ایرانیان جهان - مالت، مجمع‌الجزایری در مرکز مدیترانه، بین سیسیل و سواحل شمال آفریقا، پیش از هر حکومت دیگری تحت سلطه اعراب درآمد و ردپای این تسلط امروزه در زبان، فرهنگ، معماری و میراث برجای مانده از قوم عرب و میراث اسلامی آن به چشم می‌خورد.
به گزارش سرویس ترجمه خبرگزاری ایمنا، سیزدهم دسامبر هر سال روز جمهوری مالت، مجمع‌الجزایری در مرکز مدیترانه، بین سیسیل و سواحل شمال آفریقاست.
این کشور به‌واسطه مکان‌های تاریخی‌اش مربوط به سلسله‌های فرمانروایی از جمله رومی‌ها، مورها، شوالیه‌های سنت جان، فرانسوی‌ها و بریتانیایی‌ها شناخته می‌شود و جاذبه‌های گردشگری بی‌شماری از این دوران‌ها دارد.
تعداد کمی از مکان‌ها به اندازه جزیره مدیترانه‌ای مالت به‌واسطه تاریخ خود شکل گرفته‌اند؛ چشم‌انداز و زبان این جزیره واقع در حدود 500 کیلومتری شمال آفریقا، گواهی بر رقابت طولانی و بی‌رحمانه بر سر قدرت میان عثمانی‌ها و قدرت‌های عرب و اروپایی است که اغلب در این جزیره متمرکز بودند. این کشور ابتدا توسط فرانسوی‌ها مستعمره شد، اما در طول جنگ‌های ناپلئون با ورود انگلیسی‌ها همراه بود و در سال 1814 بخشی از امپراطوری بریتانیا شد. مالت در سال 1964 از بریتانیا استقلال پیدا کرد، اما قانون اساسی اولیه آن همچنان ملکه الیزابت دوم را به‌عنوان رئیس دولت مالت به رسمیت می‌شناخت. 10 سال بعد در در سیزدهم دسامبر 1974، مالت، با تصویب قانون اساسی جدید و انتخاب رئیس‌جمهور به‌عنوان رئیس دولت به جمهوری تبدیل شد، اما همچنان به عضویت کشورهای مشترک‌المنافع بریتانیا ادامه داد. بااین‌وجود اعراب از فاتحان اولیه مالت بودند.
اعراب، نخستین فاتحان مالت ارتش اعراب در فتح سال 870 از شمال آفریقا و دریاها عبور کرد و در مسیر خود جزیره کوچک مالت که تحت حاکمیت بیزانس (امپراطوری روم شرقی) قرار داشت را تحت سلطه خود درآورد. آن‌ها تا سال 1090 در این جزیره باقی ماندند و هرچند مدت‌ها از رفتنشان می‌گذرد، میراث آن‌ها باقی است و در زبان، کشاورزی و فرهنگ مالت و مردم آن زندگی می‌کند. امروزه با قدم زدن در اطراف جزیره این میراث قابل مشاهده است و می‌توان آن را در مزارع پلکانی متمایز واردشده به جزیره همراه با سیستم‌های آبیاری مشاهده کرد که هنوز آن‌ها را تغذیه می‌کند. محصولاتی همچون پنبه و مرکبات همراه با غذاهای لذیذ عربی ازجمله شیرینی‌ها و ادویه‌هایی با طعم بادام که هنوز هم در هر گوشه‌وکنار خیابان‌های مالت فروخته می‌شود، از دیگر میراث فتح اعراب در این کشور کوچک است. نام‌های مکان‌هایی همچون مرسا، مگر، مقبا و غجنسیلم نیز یادآور سلطه عرب‌ها در این جزیره و زبان مالتی که عربی را با ایتالیایی، فرانسوی و انگلیسی می‌آمیزد تا آوای مدیترانه‌ای بی‌نظیری ایجاد کند، یادآور حضور آن‌هاست. امروزه حتی غنا (آهنگ‌های خودانگیخته سنتی روستاها) نیز همچنان در مالت رایج و تشخیص آن از زجل zajal منطقه سوریه دشوار است.
