ایرانیان جهان - دنیای اقتصاد / بورس تهران پس از تحمل یک دوره رکود، از ابتدای آبان وارد یک روند صعودی شد و بازدهی این بازار در هشتمین ماه سال به 12.4درصد رسید تا این بازار پس از 20 ماه در صدر بازدهی بازارها قرار گیرد.
پیشروی ارزش معاملات تا 10همت نیز از تداوم فضای رونق بر بازار سهام، حکایت دارد. به نظر می‌رسد عواملی نظیر تعدیل قیمت برای خودروسازها، تداوم رشد قیمت برای دلار نیمایی و احتمال تغییر در سیاست‌های پولی در بهبود وضعیت بازار سهام نقش داشته‌اند. برخلاف بازار سهام، بازار سکه و طلا که در ماه‌های قبل پررونق بود، در آبان با عقبگرد قیمتی روبه‌رو شد. افت قیمت جهانی طلا پس از انتخابات آمریکا باعث شد که بازدهی سکه و طلا منفی شود. البته در ماه آبان بازدهی دلار نسبتا قابل توجه بود و در این ماه 7.5درصد رشد کرد. از ابتدای سال نیز در میان بازارها بیشترین بازدهی مربوط به طلای 18عیار بود که حدود 38درصد رشد را ثبت کرده است. بازدهی 8ماهه بانک‌ها به‌عنوان یک سرمایه‌گذاری کم‌ریسک، 20 درصد ثبت شده است.
بورس تهران، روند صعودی را از اوایل آبان‌‌‌‌‌‌ماه سال‌جاری آغاز کرد. تا پایان آبان‌‌‌‌‌‌ماه، شاخص‌کل بورس موفق شد با رشد 12.47درصدی در نیمه کانال 2.2میلیون واحد آرام گیرد. بررسی‌‌‌‌‌‌ها حکایت از آن دارد که این میزان از بازدهی ماهانه ثبت‌شده توسط نماگر اصلی، از فروردین1402 بی‌سابقه بوده‌است، ضمن آنکه شاخص‌کل بورس موفق شده‌است تا طی آبان از سایر بازارهای مالی و دارایی سبقت بگیرد، همچنین شاخص‌کل هموزن نیز با رشد 8.1درصدی در دومین‌‌‌‌‌‌ماه پاییز، رکورد جدیدی را ثبت کرد.
![]()
این میزان افزایش در مقیاس ماهانه از آذر1402 تکرار نشده‌است. به‌نظر می‌رسد با کاهش تنش‌های نظامی و عبور از انتخابات آمریکا، مانعی پیشروی بورس تهران نباشد، با این‌حال فعالان بورسی نشست شورای‌حکام و نتیجه آن را بر روند بورس تهران موثر می‌دانند. با کاهش نرخ بهره و عبور دلار نیما از مرز 51هزار‌تومان، مسیری هموار در پیشگاه بازار قرار خواهدداشت. اگر واقعه سیاسی و نظامی جدیدی بازار سهام را غافلگیر نکند، طبیعتا شاخص بورس پس از یک اصلاح زمانی کوتاه می‌تواند با نقدینگی جدید، از سقف اردیبهشت امسال عبور کند، ضمن اینکه با تثبیت نماگر اصلی بالای قله قیمتی یادشده، سقف 2.5میلیونی اردیبهشت سال‌گذشته نیز در دسترس خواهد بود، به‌طوری‌که با محرک‌های کوچک نیز پتانسیل آن وجود دارد که اهالی بازار از دو قله اردیبهشتی بورس عبور کنند.
بورس برنده میدان
بازار سهام، به‌‌‌‌‌‌رغم آنکه ماه‌هاست موفق نشده‌است تا در صدر بازدهی بازار قرار گیرد، اما با فعال‌‌‌‌‌‌شدن محرک‌های اقتصادی، آبان‌‌‌‌‌‌ماه سبزی را پشت‌سرگذاشت، به‌طوری‌که تنها در 7روز معاملاتی، شاخص‌کل به رنگ سرخ درآمد. اصلی‌ترین محرک بورس برای خودنمایی در دومین استگاه پاییز، کاهش تنش‌های نظامی و مشخص‌‌‌‌‌‌شدن مسیر سیاسی پیشروی کشور بود. با خبرهای آتش‌‌‌‌‌‌بس در لبنان و کمرنگ‌‌‌‌‌‌شدن احتمال درگیری مستقیم ایران در منطقه، بورسی‌‌‌‌‌‌ها احساس امنیت بیش‌‌‌‌‌‌تری برای حضور در بازار داشتند، همچنین با انتخاب ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور سناریوهای جدیدی برای قیمت ارز و سایر متغیرهای اثرگذار بر بورس مطرح شد. به‌تبع این موضوع مسیر جدیدی در سیاستگذاری دنبال می‌شود. هرچند همچنان خطر فشارهای سیاسی و قطعنامه‌‌‌‌‌‌های جدید، ایران را تهدید می‌کند و جدی‌‌‌‌‌‌شدن این ریسک‌ها برای اهالی بازار دوباره فضای بورس را غبارآلود می‌کند.
