ایرانیان جهان - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
وب‌گاه میدل ایست‌آی در لندن، در مطلبی به قلم الکس مک‌‌‌دونالد نوشت، نظریه «وحدت جبههها» به شکل بی‌‌‌سابقه‌ای آزموده شد؛ اما حزب‌‌‌الله ثابت کرد، هم نیروی انسانی، هم تسلیحات و شجاعت لازم را برای یک نبرد طولانی در اختیار دارد. اسرائیل و حزب‌‌‌الله هفته گذشته با آتشبس موافقت کردند. با بیش از 3800 کشته در لبنان در کمتر از یک سال، این توافق برای ساکنان کشوری که حتی پیش از این هم به دنبال بحران اقتصادی و بی‌ثباتی سیاسی درگیر مشکلات بود، یک تسکین و آرامش محسوب می‌شد.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌‌‌وزیر اسرائیل، ادعا می‌کند حملات نظامی علیه لبنان، حزب‌‌‌الله را «ده‌‌‌ها سال به عقب» برگردانده است؛ درحالی‌که حامیان این جنبش می‌‌‌گویند، توانایی و ادامه عملیات نظامی این گروه علیه اسرائیل، بعد از یک سال بمباران، اثبات‌‌‌کننده میزان انعطاف‌‌‌پذیری و توانایی‌‌‌های حزب‌‌‌الله است.
از اکتبر 2023، حزب‌‌‌الله، همراه با دیگر اعضای محور مقاومت، در همبستگی با فلسطینی‌‌‌هایی که در نوار غزه تحت بمباران شدید اسرائیل قرار دارند، اسرائیل را هدف حمله قرار دادند. این بخشی از راهبرد «وحدت جبههها» بود که مدت‌‌‌ها مورد تهدید قرار گرفته بود. راهبردی متشکل از ائتلاف حماس، حزب‌‌‌الله و ایران، در کنار انصارالله یمن و نیروهای شبهنظامی در سوریه و عراق، که هدف آن، محاصره و نبرد با اسرائیل بود.به گفته جو بایدن، رئیس‌‌‌جمهور آمریکا، آتشبس، از نظر تئوری، باید به «توقف دائمی خصومت‌‌‌ها» بین اسرائیل و حزب‌‌‌الله، و عقب‌‌‌نشینی «تدریجی» نیروهای اسرائیلی از جنوب لبنان منجر شود. با وجود این، مقاومت اسلامی در عراق، اعلام کرد تصمیم حزب‌‌‌الله برای توقف درگیریها «صرفا به لبنانی‌‌‌ها» مربوط است و هیچ وقفه‌‌‌ای در فعالیتهای این گروهها ایجاد نخواهد شد. طبق بیانیه این نیروها، وقفه در فعالیتهای یک بخش از محور مقاومت بر عملیات سایر حوزه‌‌‌ها تاثیر نمی‌‌‌گذارد، بلکه اجزای جدیدی برای تقویت بال‌‌‌های این نبرد مقدس علیه دشمنان به هم می‌‌‌پیوندند.
آتشبس محدود
طی چهار سال اخیر، محور مقاومت ضربات متعددی از دشمنان دیرینه خود یعنی اسرائیل و آمریکا دریافت کرده و رهبران و فرماندهان صاحب‌‌‌نفوذ خود را ازدست داده است. از جمله سردار شهید قاسم سلیمانی، فرمانده نیروهای نخبه قدس ایران و هماهنگ‌‌‌کننده اصلی فعالیتهای محور، در ژانویه 2020 در حمله هوایی آمریکا در بغداد به همراه ابومهدی المهندس، یکی از رهبران برجسته شبهنظامی عراق ترور شدند. اسرائیل همچنین رهبران حماس، اسماعیل هنیه و یحیی سنوار و همچنین حسن نصرالله و جانشین احتمالی او، سیدهاشم صفی‌‌‌الدین را به شهادت رساند.
![]()
بهرغم همه این ضربات، به اعتقاد صاحب‌‌‌نظران، هیچ یک از این گروهها در معرض تهدید وجودی نیستند و این نشان می‌دهد رهبران این سازمان‌ها آن طور که اسرائیل تصور می‌‌‌کرد در هدایت و رهبری همه فعالیتهای این گروهها نقش محوری و کلیدی ندارند.
رناد منصور، مدیر پروژه ابتکار عراق در موسسه سلطنتی روابط بین‌الملل، چتم هاوس در لندن در این‌باره میگوید، محور مقاومت طی سالی که گذشت در ساختار و پیکره خود تجدیدنظر اساسی انجام داده است. همچنین نقش ایران که زمانی در فعالیتهای این محور کلیدی و اساسی بود به‌‌‌مرور کاهش یافته است. او در ادامه به میدل ایست‌آی میگوید: امروز به‌‌‌عنوان مثال گروه‌‌‌هایی در عراق وجود دارند که مبارزات فراملی را به‌‌‌عنوان بخشی از حیات و وظیفه خود تعریف می‌کنند.
گروه‌‌‌هایی مانند کتائب حزب‌‌‌الله، اگرچه ظاهرا عمیقا به ایران وفادار هستند، اما طی سال‌های اخیر به طور فزاینده‌‌‌ای خودمختار شده‌‌‌اند. به عنوان مثال می‌توان به کشتن سه نظامی آمریکا در اوایل سال‌جاری میلادی توسط نیروهای این گروه اشاره کرد. در نهایت باید گفت آنچه در لبنان روی داده است در واقع یک «آتشبس محدود» منحصر به این کشور است و بعید است که فعالیتهای سایر اعضای محور مقاومت را تحت‌تاثیر قرار دهد.
