چاپ

ایرانیان جهان - دیپلمات بازنشسته وزارت امور خارجه گفت: برقراری گفتگو‌های ایران و اروپا پس از چند سال وقفه و در شرایطی که روابط ایران و اروپا به ویژه در هفته‌های اخیر تیره شده است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید به فال نیک گرفت و به نفع همه طرف‌ها خواهد بود که توقعات خود را معقول‌تر کنند
عبدالرضا فرجی‌راد، سفیر پیشین ایران در نروژ در گفتگو با ایلنا، در رابطه با مذاکرات چهارجانبه‌ای که معاونین وزیر امور خارجه ایران، انگلیس، فرانسه و آلمان، نهم آذرماه در ژنو خواهند داشت، گفت: این گفتگو‌ها پس از چند سال وقفه در ارتباطات ایران و اروپا و در شرایطی که روابط ایران و اروپا به ویژه در هفته‌های اخیر تیره شده است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و باید آن را به فال نیک گرفت.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
لازم به ذکر است که برنامه‌ریزی این مذاکرات در نیویورک و در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل انجام شده است، جایی که پزشکیان با وزیر خارجه و مقامات اروپایی گفتگو‌هایی داشته‌ که به آغاز مذاکرات منتهی شده است.
وی ادامه داد: همان‌طور که می‌دانیم، قطعنامه 2231 در حال نزدیک شدن به پایان مدت اعتبار خود است و کمتر از یک سال به انقضای آن مانده است. با این حال، اگر روابط میان ایران و اروپا و به طور کلی ایران و غرب تیره بماند و نتوانند اختلافات خود را در زمینه مسائل هسته‌ای، همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و موضوعاتی مانند غنی‌سازی و سانتریفیوژ‌ها حل و فصل کنند، ممکن است اروپایی‌ها اقدام به فعال کردن مکانیزم "اسنپ بک" کنند. در این صورت، با توجه به شرایط موجود، چون توافقی وجود ندارد، تحریم‌ها دوباره به حالت اجرایی درآمده و به حالت قبلی بازمی‌گردند.
اروپا به دلیل احتمال تغییر سیاست‌های تهران تمایل به توافق دارد
این کارشناس روابط بین‌الملل با بیان اینکه ایران به شدت بر حل و فصل این مسائل تأکید دارد، عنوان کرد: ممکن است اروپایی‌ها نیز لین را در نظر بگیرند که در صورت بازگشت تحریم‌ها، ایران سیاست‌های خود را تغییر خواهد داد و ایران زمانی که احساس کند همه چیز را از دست داده است ممکن است به سمت خروج از NPT رود؛ بنابراین طبیعی است که تمایل داشته باشند که به توافقی دست یابند. این مذاکرات برای هر دو طرف از اهمیت به سزایی برخوردار است. ایران به دنبال پیشرفت در گفتگو‌ها با اروپا است تا ببیند مذاکراتش با ایالات متحده چگونه پیش خواهد رفت. دولت جدید در آمریکا هم اعلام کرده که آمادگی دارد با ایران گفتگو و مسئله هسته‌ای را حل و فصل کند؛ لذا برای هر دو طرف این گفتگو‌ها اهمیت فراوانی دارد. اکنون ایران در حال پیشبرد مذاکرات با اروپا است تا ببیند روند گفت‌وگوهایش با آمریکا چگونه پیش می‌رود. ایران ابراز علاقه به گفتگو با آمریکا کرده است و دولت جدید آن کشور نیز به تازگی روی کار آمده و اعلام کرده‌اند که آمادگی دارند با ایران گفتگو کنند و مسائل هسته‌ای را حل و فصل نمایند.
احتمالا این دیدار‌ها با اروپاییان ادامه دار خواهد بود
فرجی‌راد با اشاره به اینکه ملاقات در روز جمعه که در ژنو برگزار خواهد شد، گفت: در کنار آن، دیداری نیز با آقای مورا، معاون آقای جوزف بورل، صورت می‌گیرد. احتمال می‌دهم که این ملاقات‌ها به‌طور مکرر انجام شود و در واقع روز جمعه چارچوب مذاکرات فراهم و تنظیم گردد. همچنین دستور کار مشخصی برای ادامه مذاکرات تنظیم خواهد شد که شاید به نتایجی هم منجر شود.
