چاپ

ایرانیان جهان - به نقل از یورونیوز، «اصول اساسی سیاست دولت در مورد بازدارندگی هسته‌ای» عنوانی است که سندی ساده و صرفا بوروکراتیک را تداعی می‌کند ولی محتوای آن و به ویژه بازنگری‌هایی که در این سند 4 ساله انجام شده و به تایید ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه رسیده، نگران‌کننده است.
نسخه اصلاح‌شده‌ای که روز سه‌شنبه توسط ولادیمیر پوتین امضا شد به عنوان دکترین هسته‌ای روسیه شناخته می‌شود و شرایطی را که به او اجازه می‌دهد از زرادخانه اتمی مسکو، بزرگترین زرادخانه جهان، استفاده کند، توضیح می‌دهد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین تاکید کرده بود که حملات به خاک روسیه با استفاده از سلاح‌های غربی به طور بالقوه می‌تواند محرکی برای پاسخ هسته‌ای روسیه بر اساس سند بازنگری شده باشد.
این تهدید می‌تواند شامل استفاده از موشک‌های ATACMS ساخت ایالات متحده باشد که شلیک آنها توسط اوکراین و بر پایه مجوز جو بایدن، رئیس جمهوری ایالات متحده آغاز شده و مسکو نیز روز سه‌شنبه اعلام کرد که شش فروند از آنها به منطقه بریانسک اصابت کرده است.
دکترین هسته‌ای روسیه چیست؟
سند اصلاح شده تسلیحات هسته‌ای را به عنوان «عامل بازدارندگی» توصیف می‌کند و اشاره می‌کند که استفاده از آن «اقدامی نهایی و از سر اجبار» است. این بیانیه اعلام می‌کند که روسیه «تمام تلاش‌های لازم را برای کاهش تهدید هسته‌ای و جلوگیری از تشدید روابط بین‌دولتی که می‌تواند منجر به درگیری‌های نظامی، از جمله درگیری‌های هسته‌ای شود، انجام می‌دهد.»
بر پایه این سند، بازدارندگی هسته‌ای با هدف حفظ «حاکمیت و تمامیت ارضی دولت»، بازدارندگیِ یک متجاوز احتمالی، یا «در صورت وقوع درگیری نظامی، جلوگیری از تشدید خصومت‌ها و توقف آنها در شرایط قابل قبول برای روسیه» است.
در این بیانیه آمده است: «هدفِ بازدارندگی هسته‌ای این است که اطمینان حاصل شود که هر دشمن احتمالی در صورت تجاوز به روسیه و متحدانش، اجتناب‌ناپذیر بودن انتقام را درک می‌کند.»
نسخه جدید این سند، شرایط تازه‌ای را بیان می‌کند که تحت آن پوتین می‌تواند از گزینه هسته‌ای در پاسخ به یک حمله متعارف استفاده کند.
تغییرات در این دکترین ماه‌هاست که در حال انجام است، و تصادفی نیست که اعلام نهایی شدن نسخه جدید آن در روز سه‌شنبه و بلافاصله پس از تصمیم واشنگتن برای صدور مجوز تازه به اوکراین برای استفاده از موشک‌های با برد بلندتر برای هدف قرار دادن اهدافی در عمق خاک روسیه، صورت می‌گیرد.
چه چیزی باعث واکنش هسته‌ای روسیه می‌شود؟
این دکترین می‌گوید مسکو می‌تواند از سلاح‌های هسته‌ای «در پاسخ به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای و دیگر انواع سلاح‌های کشتار جمعی» علیه روسیه یا متحدانش و همچنین «در صورت تجاوز» به روسیه و بلاروس با سلاح‌های متعارفی که حاکمیت و یا تمامیت ارضی آنها را تهدید می‌کند، استفاده کند.
در این سند آمده است که هرگونه تجاوز به روسیه توسط یک قدرت غیرهسته‌ای با «مشارکت یا حمایت یک قدرت هسته‌ای» به عنوان «حمله مشترک» آنها به روسیه تلقی خواهد شد.
