چاپ

ایرانیان جهان - «در دنیای به هم پیوسته امروز، درد و رنج یک نفر، درد و رنج همه است.» این عبارات بخشی از پیامی است که محمد رضا عارف، معاون اول رییس‌جمهوری ایران در اینستاگرام خطاب به ملت امریکا پس از آتش‌سوزی گسترده اخیر منتشر کرده است. عارف وارد آمدن درد و رنج به ملت‌ها چه متوجه مردم غزه در فلسطین باشد و چه متوجه مردم لس‌آنجلس در امریکا را دردناک دانسته است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
پیامی که با اعلام آمادگی هلال‌احمر ایران برای کمک به حادثه‌دیدگان آتش‌سوزی تکمیل شد و بازخورد‌های وسیعی در سطح داخلی و بین‌المللی پیدا کرد.
واکنش‌هایی که بسیاری از ایرانیان را به یاد واکنش دولت و ملت ایران پس از حوادث 11 سپتامبر 2001 انداخت. در آن برهه هم که اتفاقا عارف در شمایل معاون اول دولت اصلاحات فعالیت می‌کرد، ایران از نخستین کشور‌هایی بود که پیام همدردی با مردم امریکا ارسال کرد. عده‌ای از مردم ایران نیز با حضور در محل سفارت سوییس در تهران (به عنوان حافظ منافع امریکا در ایران) با روشن کردن شمع با مردم امریکا ابراز همدردی کردند. وزارت امور خارجه امریکا، اما بار‌ها از این اقدام ایرانیان قدردانی کرد و حتی یک دهه پس از این رفتار نیز بیانیه‌ای نوشت: «هرگز مهربانی مردم ایران را در آن روز‌های دشوار فراموش نخواهیم کرد و از شما سپاسگزاریم.»
بسیاری از تحلیلگران معتقدند رفتار هوشمندانه دولت و ملت ایران در ساعات نخست پس از حوادث 11 سپتامبر بود که سد دفاعی مستحکمی را در مقابل هر گونه ماجراجویی جورج بوش پسر ایجاد کرد. امروز هم که ایران ذیل فشار‌های تحریمی شدیدی از سوی دولت امریکا قرار دارد، بسیاری از کارشناسان روابط بین‌المللی معتقدند استفاده از دیپلماسی عمومی می‌تواند، افکار عمومی مردم امریکا را با ایران همراه سازد.
عارف، اما هوشمندانه از فضای مجازی برای ارسال این پیام استفاده کرد تا جنبه‌های رسمی آن را زدوده، بدون اینکه از تاثیرگذاری آن بکاهد. محمدرضا عارف در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «اتخاذ تدابیر عاجل در سطح جهانی برای چاره‌اندیشی و مقابله با بحران‌ها ضروری است، چه نسل‌کشی و جنایات رژیم اشغالگر در غزه باشد و چه بحران ناشی از تغییرات‌آب و هوایی همانند آنچه امروز در آتش‌سوزی‌های مخرب در کالیفرنیا می‌بینیم. در دنیای به هم پیوسته امروز، درد و رنج یک نفر، درد و رنج همه است؛ ما با همه کسانی که از حادثه آتش‌سوزی در کالیفرنیا متاثر شده‌اند ابراز همدردی کرده و برای بهبود سریع اوضاع دعا می‌کنیم.» ساعاتی پس از پیام عارف بود که هلال احمر ایران هم برای کمک به حادثه‌دیدگان در آتش‌سوزی لس‌آنجلس اعلام آمادگی کرد.
بیشتر بخوانید:آیا مکران گزینه جدی برای انتقال پایتخت است؟
در بخش‌هایی از پیام همدردی پیرحسین کولیوند با کلیف هولتز، رییس صلیب سرخ امریکا آمده است: «از طرف جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران، به شما اطمینان می‌دهیم که در این لحظات سخت تنها نیستید. آتش‌سوزی‌های اخیر نشان داده‌اند که مهار این بحران فراتر از توانایی‌های محلی بوده و به یاری جهانی جهت اطفای حریق نیاز دارد و گسترش سریع شعله‌ها در دل طبیعت به دلیل طولانی شدن عملیات اطفای حریق نه تنها تهدیدی برای زندگی انسان‌ها، بلکه برای آینده زمین و محیط زیست است.» کولیوند در ادامه یادآور می‌شود: «ما آماده‌ایم تا در کنار دیگر نیرو‌های امدادی، برای بازگرداندن آرامش به مردمی‌که در محاصره آتش و اندوه قرار گرفته‌اند، تلاش کنیم. در پایان این جانب ضمن ابراز همدردی با جنابعالی و مردم متاثر از این بحران، منتظر پاسخ شما برای هماهنگی‌های لازم هستیم.» همزمان با ارسال این پیام‌ها از تهران به امریکا «اعتماد» در گفت‌و‌گو با محمدعلی ابطحی عضو مجمع روحانیون مبارز و محمدصادق جوادی‌حصار، عضو شورای مرکزی حزب اعتماد ملی دو تن از فعالان سیاسی تلاش کرده تبعات استفاده از دیپلماسی عمومی برای تحقق منافع ملی و کاستن از دیوار بلند بی‌اعتمادی میان دولت‌های ایران و امریکا را بررسی کند.