ترامپ علاقه‌مند به گفتگو با ایران است، ولی این کار را جمعی انجام نخواهد داد
وی در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال دارد این گفتگو‌ها تا سطح سران و وزرای امور خارجه کشور‌ها پیشرفت کند و آمریکا نیز به میز مذاکرات اضافه شود، بیان کرد: در سطح وزرا در حال حاضر تصور نمی‌کنم، این اتفاق بیفتد. فکر نمی‌کنم آمریکا در این مقطع، با توجه به روحیه ترامپ تمایل داشته باشد که در این نوع مذاکرات حضور پیدا کند. اخیرا نیز به‌طور رسمی توسط سخنگوی‌شان اعلام شد که آمریکا تمایل ندارد در مذاکرات حضور داشته باشد. به‌نظر می‌رسد که آقای ترامپ علاقه‌مند به گفتگو با ایران است، اما نمی‌خواهد این گفتگو به‌صورت جمعی و در قالب 5+1 انجام شود. او به‌طور کلی با مذاکرات چندجانبه مخالف است، به همین خاطر هم با سازمان‌های بین‌المللی مخالفت می‌کند و ترجیح می‌دهد که خود تنها با ایران مذاکره کند تا بتواند دستاوردهایش را به مردم آمریکا ارائه دهد.
احتمال دارد گفت‌وگوی مستقیم با آمریکا داشته باشیم
این دیپلمات با سابقه وزرات امور خارجه با بیان اینکه باید منتظر بمانیم که مذاکرات با اروپا ادامه یابد و ببینیم آیا مذاکرات با آمریکا نیز آغاز خواهد شد، تصریح کرد: اگر دو طرف به جمع‌بندی برسند، ممکن است بیانیه‌ای نهایی صادر کنند. البته باید توجه داشته باشیم که وضعیت برجام چگونه خواهد بود. اگر بخواهند در چارچوب برجام گفتگو کنند که احتمال کمی وجود دارد، ولی باید روسیه و چین نیز در این قضیه وارد شوند که این نیز بعید به‌نظر می‌رسد، ترامپ از این موضوع خوشحال شود. بنابراین، در حال حاضر ما باید چند جلسه با اروپا پیش رویم، بعد با آمریکا مذاکره کنیم. چون هر دو طرف ابراز تمایل کرده‌اند، احتمال این وجود دارد که گفت‌وگوی مستقیم داشته باشیم.
بهبود روابط ایران و غرب، از منظر استراتژیک و اقتصادی، به نفع روسیه نیست
این تحلیل‌گر روابط بین‌الملل در رابطه با نقش روسیه و چین در ارتباط ایران با غرب و تمایل ایران به گسترش روابط با هر دو قطب جهانی یعنی شرق و غرب، گفت: آقای پزشکیان در مبارزات انتخاباتی خود به این مسائل اشاره کرد و اکنون که گفتگو‌ها با اروپا آغاز شده و همچنین ارتباطات با آمریکا نیز به تدریج در حال شکل‌گیری است، این موضوعات در راستای یکدیگر قرار دارند. ما همواره می‌دانیم که روسیه رقیب ژئوپلیتیکی ماست و بهبود روابط ایران و غرب، حداقل از منظر استراتژیک و اقتصادی، به نفع روسیه نیست. این کشور می‌خواهد ایران را در کنار خود داشته باشد تا خود تنها بتواند در زمینه صادرات انرژی با غرب همکاری کند و به مسائل دیگر بپردازد. البته، من معتقد نیستم که دیدگاه چین و روسیه یکسان باشد. ممکن است چین نخواهند که تحریم‌های ایران ادامه یابد، زیرا این امر به آن‌ها اجازه می‌دهد با ایران همکاری بیشتری داشته باشند و نفت بیشتری از ایران دریافت کنند. چین ممکن است در مقطعی به دریافت نفت ارزان از ایران علاقه‌مند باشد، اما این مسئله به‌عنوان یک موضوع کلان و اساسی در نظر گرفته نمی‌شود.
