چاپ

ایرانیان جهان - به گزارش میز نفت، تحلیلگران و مدیران صنعت نفت عراق معتقدند با وجود منابع عظیم نفت عراق و اهداف بلندپروازانه تولید - و همچنین تشویق شدید واشنگتن برای سرمایه گذاری، شرکت های آمریکایی همچنان به دلیل میزان بالای ریسک و فساد منصرف شده اند و این رویکرد ضربه ای به تلاش های واشنگتن برای مقابله با نفوذ ایران در بغداد و حوزه نفوذ رو به رشد چین بوده است.
محمد السودانی، نخست وزیر عراق، در هفت ماه گذشته دو بار به آمریکا سفر کرده و وزیر نفت خود را در ماه سپتامبر به ایالت اعزام کرده است. اما این سفرها به میزان زیادی بی نتیجه بوده و تنها تعداد انگشت شماری از یادداشت های غیر الزام آور را به همراه داشته است.
گرفتاری شرکت های نفتی در عراق
مت زیس، معاون شرکت HKN Energy، یکی از چند شرکت انگشت شمار آمریکایی که در عراق فعالیت می کند، گفت: «شرکت های آمریکایی در حاشیه ایستاده اند. شرکت ما یک تولیدکننده نفت خام در منطقه نیمه خودمختار کردستان عراق است که در یک پرونده حقوقی حاکمیتی با دولت فدرال در بغداد بر سر صادرات نفت خود گرفتار شده است.
در غیاب ایالات متحده، عراق برای جذب سرمایه گذاری به سمت شرکت های چینی حرکت کرده است. تحلیلگران می گویند که چین در حال حاضر یکی از مشتریان اصلی نفت خام عراق است و حدود 1.18 میلیون بشکه در روز از عراق یا حدود 35 درصد از تولید این کشور را وارد می کند و به گفته تحلیلگران، با انگیزه نگرانی های امنیت انرژی به روابط نزدیک تر با بغداد چشم دوخته است.
بر اساس تجزیه و تحلیل آس اند پی گلوبال، در پروژه‌های توسعه نفت و گاز دارای مجوز کنونی و آینده در عراق، شرکت‌های چینی سهام 7.27 درصد را در اختیار دارند که بزرگترین دارنده سهام پروژه ها پس از دولت عراق هستند.
از سوی دیگر، شرکت های آمریکایی تنها 1.82 درصد از سهام پروژه های عراق را در اختیار دارند. طبق داده‌های Commodity Insights، شرکت‌های چینی در پایین‌دست، در پنج پالایشگاه نفت و هفت مجتمع فرآوری گاز، از جمله مجتمع پردازش گاز خلفای که توسط شرکت دولتی CNPC ساخته و اداره می‌شود، سهام دارند.
این شامل آخرین دور صدور مجوز دولت عراق نمی شود، که در آن شرکت های چینی 10 پروژه از 13 پروژه نفت و گازی را که در ماه می اعطا شده بود، دریافت کردند.
به یاد اولین مناقصه نفتی
جان کالابرز، استادیار دانشگاه آمریکایی که بر سیاست خارجی خاورمیانه و شرق آسیا متمرکز است، می گوید: از اولین دورهای مناقصه حدود 16 سال پیش، این شرکت های چینی بودند که مشتاق بودند و شرکت های غربی شاید تردید بیشتری داشتند.
بر اساس آخرین نظرسنجی پلاتس، عراق در ماه اکتبر 4.14 میلیون بشکه در روز نفت خام تولید کرد و ظرفیت تولید آنها تا سال 2027 میلادی به 7 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. برای دستیابی به این هدف، عراق با کمبود نقدینگی که هنوز پس از دهه‌ها جنگ در حال بازسازی است، به سرمایه‌گذاری خارجی برای کشف میدان‌های جدید، بازسازی زیرساخت‌های صادراتی مستهلک و ساخت خطوط لوله جدید نیاز دارد.
دومین تولیدکننده بزرگ اوپک همچنین یکی از تولیدکنندگان بزرگ گاز همراه است که می تواند برای کمک به کاهش قطعی برق و کمبود مکرر برق که آن را برای واردات گاز و برق به ایران همسایه وابسته می کند، به دست آورد.
بر اساس تجزیه و تحلیل Commodity Insights، عراق در سال 2022 میلادی 18.2 میلیارد متر مکعب گاز در مشعل ها سوزانده که یکی از بالاترین میزان‌ها در جهان است.
به دبنال پایان یک ارتباط
ایالات متحده که تحریم‌هایی را علیه ایران به دلیل برنامه هسته‌ای‌اش اعمال کرده است، معافیت‌هایی را برای عراق از این تحریم‌ها جهت ادامه واردات کالاهای ایرانی اعطا کرده است، اما مدت‌هاست که به دنبال حذف این تجارت بوده تا زمینه را برای تقویت سرمایه‌گذاری انرژی شرکت های ایالات متحده در این کشور فراهم کند.
