چاپ

ایرانیان جهان - به گزارش میز نفت، از سال 2021 میلادی و با پایان همه‌گیری کووید-19، مصرف‌کنندگان و سیاست‌مداران با یک دوره جدید در بازار گاز و ژئوپلیتیک روبرو شده‌اند. قیمت گاز در اروپا از نیمه دوم سال 2021 میلادی افزایش یافت، زیرا شرکت گازپروم، از پر کردن مجدد مخازن گازی خود خودداری کرد. همچنین پس از آن حمله روسیه به اوکراین در فوریه 2022 میلادی، شاهد کاهش چشمگیر عرضه گاز خط لوله روسیه به اروپا به حدود 20 درصد از میزان پیش از جنگ شد.
خط لوله یامال - اروپا از روسیه به آلمان به دلیل تحریم‌ها و نورد استریم 1 نیز بسته شدند. خط لوله نورداستریم 2 نیز پس از وقوع چند انفجار، فعالیت خود را متوقف کرد.
در ماه مه 2022 میلادی، اتحادیه اروپا برنامه جامعی را باهدف استقلال از واردات سوخت‌های فسیلی روسیه تا سال 2027 میلادی اعلام کرد. افزایش سریع ظرفیت واردات ال‌ان‌جی اروپا یکی از مهم‌ترین راهکارها به شمار می‌رفت.
وداع روسیه با بازار گاز اروپا
روسیه در حال ازدست‌دادن بزرگ‌ترین و پرسودترین بازار صادرات گاز خط لوله خود است. اروپا 66 درصد از صادرات خط لوله گاز کرملین را در سال 2021 میلادی به خود اختصاص داده بود.
اروپا به‌صورت فزاینده‌ای به واردات ال‌ان‌جی وابسته است. سیاست‌های اتحادیه اروپا برای تسریع کاهش تقاضای گاز می‌تواند این وابستگی را کاهش دهد. حرکت روسیه به سمت آسیا نیز ممکن است پیامدهای گسترده‌تری برای امنیت گاز جهانی به دنبال داشته باشد.
رویکرد ما در این پژوهش ارائه یک چارچوب ژئوپلیتیکی برای دانستن سناریوهایی در مورد نقش آینده روسیه در بازارهای جهانی گاز است. البته باید دانست که افزایش تقاضای گاز چین در چند دهه آینده نمی تواند چشم انداز روسیه را به میزان قابل توجهی بهبود نمی بخشد.
نگاهی به روابط روسیه و اروپا
گاز خط لوله از روسیه به اروپا در دهه 1960 میلادی آغاز شد و تا دهه 1970 و 1980 میلادی گسترش یافت، زیرا اروپای غربی میلیاردها دلار در پروژه‌های اکتشاف، تولید و انتقال گاز از سیبری غربی به قاره سبز سرمایه‌گذاری کرد.
در سال 1991 میلادی گخو با تکه‌تکه‌شدن اتحاد جماهیر شوروی کشورهای ترانزیتی جدید ظهور کردند. ازآنجایی‌که اختلافات بین روسیه و اوکراین در دهه 2000 میلادی منجر به کمبود گاز شد و گازپروم از موقعیت انحصاری خود در اروپای مرکزی و کشورهای بالتیک سوءاستفاده کرد، وابستگی اروپا به گاز روسیه به یک نگرانی راهبردی برای رهبران اروپا تبدیل شد.
سیاست اتحادیه اروپا، رقابتی کردن تجارت گاز روسیه و ایجاد یک بازار انرژی واحد بود. روسیه نیز سرمایه‌گذاری در ساخت خطوط لوله دریایی جدید بود. خطوط لوله نورد استریم 1 و 2 از دریای بالتیک عبور می کند تا به سواحل آلمان برسد،
در حالی که خط لوله ترک استریم از طریق دریای سیاه گاز را ترانزیت کرده و مستقیماً به ترکیه متصل می شود. در سال 2021 میلادی، 40 درصد گاز مصرفی در اتحادیه اروپا از روسیه از طریق خط لوله تامین می شد.
روسیه همچنین به دنبال توسعه میدان‌هاd جدید در شرق دور برای دسترسی به چین به‌عنوان بازار صادراتی جدید بود. در سال 2014 میلادی، قرارداد 400 میلیارددلاری برای ساخت خط لوله قدرت سیبری از یاکوتیا به چین امضا شد.
صادرات آن در سال 2019 میلادس آغاز شد و باید تا سال 2025 به ظرفیت 38 میلیارد مترمکعب برسد. دومین خط لوله با ظرفیت 50 میلیارد مترمکعب به طول 3550 کیلومتر قدرت سیبری 2 نام دارد که برای انتقال گاز از شبه‌جزیره یامال پیشنهاد شده، اما تاکنون توافقی به دست نیامده است.
در سال 2022 میلادی، قراردادی با پکن برای یک خط لوله جدید 10 میلیارد مترمکعبی امضا شد که قرار است تا سال 2027 میلادی تکمیل شود تا گاز ساخالین و ولادیوستوک را به چین منتقل کند.
تاکنون قیمت‌های صادراتی به دلیل محرمانه بودن منتشر نشده، اما بسیار بعید است که تجارت با چین به‌اندازه تجارتی که روسیه با اروپا ازدست‌داده است، سودآور باشد.
نیاز روسیه به یافتن بازارهای جدید موقعیت چانه زنی این کشور را با چین به عنوان مشتری انحصاری تضعیف می کند، در حالی که چین هم ممکن است محتاط باشد که بیش از حد به گاز خط لوله روسیه وابسته شود. بدین ترتیب اتفاقات آینده پیامدهای مهمی برای امنیت جهانی گاز خواهد داشت.
نتایج تحلیل ما نشان می‌دهد توقف دائمی تجارت گاز اروپا با روسیه تا سال 2027 میلادی عملی خواهد شد. همچنین مسیرهای جایگزین برای صادرات روسیه به دلیل تحریم‌ها بر روی فناوری و زیرساخت تولید ال‌ان‌جی محدود خواهد شد.
چشم انداز چالش برانگیز صادرات روسیه
در سناریو ژئوپلیتیکی، صادرات گاز روسیه به عنوان بزرگترین دارنده ذخایر گاز دنیا در سال 2030 میلادی به میزان قابل‌توجهی کمتر از میزان پیش از جنگ اوکراین است.
گروهی از کارشناسان معتقدند درگیری‌های اوکراین در میانه دهه 2020 میلادی متوقف می‌شود، اگرچه اختلافات در اطراف سرزمین‌های اشغالی در شرق اوکراین و کریمه همچنان ادامه خواهد یافت. بااین‌حال، شرایط کنونی منجر به برخی توافقات سیاسی در مورد ادامه صادرات گاز روسیه از طریق ترک استریم می شود.
ترک‌استریم 15 میلیارد مترمکعب گاز را در هر سال به اروپای شرقی و جنوب شرقی از طریق بلغارستان، صربستان و مجارستان منتقل می کند.
با کاهش شدید واردات گاز روسیه توسط اروپا، این منطقه همچنان به کاهش مصرف و تنوع عرضه خود ادامه می دهد.
نویسنده: استیو پای
منبع: www.nature.com
مترجم: محسن داوری