ایران توسعه یافته برای چین مفیدتر خواهد بود
وی با بیان اینکه چین نگران آینده است و می‌داند که در حوزه خلیج فارس، آمریکا به کشور‌های عربی فشار می‌آورد تا صادرات فراوان انرژی به چین انجام ندهند، گفت: چین رقیب اصلی آمریکا به شمار می‌آید و هر دولتی که در آمریکا به قدرت برسد، بر لزوم مقابله با چین تأکید دارد، چون چین تلاش می‌کند از نظر اقتصادی خود را به آمریکا برساند. بنابراین، چین می‌داند که ایران باید توسعه یابد و صنعت انرژی آن باید بهبود یابد تا تولید بیشتری داشته باشد. این امر به نفع چین به عنوان بزرگ‌ترین واردکننده انرژی در جهان نیز هست. چین نگران این است که آمریکا به کشور‌های خلیج فارس فشار وارد کند و میزان صادرات آن‌ها به چین را کاهش دهد. اگر این فشار تحقق یابد، چین از کجا باید انرژی خود را تأمین کند؟ به همین دلیل، توافق 25 ساله با ایران به ارزش 400 میلیارد دلار در حال انجام است، ولی چین به خاطر تحریم‌های احتمالی، احتیاط می‌کند. این کشور با شرکت‌های غربی و آمریکایی همکاری دارد و سیاست‌هایش به‌گونه‌ای است که بعید به نظر می‌رسد به دنبال تحریم‌ها علیه ایران باشد.
اگر وضعیت به سمت تنش برود، ایران نیز بیکار نخواهد نشست
فرجی‌راد در پاسخ به این پرسش که ایران چگونه می‌تواند به یک توافق برد-برد با غربی‌ها دست یابد، عنوان کرد: غرب باید از طلبکاری‌های زیاد پرهیز کند و خواسته‌ها را متناسب و معقول تنظیم کند. برجام دیگر عملی نیست و به پایان خود نزدیک می‌شود. بنابراین، اگر ایران بخواهد بگوید که غنی‌سازی‌اش اکنون بالای 60 درصد است، این موضوع قابل قبول نخواهد بود. ایران هم اعلام کرده که به دنبال سلاح هسته‌ای نیست. آقای لاریجانی نیز تصریح کرده‌اند که ایران با تمایل خود نشان داده، آماده همکاری است؛ به شرطی که طرف مقابل نیز آمادگی داشته باشد. اگر آن‌ها تحریم‌ها بردارند ایران هم اجازه خواهد داد آژانس بین‌المللی انرژی اتمی فعالیت‌های خود را به طور کامل در ایران دنبال کند، و دوربین‌ها به طور کامل نصب شوند و اطلاعات لازم به آژانس ارسال گردد، احتمالاً ایران می‌تواند غنی‌سازی خود را کاهش دهد و به توافق برسد. زیرا اگر وضعیت به سمت تنش برود و تحریم‌ها را برگردانند، ایران نیز بیکار نخواهد نشست و این به نفع همه طرف‌ها خواهد بود که توقعات خود را معقول‌تر کنند و بر مسائل موشکی ایران دست نگذارند.
با آمریکایی‌ها راحت‌تر می‌شود به توافق رسید
وی خاطرنشان کرد: در خصوص مسائل موشکی، باید گفت که صنعت موشکی ایران به عنوان یک ابزار دفاعی برای کشور، مورد حمایت همگان است نه تنها دولتمردان بلکه از هر ایرانی بپرسید حاضر نیست این صنعت از بین برود. به همین دلیل، بعید به نظر می‌رسد که ترامپ بخواهد روی این موضوع فشار بیاورد. احتمالاً تیم بایدن نیز در این زمینه حساس‌تر عمل کرد، ولی ترامپ فقط روی سلاح هسته‌ای تمرکز خواهد داشت. به نظر می‌رسد که می‌توان راحت‌تر با آمریکایی‌ها به توافق رسید. البته باید توجه داشت که مسائل امنیتی منطقه و خاورمیانه نیز به توافقات هسته‌ای پیوند می‌خورند، اما می‌شود در این مسائل به توافق رسید. آمریکا قطعاً تمایل دارد که با ایران علاوه بر موضوع هسته‌ای، در زمینه امنیت منطقه‌ای نیز به توافق برسد. نیرو‌های آمریکایی در عراق و سوریه و پایگاه‌ها در خلیج فارس مسائلی هستند که قابل حل هستند. اگر هر دو طرف امتیازاتی به یکدیگر بدهند، این مسائل نیز قابل حل خواهد بود، به شرطی که با دیدی معقول به آن‌ها نگاه شود.