بسیاری از دولت‌های عراق نتوانسته‌اند یا نمی‌خواهند شبه‌نظامیان را مهار کنند، اما جفری پیات، دستیار وزیر امور خارجه آمریکا در امور منابع انرژی، گفت که دولت بایدن از سودانی - که از اکتبر 2022 میلادی نخست‌وزیر بوده است - برای مبارزه با شبه‌نظامیان و ایجاد شرایط سرمایه گذاری بیشتر برای تامین مالی ایالات متحده حمایت می کند.
پیات در مصاحبه ای گفت: سودانی «نشان داده است که تمرکز خود را بر خروج از زیر آسیب پذیری عراق در برابر اجبار ایران به دلیل وابستگی بالای آن به تهران برای واردات انرژی، هم گاز و هم برق، متمرکز کرده است».
دونالد ترامپ، رئیس جمهور آینده آمریکا در اولین دوره ریاست جمهوری خود، آمریکا را از توافق هسته ای ایران خارج کرد و موضعی تند در قبال تهران اتخاذ کرد که ممکن است شرایط بغداد را تغییر دهد. او همچنین اشاره کرده است که چین را رقیب اصلی ژئوپلیتیکی و تجاری ایالات متحده می داند.
کورتنی فینگار، یکی از همکاران جهانی در موسسه وهبا برای رقابت استراتژیک مرکز ویلسون، به Commodity Insights گفت: «حمایت دولت ایالات متحده از سرمایه گذاری زیرساختی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی بخش مهمی در مدیریت رقابت استراتژیک با چین است. به طور کلی، بسیج سرمایه‌گذاری خصوصی در زیرساخت‌های بین‌المللی با منافع ایالات متحده، به ویژه در بازارهای نوظهور مهم استراتژیک و کشورهای در حال توسعه، مطابقت دارد.»
تسلط چین در خاورمیانه
تحلیلگران می گویند که چین با وجود همه والس های داخلی و فساد حاکم به دنبال تامین نیازهای انرژی داخلی خود به عراق رفته است. شرکت پتروچاینا پس از خروج اکسون موبیل از این کشور، عملیات میدان نفتی غربی قرنا 1 با ظرفیت تولید 540000 بشکه در روز را در اختیار گرفته است.
شرکت سی ان پی سی، بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار چینی در عراق نیز در میدان‌های رمیله، حلفایا، احداب و قرنا 1 غربی سهام دارد، در حالی که CNOOC، Union، ZenHua و دیگر بازیگران کوچک‌ هم در این کشور سهام دارند.
در آخرین دور صدور مجوزهای بالادستی عراق در ماه مه، همه قراردادها به شرکت های چینی به جز سه بلوک نفت و گاز پیشنهادی، اعطا شد.
عراق و چین در سال 2019 میلادی یک قرارداد بحث برانگیز نفت برای بازسازی و سرمایه گذاری امضا کردند. این قرارداد 20 ساله شامل قراردادی برای تامین 100 هزار بشکه در روز نفت خام به شرکت های چینی در ازای سرمایه گذاری در زیرساخت ها می شود که درآمد حاصل از صادرات نفت برای تامین مالی پروژه های توسعه اختصاص داده می شود.
منتقدان گفته اند که شروط این قرارداد خطر افزایش فساد و اتلاف منابع را به همراه دارد و عراق را در بدهی چین باقی می‌گذارد. وزارت نفت عراق به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد. برای تامین امنیت انرژی
الساندرو باچی، تحلیلگر حقوقی ارشد در تیم راه حل های سیاست و اقتصاد نفت Commodity Insights، گفت که دولت چین به دلایل امنیت انرژی که ممکن است بر نگرانی های سودآوری که باعث شرکت های آمریکایی شده است، غلبه کند، به دنبال گسترش حضور خود در عراق و سایر تولیدکنندگان کلیدی نفت خاورمیانه است.
باچی گفت: «در طول سال‌های گذشته، شرکت‌های انرژی غربی، از جمله شرکت‌های آمریکایی، حداقل علاقه خود را به حضور در پروژه‌های نفت و گاز عراق نشان داده‌اند.
در فضایی که زمانی تحت سلطه شرکت‌های بزرگ چینی از جمله CNPC و CNOOC بود، شرکت‌های کوچک‌تری مانند JeoGade و Jerah اکنون برنده قرارداد هستند.
شرکت های کوچکتر چینی ممکن است از فرصت ها در ساخت و ساز، انرژی های تجدیدپذیر و ارتباطات راه دور استفاده کنند که ناشی از نیازهای بازسازی عراق در زیرساخت ها و مسکن است. این بازیگران کوچک ممکن است سرمایه گذاری های مشترک یا مشارکت با شرکت های عراقی برای استفاده از شبکه های محلی پیدا کنند.
یکی از این شرکت های کوچک، جره، در ماه مه قراردادی را با وزارت نفت عراق برای توسعه میدان گازی منصوریه امضا کرد. گویی چینی ها خود را برای حضور بلندمدت در عراق آماده کرده اند.
منبع: www.spglobal.com
مترجم: محسن داوری