چاپ

ایرانیان جهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
اوایل دهه نود بود که اپلیکیشن‌های تاکسی اینترنتی به شهروندان معرفی شدند و پس از مدت کوتاهی این کسب‌وکار جدید توانست شرایط را هم برای مسافران و هم رانندگان تغییر دهد تا رفت‌وآمدها در سطح شهر با امنیت بیشتری انجام شود.
شرکت‌های تاکسی اینترنتی برای رفع نگرانی‌های رانندگان در مورد سوخت سفرها، با طرح سهمیه بنزین ماهانه و اعطای کمک هزینه خرید بنزین از آنان حمایت کردند و با ثبت تمامی مشخصات مسافر و سفیر در اپلیکیشن راننده و مسافران هر دو طرف با خیال راحت به استفاده از این تاکسی‌ها روی آوردند و با پرداخت‌های اینترنتی، حتی نداشتن پول نقد یا پول خرد هم دیگر مشکلی برای آنها به وجود نیاورد.
با اینکه چنین شغلی هم خالی از دردسر نیست اما موضوعی که اکنون توجه زیادی را به خود جلب کرده این است که نیروهای کار صنعتی به دلیل دستمزدهای پایین و مشکلات اقتصادی در صنایع، به سمت مشاغل غیررسمی مانند تاکسی‌های اینترنتی روی آورده‌اند. این تغییر مسیر نیروی کار، خود می‌تواند آسیب‌های جدی به اقتصاد و ساختار تولید کشور وارد کند.
نیروی کار ماهر که به دلیل پایین بودن دستمزدها از صنایع خارج می‌شود، می‌تواند ظرفیت تولیدی این صنایع را کاهش دهد. این نیروی کار که در بخش‌های مختلف مانند صنعت خودروسازی، تولید لوازم خانگی، نساجی، فولاد و غیره تجربه و مهارت‌های تخصصی به دست آورده‌اند، اکنون به جای کار در کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی، در این صنعت جدید مشغول به کار می‌شوند.
سوال این است که با وجود خستگی‌ حاصل از نشستن‌ طولانی‌مدت پشت فرمان خودرو و به وجود آمدن مشکلات عضلانی و اسکلتی و اضطراب در شغل رانندگی، کمبود خواب، ترافیک شهری، تصادفات و الزام بر گرفتن بیمه و معاینه فنی و... چرا باز هم حجم زیادی از فارغ‌التحصیلان دانشگاهی و جوانان، کار در تاکسی‌های اینترنتی را به کار در کارگاه‌ها و کارخانجات تولیدی و صنعتی ترجیح می‌دهند؟
حال آنکه نیروی کار ماهر که به دلیل پایین بودن دستمزدها از صنایع خارج می‌شود، می‌تواند ظرفیت تولیدی این صنایع را کاهش دهد. این نیروی کار که در بخش‌های مختلف مانند صنعت خودروسازی، تولید لوازم خانگی، نساجی، فولاد و غیره تجربه و مهارت‌های تخصصی به دست آورده‌اند، اکنون به جای کار در کارخانه‌ها و واحدهای صنعتی، در این صنعت جدید مشغول به کار می‌شوند.
تحول فکری یا فقدان تکنولوژی و مهارت؟
سید مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه شهید چمران اهواز در این مورد بر این باور است که یکی از دلایلی که باعث افزیش اشتغال در بخش تاکسی‌های اینترنتی شده است در دسترس بودن و وفور آنهاست و اینکه تشریفاتی که در مراحل استخدامی ارگان‌ها و نهادهای دیگر وجود دارد در این بخش وجود ندارد.