محمدعلی ابطحی: اعلام آمادگی هلال‌احمر برای کمک به امریکا اقدام پسندیده‌ای است محمدعلی ابطحی، عضو مجمع روحانیون مبارز در گفت‌و‌گو با «اعتماد» درباره پیام عارف معاون اول رییس‌جمهور خطاب به مردم امریکا و اعلام آمادگی هلال‌احمر ایران برای کمک به مهار آتش‌سوزی و کمک به مردم امریکا می‌گوید: «معتقدم مسائل انسانی را الزاما نباید در چارچوب مسائل دیپلماتیک بررسی و درباره آنها حکم صادر کرد. حادثه آتش‌سوزی در امریکا، حادثه تلخی بوده که برای بخشی از مردم این کشور رخ داده است. اساسا حوادث انسانی و طبیعی مانند زلزله، سیل، آتش‌سوزی و... در نگاه نخست نباید به عنوان ابزار‌های بهبود روابط کشور‌ها به کار گرفته شوند. بلکه اصل انسانی این رخداد‌ها باید مورد توجه قرار بگیرد. ما ایرانی‌ها به عنوان بخشی از پیکره جهان انسانی از یک چنین رخدادی ناراحت بوده و رنج می‌بریم؛ همچنان‌که از هر حادثه‌ای این‌گونه در هر نقطه دیگری از جهان ناراحت شده و رنج می‌بریم.»
ابطحی یادآور می‌شود: «نگاه ایدئولوژیکی که متاسفانه در برخی از افراد و جریانات تندروی کشورمان حاکم است که تصور می‌کنند، چون موضوع تلخ برای امریکاییان رخ داده، نباید ابراز ناراحتی کرد و حتی برخی افراد و گروه‌ها از این رخداد‌ها ابراز خوشحالی می‌کنند، دور از اخلاق و رفتار‌های انسانی است. لازم است ایران در حوزه‌های اخلاقی و انسانی به درستی عمل کند و مطابق اخلاق و وجدان جمعی ایرانیان عمل کند. کاری که هلال احمر ایران، روز شنبه انجام داد و برای کمک‌رسانی به امریکایی‌ها اعلام آمادگی کرد، رفتار پسندیده‌ای بود. همچنان‌که در ماجرای تلخ زلزله بم هم امریکایی‌ها بسیار فعال برای کمک‌رسانی به ایران آمده بودند.»
او خاطرنشان می‌کند: «هرچند شاید در ظاهر این نوع رفتار‌ها تاثیر مستقیمی نداشته باشد، اما در بهبود شاخص‌های ارتباطی میان ملت‌ها و دولت‌ها بی‌تاثیر هم نیست. بالاخره انسان‌ها تحت تاثیر عواطف خود هستند و احساسات نقش برجسته‌ای در تصمیمات اتخاذ شده دارد. اما معتقدم این همدردی‌ها چه در حوزه دیپلماسی ایران اثر‌گذار باشد و چه نباشد، باید نسبت به آن اقدام کرد. در مجموع تاثیر این نوع رخداد‌ها را با توجه به سوابق قبلی در بهبود روابط سیاسی ایران و امریکا موثر نمی‌دانم.»
