ایرانیان جهان - اعتماد /متن پیش رو در اعتماد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
تقویت اهرم چانه‌زنی با تلاش برای خنثی کردن تهدیدهای امنیتی؛ چرا عملیات نظامی اسراییل در شام متوقف نمی‌شود؟
![]()
از زمان سقوط دولت بشار اسد در سوریه در کمتر از دو هفته پیش، ارتش اسراییل یک قله استراتژیک در منطقه مرزی مورد مناقشه‌‌اش با سوریه را تصرف کرده و به سمت مواضع فراتر از آن پیشروی کرده است، رخدادی که می‌تواند مرزهای میان رژیم اسراییل و سوریه را به‌طور بالقوه‌ای و برای مدت طولانی تغییر دهد. موقعیت گسترش یافته ارتش در قله کوه «جبل الشیخ» که در منطقه به اصطلاح حائل قرار دارد، به اسراییل تسلط بیشتری برای رصد فعل و انفعال‌های پایتخت سوریه، دمشق، که 25 مایل دورتر است، می‌دهد. نیروها و تانک‌های اسراییلی که برای اولین‌بار در 50 سال گذشته به طور علنی در سوریه فعالیت می‌کنند، به روستاهای جنوبی سوریه در زیر قله رفته‌اند، جایی که ساکنان می‌گویند آنها در تلاشند تا جمعیت را خلع سلاح کنند. وال استریت ژورنال با انتشار گزارشی در این رابطه مدعی است که ارتش اسراییل در روزهای اخیر زیرساخت‌هایی را در سمت سوریه و بالاخص کوه جبل الشیخ، ایجاد کرده است، از جمله کاروان‌ها، سرویس‌‌های بهداشتی، دوش‌ها و یک آشپزخانه. این موضوع را ایتامار دورفمن، یک راننده اتوبوس اسراییلی که گفت این هفته ده‌ها سرباز را به پایگاه‌های نظامی در قسمت تازه تصرف شده این کوه برده است، اعلام کرد. گفتنی است دیگر نشریات تصاویری که او از این منطقه گرفته بود را بررسی و موقعیت‌‌یابی کردند. پرچمهای اسراییل توسط ناظران سازمان ملل در بخش‌هایی از کوه که در سوریه قرار دارد، مشاهده شده است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌‌وزیر اسراییل و وزیر دفاع او روز سه‌شنبه از این سرزمین تازه اشغال شده بازدید کردند و در آنجا عکس و ویدیو نیز گرفتند. به ادعای وال استریت ژورنال، ارتش اسراییل مدعی است که در جنوب سوریه، در داخل منطقه حائل و نقاط استراتژیک، در حال عملیات است تا از ساکنان شمال سرزمین‌های اشغالی محافظت کند. ارتش اسراییل اما جزییات خاصی از مکان‌هایی که در آنجا در حال فعالیت است، فاش نکرد و در ادامه مدعی شد که ساختارهای موجود در کوه جبل الشیخ در صورت نیاز می‌توانند به سرعت تخریب و جابه‌جا شوند. همزمان نتانیاهو نیز ادعا کرد نیروها در منطقه حائل و در سمت کوه جبل الشیخ باقی خواهند ماند تا ترتیب دیگری پیدا شود که امنیت اسراییل را تضمین کند! به ادعای دیگر نشریاتی که این موضوع را زیر ذره‌بین تحلیل‌های خود قرار داده‌اند سوءاستفاده تل‌آویو از شرایط سوریه یک حائل بزرگ‌‌تر میان شهروندان اسراییلی و هر آنچه که پس از سقوط بشار اسد به عنوان رییس‌جمهور در سوریه به وجود می‌‌آید، ایجاد می‌کند. اما این نقطه حائل همزمان ممکن است به یک نقطه تنش با حاکمان آینده سوریه تبدیل شود و همچنین انتقاداتی از سوی سازمان ملل و دول اروپایی و عربی را به دنبال داشته باشد. این درحالی است که این کشورها الحاق جزیی بلندیهای جولان توسط اسراییل در سال 1981 را به رسمیت نمی‌‌شناسند.
