چاپ

ایرانیان جهان - خراسان / «تمدن رضوی؛ حلقه مرکزی پیوند ملل در آسیا و شرق اسلامی» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم بهمن دهستانی است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
برگزاری اجلاس وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو در مشهد فرصتی برای بازخوانی و توجه به فرصت‌ها و ظرفیت‌های نهفته در این منطقه مهم در شرق اسلامی و آسیای مرکزی و غربی است، علاوه بر آن که زمینه‌ای برای یادآوری توانمندی‌های مردمان آن در ادوار گوناگون به منظور خودباوری و جهش اقتصادی، فرهنگی و علمی در سطح ملی و بین‌المللی است.«اکو» از باسابقه‌ترین سازمان‌های بین‌المللی با محوریت همکاری اقتصادی و توسعه در آسیاست که عمری بالغ بر نیم قرن دارد و ایران، پاکستان و ترکیه مؤسسان آن به شمار می‌روند. در سال 1371 با پیوستن هفت عضو جدید یعنی کشورهای افغانستان، جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان این سازمان گسترش یافت و فعالیت آن تا به امروز ادامه دارد.در دهه70 شمسی جمهوری اسلامی ایران با اهتمام و ابتکار عمل خود نقش این سازمان را پررنگ کرد و عملا آن را احیا نمود. این اقدام در زمانی صورت گرفت که هنوز خبری از سازمان شانگهای، گروه دی- 8 ، بریکس و مانند این ها نبود و «اکو» در آن زمان، ماهیت و کارکردی مانند سازمان شانگهای کنونی را تجربه می‌کرد.در این مقطع پیش از ظهور راه ابریشم نوین چین و اعلام ابرپروژه پکن با عنوان کمربند و جاده در سال 2013، ایران اسلامی یکی از نخستین کریدورها یا دالان‌های ترابری در آسیا را با محوریت خراسان و مشهد در دهه90 میلادی تأسیس کرد و در پی آن خطوط ریلی، آسیای مرکزی را از طریق مشهد به دیگر نقاط متصل می‌کردند. همچنین یک منطقه ویژه و آزاد اقتصادی به این منظور در شمال شرق خراسان و همجوار با ترکمنستان شکل گرفت تا ایستگاه بزرگ تبادل آسیایی باشد. فعالیت این منطقه ویژه اقتصادی در 24 اردیبهشت 1375، همزمان با افتتاح راه‌آهن مشهد - سرخس - تجن با حضور رهبران و نمایندگان بیش از 100 کشور جهان آغاز شد و سران تمامی کشورهای آسیای میانه به مشهد آمدند. شاید بعد از آن رویداد تا به امروز گردهمایی بین‌المللی در تراز حضور رؤسای جمهور و رهبران در مشهد تجربه نشده باشد و برگزاری اجلاس وزیران خارجه «اکو» از این منظر فرصت مغتنم دیگری برای خراسان در جهت شناسایی جایگاه بین‌المللی آن است. واقعیت آن است که مشهد از فرصت‌های بین‌المللی خود به خوبی و به اندازه لازم بهره نمی‌برد. بی توجهی و استفاده نکردن از فرصت میزبانی از پایتخت فرهنگی جهان اسلام در سال 2017، یک نمونه در این خصوص است که فرصت رسمی ارزنده‌ای برای معرفی فرهنگ و آموزه‌های رضوی بود اما بهره‌ برداری مؤثر از آن صورت نگرفت. بی‌توجهی به فعال‌سازی و توسعه ظرفیت‌های متصل به مناسبت‌ها و رویدادهای بین‌المللی در مشهد با توجه به انواع محدودیت‌ها و تحریم‌ها و تبلیغات ضدایرانی و ضدشیعی، خسارت‌ مضاعفی به دنبال خواهد داشت. اکنون به روشنی تلاش دشمنان برای حذف ایران از کریدورهای آسیا و منطقه نمایان شده است و سازمان «اکو» که خود از نخستین کمربندها و کریدورهای منطقه بوده است، می‌تواند مانع تحقق چنین اقداماتی شود. گرچه سازمان‌هایی مانند «اکو» ممکن است بعد از ظهور سازمان‌های جذاب‌تر و فراگیرتر همچون شانگهای، انگیزه و رونق سابق را نداشته باشند اما نباید هیچ فرصتی را برای توسعه و پیشرفت نادیده گرفت همچنان که ترکیه نیز گروه هشت کشور اسلامی در حال توسعه، دی- 8 را که مؤسس آن بوده نادیده نمی‌گیرد اما با ابتکاراتی مانند سازمان جهان ترک در پی اتحادیه‌ای از کشورهای ترک تبار برای نفوذ بیشتر است. یا عربستان سعودی هیچ گاه سازمان همکاری اسلامی را که خود از مؤسسان آن بوده با وجود تضعیف کارکرد این سازمان رها نمی‌کند.تاریخ آسیا و جهان اسلام به روشنی نشان می‌دهد خراسان همواره یک قطب تعیین کننده دینی، فرهنگی و اقتصادی بوده است و راه ابریشم چین نیز در دوره کهن و قرون میانه اسلامی از خراسان به غرب عالم متصل شده است. مرکزیت خراسان و مشهد در مناسبات شرق جهان اسلام و آسیا به دلیل حضور هشتمین حجت الهی در این دیار و محوریت حرم مطهر رضوی و استمرار امر زیارت بوده است. به گونه‌ای که در جغرافیای فرهنگی آسیای مرکزی و شبه قاره و نواحی خراسان تاریخی، کانونی به جوشش و زایندگی مشهدالرضا وجود ندارد؛ با آن که در چند دهه اخیر کشورهای آسیای میانه اهتمام ویژه‌ای به احیای موقعیت شهرهای تمدنی خود مانند سمرقند و بخارا و مفاخر آن داشته‌اند. حیثیت علمی امام هشتم اهل‌بیت(ع) و تبدیل خراسان به مرکز علمی از برجستگی‌های سیره رضوی است. این زمینه و پیشینه تاریخی، عنصر الهام بخشی برای دستیابی به ابتکارها و راهکارهای تازه مانند ارائه الگویی جذاب از اقتصاد دانش بنیان است. عدالت اقتصادی در سیره رضوی نیز از منابع پیشرو برای تضمین رونق اقتصادی همراه با رفاه عمومی و ایجاد یک جهش چشمگیر اقتصادی و فرهنگی قابل عرضه به دیگر ملل است که می‌تواند به مثابه زیرساخت برای هر پیشرفتی در مبادلات بین‌المللی قرار گیرد.