چاپ

ایرانیان جهان - عبدالمحمد طاهری، رایزن پیشین ایران در افغانستان با اشاره به مهمترین تحولات افغانستان، پاکستان و هند در سال 2024 در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا اظهار کرد: سال گذشته میلادی چالش‌های مختلفی در شبهقاره به وجود آمد که بخشی از آن سیاسی و قسمتی دیگر امنیتی و اجتماعی بود. تنش آبی میان افغانستان و ایران یکی از مهم‌ترین اتفاقات سال گذشته بود و در این راستا هجوم سازمانیافته شهروندان این کشور به ایران را باید یکی از همین وقایع مهم دانست.
این در حالیست که وقوع جرایم همزمان با موج مهاجرت از افغانستان به ایران افزایش پیدا کرد که سال اخیر هم شاهد آن بودیم. در داخل افغانستان همچنان اوضاع و احوال نابسامان است؛ به عنوان مثال طالبان رشته پزشکی را همچنان به دلیل مسائل ایدئولوژیک برای خود تابو می‌پندارد و حتی در مورد مواجهه پزشک مرد با زنان نگاه تند این جریان قابل مشاهده است. در مورد رسانه‌ها و خبرنگاران افغانستان هم باید متوجه بود که برخوردهای تند همچنان ادامه دارد و این در حالیست که جامعه جهانی هم طالبان را در کابل به رسمیت نشناخته است. نکته بسیار مهم این است که تا زمانی که چتر جامعه ملل بر سر افغانستان نباشد، طالبان به رفتار خود نه تنها در قبال اشتغال و تحصیل زنان بلکه در مورد مسائل دیگر ادامه خواهد داد.
وی ادامه داد: به موازات این روند وخیم در داخل افغانستان شاهد تقابل طالبان با پاکستان هستیم. طی روزهای اخیر شاهد درگیری خونین میان طالبان افغانستان با ارتش پاکستان در وزیرستان و همچنین مرز دو کشور بودیم که تعداد زیادی کشته و زخمی شدند. بر همین اساس خروجی استقرار طالبان بر افغانستان آن هم با این رفتار کاملاً مشخص است و این در حالیست که حتی یک صفحه از تألیفات و مکتوبات جمهوری اسلامی ایران که در دولت حامد کرزی به افغانستان برده شده بود دیگر در این کشور وجود ندارد و تدریس نمی‌شود و همین موضوع نشان می‌دهد که طالبان در همه زمینه‌ها نه تنها برای مردم افغانستان بلکه برای برخی از همسایگان خود هم مشکلاتی را به وجود آوردند که در سال گذشته میلادی قابل رویت بود. در مورد پاکستان هم باید توجه شود که اساساً اسلام آباد با کمک‌های چند میلیارد دلاری آمریکا که به صورت سالانه ارائه می‌کند، زنده است. به موازات این روند باید توجه داشت که تمام نخستوزیران پاکستان طی ادوار گذشته یا ترور شدند یا اینکه با اتهاماتی روبه‌رو بودند که در نهایت راهی زندان شدند و بر همین اساس عمران خان هم از این قاعده مستثنی نیست؛ چراکه تمامی گزینه‌های نخست وزیری در پاکستان عموماً به دلیل ساختار قبیله‌ای، ریشه در یک طیف خاص دارند و بر همین اساس باید گفت که این کشور نه تنها در مورد مسائل مرزی با افغانستان بلکه در خصوص موضوعات داخلی شرایط خوبی ندارد.