افقه در ادامه به «اعتماد» گفت: البته برخی از این افراد هم با وجود مدارک تحصیلی آشنایی چندانی با فنون صنعتی ندارند، این در حالی است که بسیاری از بنگاه‌های کوچک و و متوسط هم که دارای تکنیک‌های سرمایه‌بری نیستند از فقدان نیروی کار ماهر شکایت دارند. این در حالی است که کار کردن در تاکسی‌های اینترنتی و آنلاین به جز رانندگی نیازی به مهارت خاصی ندارد و ورود و خروج به آن آسان است و این روزها با گسترش این مدل از تاکسی‌ها جوانان هم با یک تحول فکری روبرو شده‌اند.
در کشورهای توسعه‌یافته سهم اشتغال در بخش خدمات بالاست
دستمزدها در صنایع سنتی نسبت به تورم و هزینه‌های زندگی پایین است. این شکاف درآمدی میان شغل‌های صنعتی و مشاغل جدید مانند رانندگی در تاکسی‌های اینترنتی، باعث می‌شود بسیاری از افراد به سمت این مشاغل متمایل شوند. رانندگان تاکسی‌های اینترنتی معمولا درآمدهای بهتری نسبت به کارگران صنایع دارند، به خصوص در شرایطی که دستمزدهای صنایع رشد مناسبی نداشته و در عین حال هزینه‌های زندگی افزایش یافته است.
مرتضی افقه اقتصاددان درباره دستمزدهای پایین در کشور می‌گوید: قطعا دستمزدهای پایین یکی دیگر از مواردی است که افراد برای شغل دوم به این شغل رو می‌آورند. بر اساس آمارها به خصوص در بنگاه‌های کوچک و متوسط وضعیت به گونه‌ای است که تنها با 40 تا 50 درصد ظرفیت‌شان مشغول فعالیت هستند و عملا جذب نیروی انسانی چندان هم اهمیتی ندارد و در بخش‌هایی که با تکنولوژی‌های پیشرفته مشغول هستند به دلیل گران بودن نیروی کار به سمت تکنیک‌های سرمایه برتر حرکت کرده‌اند.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به اشتغال در نانوایی‌ها گفت: حتی در این بخش هم با گسترش فرایند تولید و ماشینی کردن تعداد اشتغال کم شده است و تنها دو نفر در یک نانوایی مشغول فعالیت هستند.
او ادامه داد: هر چه کشور به سمت توسعه بیشتری حرکت کند سهم اشتغال در بخش خدمات هم رشد می‌کند و بنده معمولا یکی از سوالاتی که در کلاس‌ها از دانشجوها می‌پرسم این است که توزیع شاغلین در سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات به چه شکل باید باشد تا کشوری را توسعه یافته بنامند؟
چرا تعداد دانشگاه‌های ایران در مقایسه با کشورهای دیگر زیاد است؟
افقه با اشاره به توزیع اشتغال در امریکا افزود: تنها یک درصد اشتغال در امریکا در بخش کشاورزی است و حدود 15 درصد در بخش صنعت و 74 درصد دیگر هم در بخش خدمات است و همه کشورهای پیشرفته به این سمت در حرکت هستند.
او تصریح کرد: هر چه کشور به سمت خدمات اینترنتی پیش برود نظیر تاکسی‌های اینترنتی به معنای شهری شدن است اما اشکال اصلی این است که بسیاری از افرادی که جذب این بخش می‌شوند به دلیل ناهماهنگی‌ها در سیستم آموزشی کشور است که کار و اشتغال به اندازه کافی برای این افراد متخصص در رشته‌های مختلف در کشور وجود ندارد. بنابراین افراد چاره‌ای ندارند جز اینکه در سطوح پایین‌تری مانند رانندگی شاغل شوند که این موضوع هم باعث اتلاف عمر این افراد و سرمایه‌های آنها در کشور می‌شود.