وال استریت ژورنال در ادامه یادداشت خود در این زمینه مدعی است که براساس گزارش‌ها و تصاویری که به دست این نشریه رسیده نیروهای اسراییلی برخی از مواضع متروکه ارتش سوریه را فراتر از منطقه حائل تصرف کرده و در مناطق روستایی با خودروهای پرسنلی و تانکها در حال تردد هستند. همزمان به گفته ساکنان و ویدیوهای تایید شده، آنها در روستاهایی بیش از یک مایل فراتر از منطقه حائل حضور دارند. ساکنان گزارش می‌دهند که آنها در تلاشند تا جمعیت را خلع سلاح کنند. این درحالی است که این موضوع موجب ایجاد ترس از یک درگیری یا اشغال طولانی‌‌مدت در میان برخی مردم شده است.
به ادعای وال استریت ژورنال یک فرمانده سابق ارتش آزاد سوریه که فراتر از منطقه حائل قرار دارد و تسلطی کامل به منطقه قنیطره و دمشق دارد، گفت: «سربازان اسراییلی در میان ما به راحتی قدم می‌‌زنند، تانکها نیز در اینجا مستقر هستند و واحدهای شناسایی به طور آزادانه در حال گشت‌زنی هستند. من هر روز اسراییلیها را با چشمان خود می‌بینم.» همزمان استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل، روز سه‌شنبه اعلام کرد که نیروی ناظر سازمان ملل در منطقه حائل، ساخت و سازهایی را در چهار محل در منطقه کوه «جبل الشیخ» شناسایی کرده است. گفتنی است اما پرچمهای اسراییل که در سه محل در منطقه حائل نصب شده، پس از اعتراض این نهاد جهانی، برداشته شدند. در عین حال اما سربازان اسراییلی در شبکه‌های اجتماعی تصاویری از خود با خودروهای زرهی و پرچمهای این رژیم منتشر کرده و برچسب موقعیت سوریه را به زبان عبری اضافه کردند! این اقدامات درحالی انجام شده که آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، روز پنجشنبه گفت: «در بلندیهای جولان سوریه که اشغال شده، نباید هیچ نیروی نظامی دیگری به جز نیروهای حافظ صلح سازمان ملل وجود داشته باشد. این یک اصل است.» در ادامه گزارش وال استریت ژورنال در این زمینه آمده است که آخرین تحرکات اسراییل در بلندیهای جولان و اطراف آن، بازتابی از مانورهای نظامی این بازیگر از زمان حملات 7 اکتبر سال گذشته است.
به گفته مقامات ارشد اسراییلی و تحلیلگران منطقه‌ای اما اکنون با سقوط دولت بشار اسد در سوریه گروه‌های رادیکالی که پیوندهایی با القاعده داشتند بر سر کار آمده‌اند، گزاره‌ای که می‌تواند به هرج و مرج‌های حاکم دامن بزند. در این شرایط است که به ادعای ناظران احتمالا اسراییل یک فرصت (ادعایی) برای تغییر مرزهای خود و تقویت مواضعش در منطقه به دست آورده است. این درحالی است که ابومحمد الجولانی رهبر مخالفان در باب حملات اسراییل به تاسیسات نظامی سوریه و حضور این کشور در داخل سوریه انتقاد کرده است. او افزود: «هیچ توجیهی برای بمباران تاسیسات سوریه یا پیشروی اسراییلیها به داخل شام وجود ندارد و تمایلی به جنگ با اسراییل نداریم.»
گفتنی است آخرین بار نیروهای اسراییلی به طور عمومی در طول جنگ 1973 به سوریه وارد شدند، زمانی که مصر و سوریه حمله غافلگیرکننده‌ای را آغاز کردند که در نهایت اسراییل موفق شد حملات‌شان را دفع کرده و کنترل بیشتری بر بلندیهای جولان داشته باشد. این درحالی است که بخش عمده‌ای از جامعه بین‌المللی، از‌جمله سازمان ملل، همچنان بلندیهای جولان را به عنوان سرزمین اشغالی متعلق به سوریه می‌شناسد، هرچند که دولت نخست ترامپ در سال 2019 حاکمیت اسراییل بر این منطقه را به رسمیت شناخت. امیشای چیکلی، عضو حزب لیکود تحت رهبری نتانیاهو مدعی شد: «اسراییل نیاز دارد تا اصلاحات لازم را در مرز شمالی، در منطقه حائل، در منطقه جبل الشیخ سوری و آن مناطق انجام دهد.» او همچنین در گفت‌وگو با رادیو ارتش مدعی شد: «فرصت‌های فوق‌العاده‌ای وجود دارد و یک دولت حامی به زودی وارد می‌شود.» او در واقع به دونالد ترامپ رییس‌جمهور منتخب ایالات‌متحده اشاره کرد!