در این سند ذکر شده که از سلاح هسته‌ای در این سناریوهای زیر می‌توان استفاده کرد:
در صورت دریافت اطلاعات موثق در مورد شلیک موشک‌های بالستیک برای هدف قرار دادن خاک روسیه یا متحدان آن.
اگر با سلاح‌های هسته‌ای یا سایر سلاح‌های کشتار جمعی به خاک روسیه یا متحدانش حمله شود یا از آن برای ضربه زدن به واحدها یا تأسیسات نظامی روسیه در خارج از کشور استفاده شود.
اگر اقدام دشمن علیه دولت یا تأسیسات نظامی بسیار مهم روسیه بتواند توانایی حمله اتمی تلافی‌جویانه را تضعیف کند.
اگر تجاوز به روسیه یا بلاروس که شامل تسلیحات متعارف باشد، خطری حیاتی برای حاکمیت و تمامیت ارضی آنها ایجاد کند.
در صورت دریافت اطلاعات موثق در مورد برخاستن هواپیماهای استراتژیک و تاکتیکی، شلیک موشک های کروز، هواپیماهای بدون سرنشین، مافوق صوت یا سایر سلاح‌های هوایی و عبور آنها از مرز روسیه.
رئیس‌جمهوری می‌تواند رهبران نظامی و سیاسی دیگر کشورها یا سازمان‌های بین‌المللی را «در مورد آمادگی برای استفاده از سلاح‌های هسته‌ای» آگاه کند. البته او اختیار دارد که پیش از چنین اعلام تصمیم خود را برای استفاده از سلاح هسته‌ای گرفته باشد.
آیا استفاده از سلاح هسته‌ای قریب‌الوقوع است؟
پس از امضای نسخه جدید دکترین هسته‌ای روسیه، پوتین به ایالات متحده و متحدانش در ناتو درباره اجازه دادن به اوکراین برای حمله به روسیه با موشک‌های دوربرد ساخت غرب هشدار داد و گفت که این تصمیم، روسیه و ناتو را به سمت جنگ پیش می‌برد.
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین هم روز سه‌شنبه در مواجهه با این سوال که آیا حمله موشکی تازه اوکراین می‌تواند به طور بالقوه پاسخ هسته‌ای را به همراه داشته باشد، با استناد به سند دکترین هسته‌ای جدید روسیه، پاسخی مثبت داد.
تاتیانا استانوایا از بنیاد کارنگی می‌گوید که این نخستین باری است که کرملین به صراحت «استفاده بالقوه از سلاح‌های هسته‌ای را در پاسخ به حملات به خاک روسیه با استفاده از موشک‌های دوربرد» تایید کرده است.
او می‌افزاید: «به زبان ساده، پسکوف آشکارا اعتراف می‌کند که کرملین در حال حاضر در حال بررسی احتمال حمله هسته‌ای است.»
اما یکی از مقام‌های شورای امنیت ملی ایالات متحده که نخواست نامش فاش شود، به آسوشیتدپرس گفت که ایالات متحده هیچ تغییری در موضع هسته‌ای روسیه مشاهده نکرده و در نتیجه، دولت بایدن «هیچ دلیلی برای تعدیل موضع یا دکترین هسته‌ای خود در پاسخ به روسیه ندارد.»
اما تاتیانا استانوایا معتقد است که پوتین ممکن است به دنبال ارائه دو گزینه جدی به غرب باشد: یا جنگ هسته‌ای یا پایان جنگ با شرایط روسیه، اقدامی که می‌تواند موضع دونالد ترامپ، رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده را برای گفتگوی مستقیم با پوتین تقویت کند.
البته جک واتلینگ، محقق ارشد دفاعی و امنیتی هم بر این باور است که روسیه به جای استفاده از سلاح هسته‌ای به طرق مختلفی می‌تواند هزینه‌های تحمیل شده به غرب را از طریق خرابکار‌های زیردریا گرفته تا استفاده از نیروهای نیابتی برای ایجاد مزاحمت برای تجارت در باب المندب افزایش دهد.