‌ونقلی مانند «کریدور شمال-جنوب» و «ابتکار کمربند و جاده چین» می‌توانند نقش به‌سزایی در این امر ایفا کنند.
امنیت انرژی: ایران دارای ذخایر نفت و گاز قابل توجهی است که آن را به یک شریک مهم در تضمین امنیت انرژی برای کشور‌های اوراسیا، به ویژه کشور‌های عضو وابسته به انرژی مانند ارمنستان و بلاروس تبدیل می‌کند. همچنین توافقی در مورد تشکیل بازار‌های مشترک نفت و فرآورده‌های نفتی بین اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا پیش‌بینی شده است.
نفوذ ژئوپلیتیکی: عضویت ایران در اوراسیا باعث تقویت نفوذ این سازمان در منطقه غرب آسیا می‌شود که این امر می‌تواند به تقویت ثبات سیاسی و امنیت منطقه کمک کند.
اهمیت بندر چابهار ایران آمادگی دارد تا دسترسی همه کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به بندر چابهار را فراهم کند. سید محمد اتابک، وزیر صنعت، معدن و تجارت ایران در طی میزگرد «گفت‌وگوی تجاری اوراسیا و ایران»، در چارچوب اجلاس اقتصادی اوراسیا در ایروان این موضوع را بیان کرد.
در همین راستا موقعیت جغرافیایی ایران، سازماندهی ترانزیت کالا به اروپا را تسهیل می‌کند، به طوری که کریدور‌های حمل‌ونقلی مختلفی وجود دارند که دریای سیاه را به دریای خزر و اقیانوس هند متصل می‌کنند. دسترسی به بندر چابهار ایران در اقیانوس هند یکی از زمینه‌های همکاری با اوراسیا است.
این مسیر امکان حمل‌ونقل کالا از کشور‌های خلیج فارس و هند به اتحادیه اروپا و EAEU را فراهم می‌کند. بنابراین، محموله از بندر بمبئی هند را می‌توان به بندر چابهار (جنوب شرقی ایران)، سپس از طریق زمینی به ارمنستان (از طریق جاده یا راه‌آهن)، سپس به گرجستان و از آنجا به بنادر بلغارستان، یونان یا روسیه منتقل کرد. مسیر ارمنستان برای ایران و هند که به دنبال تنوع بخشیدن به عرضه کالا‌های خود هستند، مهم است.
لازم به ذکر است که یک مسیر مستقیم کشتیرانی کانتینری بین بندر چابهار در جنوب شرقی ایران و دو بندر ناوا شوا و کاندلا در غرب هند ایجاد شده است. اخیرا نیز ایران بندر چابهار را به مدت 10 سال به مدیریت هند واگذار کرد.
تاثیر عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای و بریکس ایران اخیرا به عضویت کامل سازمان همکاری شانگهای (SCO) و بریکس درآمده است. این تحولات احتمالا به دلایل زیر تاثیر مثبتی بر چشم‌انداز پیوستن ایران به اوراسیا داشته باشد:
گسترش روابط دیپلماتیک: مشارکت در سازمان همکاری شانگهای و بریکس به تقویت روابط دیپلماتیک ایران با روسیه و چین که از اعضای اصلی سازمان‌های مذکور نیز هستند، کمک می‌کند. این امر ممکن است به حمایت سیاسی این کشور‌ها در مسیر الحاق ایران به اتحادیه اوراسیا کمک کند.
سیاست چندقطبی: الحاق به سازمان همکاری شانگهای و بریکس، تمایل ایران برای مشارکت فعال در دنیای چندقطبی و تقویت همکاری با کشور‌های غیر غربی را تایید می‌کند که می‌تواند موقعیت ایران را به عنوان یک عضو بالقوه اوراسیا تقویت کند.
یکپارچگی اقتصادی و مالی: همکاری در سازمان همکاری شانگهای و بریکس می‌تواند فرصت‌های جدیدی را برای یکپارچگی مالی و اقتصادی ایجاد کند. این مورد شامل سیاست دلارزدایی، گذار به تجارت با ارز‌های ملی و همچنین ایجاد سیستم‌های پرداخت جایگزین است که متعاقبا می‌تواند به یکپارچگی و ظهور یک سیستم مالی منصفانه جدید کمک کند. امروز ایران و روسیه، یکپارچه‌سازی سیستم‌های پرداخت شتاب و میر را آغاز کرده‌اند. همه این تعهدات روند الحاق ایران به اوراسیا را تسهیل خواهد کرد.
به طور کلی ورود ایران به اوراسیا به عنوان یک عضو کامل، هم برای خود ایران و هم برای کشور‌های عضو این اتحادیه چشم‌انداز‌های مهمی را به همراه دارد. مشارکت ایران در سازمان همکاری شانگهای و بریکس می‌تواند نقش مثبتی در این روند داشته باشد و جایگاه تهران را در عرصه بین‌المللی تقویت و ادغام آن در فضای اقتصادی اوراسیا را تسهیل کند.