همزمان خضر خدور، پژوهشگر سوری در زمینه روابط نظامی- مدنی ادعا کرد که اسراییل پیش‌‌بینی می‌کند که سوریه ممکن است به سرنوشت لیبی دچار شود. او در ادامه این را هم گفت که اولویت آنها این است که خود را برای بدترین سناریویی که ممکن است در سوریه اتفاق بیفتد، آماده کنند. خدور همچنین به وال‌استریت ژورنال گفت: «تل‌آویو می‌خواهد مکان‌های استراتژیک را به دست آورد تا در صورت بروز وضعیت بد، موقعیت خود را در جنوب سوریه تقویت کند.» این درحالی است که براساس گفته‌های ساکنان، نیروهای اسراییلی اغلب پهپادهایی با بلندگو را به مناطق پرجمعیت ارسال می‌کنند و از نمایندگان محلی درخواست ملاقات دارند، اما نمایندگان تمایلی به دیدار با آنها نشان نداده‌اند. همزمان در برخی روستاها، اسراییلیها اقدام به بازرسی منازل کرده و سلاح‌‌ها را ضبط کردهاند.
به گزارش وال استریت ژورنال همچنین، آنها تلاش کردهاند تا هویت کشاورزان و چوپان‌ها را جمع‌آوری کنند تا حرکات خود را در مناطقی که اکنون تحت کنترل نظامی است، تسهیل کنند. ساکنان همچنین گزارش داده‌اند که خودروهای نظامی سنگین به جاده‌ها و زیرساخت‌ها آسیب رسانده و در برخی مناطق به طور موقت برق، آب و خطوط تلفن را قطع کردهاند. تمامی این تحرکات اسراییل در شرایطی انجام می‌شود که شورشیان که هم‌اکنون کنترل سوریه را در دست دارند از ارتش این کشور خواسته‌اند تا سلاح‌های خود را تسلیم کنند و به دنبال بازیابی تجهیزات نظامی هستند که محلی‌ها در زمان ترک مواضع ارتش به غارت برده‌اند. همزمان با این تحولات کنترل نظامی اسراییل بر سمت سوری کوه جبل‌الشیخ در منطقه حائل واقع شده، به اسراییل این امکان را می‌دهد که بر بالاترین نقاط در این منطقه استراتژیک و نمادین تسلط داشته باشد.
یسراییل کاتز، وزیر دفاع اسراییل حین ارزیابی وضعیت در آنجا در گفت‌وگو با نتانیاهو مدعی شد که این کوه به اسراییل این قدرت را می‌دهد که بر حزب‌الله در لبنان و شورشیان سوری در دمشق نظارت کند. این درحالی است که برخی اسراییلیها می‌خواهند دامنه‌های کوه‌های سوریه که غیرمسکونی است، به دلیل موقعیت استراتژیکش در دست اسراییل باقی بماند. امیرام لوین، رییس سابق فرماندهی شمال ارتش اسراییل در گفت‌وگویی با وال استریت ژورنال مدعی شد: «اسراییل باید هر چه سریع‌تر بخش عمده منطقه حائل را ترک کند تا از به خطر افتادن آتش‌بس 50 ساله جلوگیری کند، اما باید از منظر نظامی در سمت سوری کوه باقی بماند. در بهترین حالت، می‌توانیم برای سال‌ها بر آن تسلط داشته باشیم و در بدترین حالت، این یک برگ برنده عالی برای مذاکرات آینده خواهد بود.»
اسراییل اما مدعی است که پس از توافق آتش‌بس 1974، قله کوه و اراضی مجاور سوری را تصرف کرده است، چرا که مدعی‌اند نیروهای ارتش سوریه پیش از سقوط کامل دولت از آنجا عقب‌نشینی کردهاند. با این حال اما شورشیانی که کنترل دمشق را به دست آورده‌اند، گفته‌اند که ارتش سوریه را منحل نخواهند کرد.