انگیزه قوم عرب برای فتح مالت ناشی از نگرانی‌های فرهنگی نبود، بلکه آن‌ها همچون رومیان قبل از خود، به دلیل اهمیت استراتژیکی که مالت در کنترل مسیرهای دریایی از سیسیل داشت و تسلط آن بر دریای مدیترانه به این جزیره علاقه‌مند بودند. آن‌ها پس از فتح تونس بین سال‌های 869 و 870 مالت را محاصره و به‌رغم مقاومت طولانی‌مدت بیزانس آن را فتح کردند. مسیحیان این جزیره تجربیات متفاوتی داشته‌اند. آن‌ها آزاد بودند تا آن‌طور که می‌خواهند عبادت کنند، بااین‌حال عده‌ای از آن‌ها به اسلام گرویدند. بسیاری از ساختارهای مسیحی جزیره نیز برچیده و به‌عنوان غنایم جنگی به تونس فرستاده شد.
اهمیت استراتژیک جزیره مالت موجب شد که در سال 1091، کنت راجر نرماندی، طی حمله‌ای استراتژیک که برای آرام کردن جزیره پیش از تلاش برای به دست گرفتن کنترل تونس و شمال آفریقا طراحی شده بود، مدافعان عرب این جزیره را شکست دهد. با رفتن اعراب پس از یک قرن تسلط، سنگ‌تراش‌ها و پیشه‌وران آن‌ها نیز رفتند و پس از آن چند ساختمان مستقل ساخته شد تا اینکه چند سال بعد معماران اروپایی وارد مالت شدند و آثار جدیدی بنا کردند.
قرن‌ها از زمانی که مالت به‌واسطه موقعیت خود مورد هجوم و بهره‌برداری ارتش‌های زیادی قرار می‌گرفت گذشته است. هر یک از این ارتش‌ها به‌دنبال تثبیت قدرت خود بر شمال آفریقا و دریای بودند و قوم عرب تنها یکی از این ارتش‌ها به‌شمار می‌رود، بااین‌حال میراث ماندگار آن‌ها بیش از هر گروه دیگری با قدم زدن در خیابان‌های جزیره، شنیدن صحبت‌ها در کافه‌ها یا بوی پختن نان‌های شیرین در نانوایی‌ها به چشم می‌خورد.
میراث ماندگار اسلام در مالت اسلام در سال 870 میلادی به مالت آمد. فتح سیسیل و مالت توسط مسلمانان روندی تدریجی بود و آخرین مقر بیزانس در این سرزمین‌ها حدود 70 سال پس از آغاز فتح گرفته شد. از سال 870 تا 1091، مالت از نظر مذهب به‌طور تقریبی در انحصار مسلمان و از نظر زبانی عرب‌زبان بود. حتی پس از فتح نورمن‌ها در سال 1091، بخش قابل‌توجهی از مسلمانان در این جامعه باقی ماندند و اجازه داشتند آزادانه اعمال دینی خود را انجام دهند. در طول سلطنت راجر دوم، پادشاهی سیسیل از جمله مالت به‌طور فزاینده‌ای با ترکیب چند قومیتی و تساهل مذهبی خود شناخته می‌شد. اما در سال 1224، فردریک دوم همه مسلمانان را از این جزیره بیرون کرد.
تلاش بعدی مسلمانان برای فتح مجدد مالت در قرن شانزدهم توسط امپراتوری قدرتمند عثمانی در سال 1522 بود، اما با سلطه اسپانیا این کشور در سال 1530 به‌عنوان محل سکونت تقدیم شوالیه‌های اسپانیایی شد. در سال 1565 سلطان سلیمان عثمانی بار دیگر به این جزیره لشکرکشی کرد، اما پس از چهار ماه با تلفات سنگین شکست خورد. به‌رغم آنکه مالت دیگر تحت سلطه مسلمانان نبود، وجود میراث ماندگار اسلام در آن انکارپذیر نیست.
مسلمانان کمتر از دو قرن بر مالت حکومت کردند و این جزیره به‌طور عمده کاتولیک است، بااین‌حال فرهنگ اسلامی آن بسیار قابل‌توجه به‌نظر می‌رسد. زبان مالتی امروزی از عربی سرچشمه گرفته است و عربی ساختار اصلی و حدود 40 درصد واژگان آن را تشکیل می‌دهد. زبان مالتی امروزه توسط بعضی از زبان‌شناسان به‌عنوان یک گویش عربی توصیف می‌شود. نفوذ مسلمانان در نام شهرها نیز باقی مانده است و چندین شهر مالتی امروزی نام‌های قدیمی اسلامی خود را حفظ کرده‌اند. علاوه‌بر این، کلیساهای کاتولیک مالت در طول قرن‌ها بسیاری از آداب و رسوم مسلمانان را جذب کرده‌اند و پنج بار در روز با صدای ناقوس‌های خوش‌آهنگ از مناره‌ها،، مؤمنان خود را به نماز و عبادت دعوت می‌کنند.
کد خبر 819155