این تحلیلگر مسائل سیاسی تصریح کرد: بدون تردید وضعیت کنونی به دلیل اختلاف میان افغانستان و پاکستان عمیق‌تر خواهد شد اما اینکه چرا کابل بیش از این علیه اسلام آباد دست به اقدام نمی‌زند به این دلیل است که قدرت تقابل با پاکستان در سطوح بالاتر را ندارد. لذا شرایط داخلی در پاکستان هم از جهت انضباط مرزی و هم از جهت اقتدار داخلی چندان مناسب نیست و اگر کمک‌های ایالات متحده به پاکستان قطع شود بدون شک وضعیت این کشور بیش از هر زمان دیگر با دگرگونی منفی روبه‌رو خواهد شد. این در حالیست که پاکستان و هند هم با یکدیگر درگیر هستند و تنش‌های مرزی میان اسلام آباد و دهلی در سال گذشته میلادی ادامه داشت. این دو قدرت اتمی اصولاً در مرز خود تنش‌های مرزی دارند اما هیچگونه تنشی ایدئولوژیک بین دو طرف دیده نمی‌شود. در صورتی که پاکستان و افغانستان با یکدیگر علاوه بر تنش مرزی، تنش‌های ایدئولوژیک هم دارند. بر همین اساس فکر نمی‌کنم که درگیری میان پاکستان و هند در سال جدید میلادی بخواهد به شدت تقابل کابل و اسلام آباد تشدید شود. تمام این اتفاقات در حالی طی سال 2024 میلادی رخ داد که انتخابات سراسری در هند خروجی مطلوبی برای حزب نارندرا مودی، نخست‌وزیر این کشور نداشت.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از تحلیلگران و مفسران حوزه هند بر این عقیده هستند که مشکلات اقتصادی و اجتماعی در هند باعث ایجاد نارضایتی‌هایی شد که در نهایت آرای ملی مودی را کاهش داد و در نهایت باید گفت که او و تیمش در حوزه سیاست داخلی با چالش مقبولیت روبه‌رو شدند. در مقابل اعتقاد دارم که مودی به عنوان نخست وزیر هند و کابینه وی توانستند در سال گذشته میلادی سیاست خارجی کشورشان را در بهترین حالت نگه دارند و به نوعی باید گفت که آنها در این حوزه، خوب ظاهر شدند. مشکل جدی هند در سال گذشته این بود که نخست وزیر هند نتوانست از عنصر تصمیمگیری مطلق فردی بهره ببرد و اساساً هر جریان سیاسی بر وی اعمال فشار کرد. درست است که در هند به عنوان نماد یک دموکراسی بزرگ، احزاب و جریان‌های سیاسی به راحتی فعالیت می‌کنند اما باید توجه داشته وضعیت معیشتی و اقتصادی شهروندان هند به شدت بحرانی است.
طاهری در پایان گفت: تمامی این تحولات در حالی رخ داده که چندی دیگر و در ژانویه 2025 شاهد حضور مجدد ترامپ در کاخ سفید خواهیم بود و متأسفانه ورود او به اریکه قدرت تبعات منفی زیادی برای دنیا خواهد داشت. در مورد پاکستان باید توجه شود که ترامپ در دوره اول خود کمک‌های بلاعوض به اسلام آباد را قطع کرد و سپس جو بایدن با ورود به کاخ سفید آن را پرداخت کرد اما به نظرم ترامپ در دولت دوم خود سعی می‌کند پاکستان را در کنار خود حفظ کند. در مورد افغانستان هم باید دانست که علت شکست ایالات متحده در این کشور عدم شناخت از جامعه افغانستان است. آمریکایی‌ها همانند شوروی نتوانستند و نمی‌توانند جامعه پیچیده افغانستان را درک کنند و نمی‌توانند با فرهنگ آنها هماهنگ شوند. جامعه افغانستان را طیف گسترده‌ای از قومیت‌ها تشکیل می‌دهد و بر همین اساس اگر ترامپ در خصوص افغانستان بخواهد اقدام مشخصی انجام دهد باید از مشاورین دقیق و حتی بومی افغانستان کمک بگیرد؛ هرچند که معتقدم او سعی می‌کند که هرگز بودجه‌ای را مجدداً برای افغانستان هزینه نکند. تصورم این است که ایالات متحده از طریق تقویت پاکستان سعی می‌کند تا افغانستان را کنترل کند و بر آن اشراف داشته باشد.
انتهای پیام/