در کنار این موضوع، خبرهایی از سوی رئیس بانک‌مرکزی مبنی‌بر کاهش نرخ بهره شنیده شده‌است، ضمن آنکه نرخ اوراق بدون‌ریسک نیز در تابلوی معاملات تا کانال 29درصد سقوط کرده‌است. با کاهش نسبی انتظارات تورمی در کوتاه‌مدت و روند کاهشی نرخ بهره، می‌توان P/E بالایی را به بازار نسبت داد. در حال‌حاضر اهالی بازار به انتظارات کاهشی بهره وزن بالایی داده و بر اساس آن تقاضایی را در بازار شکل داده‌اند. تداوم این مسیر در گرو عملی‌‌‌‌‌‌شدن این انتظارات است. پس از انتخاب ترامپ و تحولات سیاسی اخیر، دلار آمریکا با عبور از سقف قیمتی 62هزار‌تومان تا 70هزار‌تومان نیز مورد دادوستد قرارگرفت. در حال‌حاضر دلار در رنج قیمتی 68 تا 70هزار‌تومان قرار دارد و نسبت به ماه‌های گذشته در کانال‌های جدیدی فعالیت می‌کند، ضمن آنکه افزایش اختلاف دلار نیما و آزاد نیز در نیمه آبان تا 40درصد افزایش‌یافته بود. با رشد دلار نیما و عبور آن از 51هزار‌تومان به‌نظر می‌رسد فضا برای 60هزار‌تومانی‌‌‌‌‌‌شدن دلار نیما یا همان دلار موثر بر درآمد شرکت‌ها فراهم است. در این‌صورت تحلیلگران با اتکای بالاتری می‌توانند دلار 50هزار‌تومان را به‌صورت میانگین برای درآمدهای شرکت‌های بورسی لحاظ کنند.
کاهش نرخ بهره و همچنین کاهش تنش‌ها می‌تواند ضمن کاهش نرخ بازده موردانتظار بازار، به رشد P/E بازار در کوتاه‌مدت کمک کند، به‌طوری‌که با رشد دلار نیما افزایش این نسبت تا 10واحد نیز موردانتظار است. در این‌صورت بازار تنها از محل P/E و باثبات سایر شرایط پتانسیل رشد 60درصدی را از نقطه فعلی خواهدداشت. اگر بازارهای رقیب به واسطه تنش‌های سیاسی رخصت رشد به بورس را بدهند، رونق بر این بازار حاکم می‌شود.
نشانه‌های رونق
بورس تهران با وسیله محرک‌های بنیادی و فنی یادشده، روند صعودی را دنبال کرد. نشانه‌هایی که می‌توانست ارزندگی بازار را توجیه کند، همچنان پابرجاست. ارزش دلاری بازار که اواخر مهرماه به زیر 100میلیارد دلار رسیده‌است، اهالی بازار را برای خرید بیشتر سهام ترغیب کرد. P/E بازار اخیرا به زیر 6واحد رسید. این نسبت با افزایش ریسک‌های سیاسی در کانال 5واحد ماندگار شده بود و در صورتی‌که بازار انتظار یک سیاست تسهیل‌‌‌‌‌‌کننده پولی داشته‌باشد، می‌تواند P/E انتظاری بالایی را به بازار نسبت دهد. در این‌صورت P/E 5واحدی برای اهالی بورس، نشان از ارزندگی دارد. نشانه‌هایی نیز مبنی‌بر تداوم احتمالی روند صعودی وجود دارد. میانگین ارزش معاملات با احتساب صندوق‌های سهامی طی آبان‌‌‌‌‌‌ماه از 5هزار میلیارد‌تومان گذشت.
در مقیاس ماهانه این میزان از ارزش معاملات، از اسفندماه سال‌گذشته سابقه نداشته‌است. به لحاظ دلاری نیز ارزش معاملات برای چهارمین روز متوالی بالای 100میلیون دلار است. تداوم این شاخص بالای 100میلیون دلار، احتمالا به‌معنای تداوم روند صعودی خواهد بود؛ البته اگر شاخص‌کل صرفا روندی اصلاحی، اما با دامنه کوتاه داشته‌باشد. میزان ورود و خروج پول حقیقی نیز حکایت از آن دارد که با احتساب صندوق‌های سهامی، طی آبان ماه بیش از‌هزار و 900میلیارد‌تومان سرمایه حقیقی وارد بازار سهام شده‌است؛ این میزان از فروردین1402 بی‌سابقه است.
همان‌طور که در گزارش چهارشنبه روزنامه «دنیای‌اقتصاد» اشاره شد، شاخص‌کل بورس پس از برخورد به محدوده 2میلیون و 250هزار‌واحدی، مقاومتی را نسبت به این سطح نشان‌داده‌است. کاهش نسبی شاخص‌کل در روز چهارشنبه نیز حکایت از آن دارد که برای عبور از مقاومت مذکور، نیاز به نقدینگی بالاتری خواهدداشت، لذا همزمانی برخورد نماگر به مقاومت با تحولات سیاسی و نشست شورای‌حکام، می‌تواند بورس را به سمت یک حمایت قیمتی سوق دهد. با فرض آنکه مسائل سیاسی نقش تهدید را برای بورس ایفا نکنند، با جمع‌‌‌‌‌‌آوری نقدینگی تازه، شاخص‌کل می‌تواند از سقف اردیبهشت امسال عبور کند. مرز حساسی که با عبور از آن، جو کلی بورس متفاوت‌‌‌‌‌‌تر از قبل خواهد بود.