به همین دلیل است که به‌‌‌مرور، پیام‌‌‌هایی را از این گروهها دریافت می‌‌‌کنیم مبنی بر اینکه تنها به این دلیل که حزب‌‌‌الله لبنان با یک توافق آتشبس موافقت کرده است، به این معنی نیست که [گروه‌‌‌های عراقی] نیز آتشبس را اجرا خواهند کرد. آنچه مسلم است این واقعیت است که این گروهها استقلال بیشتری دارند، آنها دست بازتری برای تصمیم‌گیری و پیش‌‌‌بردن روایت و دیدگاه خود دارند.
پس از اجرایی‌‌‌شدن آتشبس، حامیان حزب‌‌‌الله در جنوب، دره بقاع و حومه جنوبی بیروت با خودروهای خود در جاده‌‌‌ها حرکت کردند و پیروزی خود را جشن گرفتند. خودروهای مزین به پرچم حزب‌‌‌الله نیز تصاویری از سید حسن نصرالله و پسرعمویش سید هاشم صفی‌‌‌الدین را حمل می‌‌‌کردند. بهرغم ادعای نتانیاهو مبنی بر تضعیف اساسی ظرفیت‌‌‌های حزب‌‌‌الله برای حمله به اسرائیل، به اذعان منابع رسمی آمریکا، این گروه در درگیری‌‌‌های اخیر تمامی توان تسلیحاتی خود را در میدان نبرد به کار نگرفت.
برت هولمگرن، سرپرست مرکز ملی مبارزه با تروریسم، در سخنرانی اوایل ماه جاری اذعان کرد که اسرائیل به حزب‌‌‌الله آسیب رسانده است، اما خاطرنشان کرد، نیروهای زمینی حزب‌‌‌الله در جنوب لبنان تا حد زیادی دست‌‌‌نخورده باقی مانده است و بنیه و توان کامل 20هزار تا 40هزار نیروی رزمنده این گروه در نبرد با اسرائیل وارد میدان نبرد نشدند.
همچنین حملات راکتی و پهپادی حزب‌‌‌الله به شمال اسرائیل تا پایان ادامه یافت و تهاجم زمینی اسرائیل با مقاومت شدیدی روبه‌رو شد. دست‌‌‌کم 73 سرباز اسرائیلی در شمال اسرائیل، بلندی‌های جولان اشغالی و جنوب لبنان، در جریان درگیریها کشته شدند. به‌‌‌این‌‌‌ترتیب، تصمیم برای آتشبس نشان‌‌‌دهنده دستیابی کمتر اسرائیل به اهداف موردنظر خود و در عوض نوعی اعتراف و اذعان به آمادگی حزب‌‌‌الله برای هدایت و حضور در یک نبرد طولانی‌‌‌مدت بود.علی علوی، استاد دانشگاه در مرکز مطالعات خاورمیانه و ایران در دانشگاه سواس لندن در این باره میگوید، حزب‌‌‌الله بهرغم تضعیف‌‌‌شدن پس از ترور رهبران کلیدی و حملات هوایی مداوم، انعطاف‌‌‌پذیری و ظرفیت خود را برای دگرگونی و انجام نبرد چریکی نشان داده است؛ تاکتیکی که در آن تجربه طولانی دارد. علوی خاطرنشان کرد: حزب‌‌‌الله در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌‌‌ای خود را به‌‌‌عنوان نهادی متمرکز بر لبنان و نه نماینده ایدئولوژی فراملی معرفی کرده است. به همین خاطر به درخواست‌‌‌های فزاینده در لبنان برای آتشبس پاسخ مثبت داده است.
آیا غزه فراموش شده است؟
در این میان، منتقدان حزب‌‌‌الله، پذیرش آتشبس با اسرائیل را به خالی‌‌‌کردن پشت جنبش حماس در غزه و به‌‌‌نوعی رهاکردن آن تعبیر کرده‌‌‌اند. آرمان فلسطین از نظر ایدئولوژی، تبلیغات و راهبرد نظامی از دیرباز نقش محوری و کلیدی در محور مقاومت داشته است و در واقع باید گفت، هرگونه گسست آشکار از آن، تهدیدی وجودی برای ائتلاف خواهد بود. بااین‌‌‌حال، به نظر می‌رسد محور مقاومت، در حال باز‌تعریف و تنظیم مجدد رویکرد خود است تا به دیگران اجازه دهد اسرائیل را تحت فشار قرار دهند.
حمیدرضا عزیزی، پژوهشگر مهمان در موسسه امور بین‌المللی و امنیت در برلین در این رابطه میگوید: به نظر می‌رسد ایران تمرکز خود را به سمت یمنی‌ها و گروه‌‌‌های عراقی تغییر داده است و می‌تواند خط مقدم عراق را بار دیگر فعال کند. همزمان، انتظار می‌رود حوثی‌‌‌ها عملیات خود را در دریای سرخ، جایی که کشتی‌‌‌های مرتبط با اسرائیل را هدف قرار داده‌‌‌اند، تشدید کنند و احتمالا حملات جدیدی به اسرائیل برای حفظ تصویر جبهه مقاومت واحد انجام دهند.عزیزی افزود: در درازمدت، اگر آتشبس مشابهی در غزه حاصل شود، ایران و متحدانش احتمالا درگیر یک فرآیند بازاندیشی، بازسازی و باز‌تعریف نقش‌‌‌های خود در محور مقاومت خواهند شد. بااین‌‌‌حال، این تلاشی چالش‌‌‌برانگیز و طولانی خواهد بود؛ زیرا جنگ به طور قابل‌‌‌توجهی توانایی‌‌‌های اعضای مختلف این شبکه را تحت‌تاثیر قرار داده است.