این اقتصاددان گفت: در ایران حدود 2600 دانشگاه وجود دارد، این در حالی است که در کشور پهناوری مانند چین با 1 میلیارد و 400 میلیون جمعیت، 2500 دانشگاه وجود دارد و هند هم به همین ترتیب تعداد دانشگاه‌ها چندان زیاد نیست و در کشورهای اروپایی هم این میزان یک پنجم دانشگاه‌های ایران است و به عبارت دیگر ما بدون برنامه دانشگاه‌ها را گسترش داده‌ایم و در نهایت فارغ‌التحصیلان به دلیل اینکه قادر به پیدا کردن کار نیستند چاره‌ای جز کار در تاکسی‌های اینترنتی ندارند.
چرا مزیت اشتغال در تاکسی‌های اینترنتی بیشتر از کارخانه‌هاست؟
وحید شقاقی شهری، اقتصاددان و استاد دانشگاه نیز در این خصوص به «اعتماد» گفت: کار در واحدهای صنعتی سختی‌های زیادی دارد و در عین حال حقوق و دستمزدشان هم پایین است و عملا یک فرد به عنوان یک کارگر فنی باید تمام وقت کار کند و زمان کاری این فرد هم مشخص است این در حالی است که کار در تاکسی‌های اینترنتی دارای ویژگی‌هایی هم هست، که یکی از آنها زمان کار است. اوقات فراغت این زمان در اختیار خود شخص است.‎
این اقتصاددان در ادامه تصریح کرد: در ضمن حقوق و دستمزد این افرادی که در تاکسی‌های اینترنتی هستند در مقایسه با یک کارگر فنی بالاتر است و لذا عقلانیت حکم می‌کند که افراد در تاکسی‌های اینترنتی کار کنند تا در کارگاه‌های صنعتی که با سختی‌های بی‌رویه هم روبرو هستند، ضمن آنکه زمان فرد در اختیارش است و به دلیل انعطاف کاری در تاکسی‌های اینترنتی، ممکن است دو تا سه روز فرد نخواهد رانندگی کند یا دو- سه روز بیشتر کار کند.
شقاقی شهری خاطرنشان کرد: در کنار این مساله کسی که در تاکسی‌های اینترنتی مشغول کار است مدیر بالادست ندارد و سختی کار کمتری هم دارد و به همین دلیل است که افراد راغب‌تر هستند در تاکسی‌های اینترنتی کار کنند تا در کارخانه‌ها و از نظر دستمزدها هم افرادی که در تاکسی‌های اینترنتی هستند بیش از دو برابر افراد فنی در ماه درآمد دارند و باعث این مزیت شده تا افراد به سمت مشاغل کاذب و پاره‌وقت حرکت کنند تا اینکه در کارگاه‌های فنی و با سختی کار بیشتر و با حداقل دستمزدها مشغول به کار باشند.
امنیت مسافران با تاکسی‌های اینترنتی بالاست
این کارشناس اقتصادی در ادامه خاطرنشان کرد: این روزها تاکسی‌های اینترنتی به عنوان بخش بزرگی از خدمات در کشور قلمداد می‌شوند و مدیران این تاکسی‌های اینترنتی جزو خدمات‌دهنده‌های بزرگ در سطح کشور به شمار می‌روند که بخش بزرگی از مردم برای جابه‌جایی از این مدل از تاکسی‌ها استفاده می‌کنند این در حالی است که کارگاه‌ها ذیل بخش صنعت هستند.
شقاقی شهری با اشاره به حجم بالای خدمات و سرویس‌دهی این تاکسی‌ها نیز گفت: با توجه به حجم ترافیک در کلانشهرها و افزایش هزینه‌های تعمیر خودروهای شخصی و افزایش معیارهایی که برای خودروهای شخصی در نظر گرفته می‌شود مانند تهیه طرح ترافیک مردم حاضر می‌شوند عمدتا به سمت استفاده از تاکسی‌های اینترنتی حرکت کنند و مشتری‌های زیادی هم دارند و این میزان از توانایی و تکنولوژی در کنار اعتماد و امنیت به این تاکسی‌ها رضایت در بخش خدمات تاکسی‌های اینترنتی را افزایش داده است.