ابطحی در پاسخ به این پرسش «اعتماد» که در زمان دولت اصلاحات از این ارتباطات ورزشی، فرهنگی، سینمایی و... استفاده می‌شد تا دیوار بلند بی‌اعتمادی میان دو کشور کمی کوتاه‌تر شود. تا چه اندازه این نوع رفتار‌های مبتنی بر دیپلماسی عمومی می‌تواند دریچه‌های متفاوتی به روی حوزه سیاست خارجی ایران بگشاید، می‌گوید: «این نوع اختلاف نظر‌ها همواره وجود داشته است. در دوران اصلاحات در مصاحبه معروف آقای خاتمی با CNN، اصلی‌ترین بحثی که مطرح شد این بود که هرچند میان دولت‌های ایران و امریکا دیوار بلند بی‌اعتمادی وجود دارد، اما بین مردم ایران و امریکا، هیچ سوءتفاهم خاصی وجود ندارد و این دو ملت مانند هر ملتی دیگری با هم ارتباط دارند. آقای خاتمی در آن مصاحبه تاکید کردند که باید رفت و آمد مردم ایران و امریکا را بیشتر کنیم.»
او ادامه می‌دهد: «اما به هر حال جریان قدرتمندی در ایران بودند که مایل نبودند این مراودات میان دو ملت برقرار شود. جلوی هتل استقلال این تندرو‌ها مقابل نخستین گروه توریست امریکایی که وارد ایران شده بودند، ایستادند به اتوبوس آنها حمله کردند. حتی امریکایی‌ها را کتک زدند تا مردم امریکا دیگر هوس نکنند به ایران بیایند! این افراد و گروه‌ها معتقد بودند آمدن مردم امریکا به ایران هم اشکال دارد. به هر حال این نوع اختلاف نظر‌ها و این دوگانگی‌ها، جلوی موفقیت کشور در این حوزه‌ها را گرفته است.»
ابطحی در پاسخ به پرسش دیگری در این زمینه که آیا با گذشت حدود 3 دهه از دولت اصلاحات آیا تغییری در رویکرد سیستم در این زمینه مشاهده می‌کنید، می‌گوید: «فکر می‌کنم این استراتژی کلی نظام باشد و دولت‌ها در آن تعیین‌کننده نیستند. به‌رغم همه خوش‌بینی‌ها باور ندارم که چندان تغییری در این راهبرد‌ها شکل گرفته باشد.»
بیشتر بخوانید:انتقاد تند روزنامه اصلاح طلب از عارف
دیپلماسی عمومی فرصتی برای کاهش دیوار بلند بی‌اعتمادی‌هاست محمدصادق جوادی‌حصار، فعال سیاسی اصلاح‌طلب چهره دیگری است که به ارسال پیام از ایران به امریکا در پی آتش‌سوزی اخیر واکنش نشان داده و می‌گوید: «قبل از هر صحبتی به دلیل درد و رنجی که نصیب مردم شهر لس‌آنجلس شده است باید اظهار تاسف کرد. لازم است با خانواده‌های آسیب‌دیده و داغدیده ابراز همدردی کنیم. شخصا به عنوان یک فرد به دولت و ملت امریکا تسلیت عرض می‌کنم. اما اینکه چگونه می‌توان از این نوع فرصت‌ها برای التیام بخشیدن به زخم‌های کهنه میان دو دولت، زمینه‌سازی برای گفت‌و‌گو‌های تازه و کوتاه کردن دیوار بلند بی‌اعتمادی‌ها، استفاده کرد، به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد. همواره در طول تاریخ از این ارسال پیام‌ها ثبت شده‌اند. زمینه‌هایی باید فراهم می‌شدند تا دو مجموعه، دو خانواده یا دو دولت درباره موضوعی با هم حرف بزنند، اظهار همدردی کرده و پشت یک میز بنشینند.»
جوادی‌حصار ادامه می‌دهد: «این نوع ارسال پیام‌ها و همدردی‌ها که آقای معاون اول رییس‌جمهور و پس از آن هلال‌احمر به نمایندگی از دولت و ملت ایران انجام داده‌اند، رفتار بسیار شایسته‌ای است که فارغ از دستاورد‌های بعدی، روح بلند ملت و دولت ایران را نمایان می‌کند. پیش از این هم در ماجرای 11 سپتامبر دولت اصلاحات یک چنین پیامی را ارسال کرده بود؛ رفتاری که با گذشت زمان مشخص شد تا چه اندازه در تلطیف فضای ارتباطی میان ایران و امریکا اثرگذار بوده است. مثلا در دولت اصلاحات از ابزار‌های ورزشی، سینمایی، فرهنگی و... استفاده بهینه برای نزدیکی ملت‌های دو کشور شد. کشتی‌گیران ایران و امریکا با هم کشتی می‌گرفتند؛ تیم ملی فوتبال دو کشور با هم بازی‌کردند و سینماگران و اهالی فرهنگ دو کشور نیز مراودات نزدیکی داشتند.»
این فعال سیاسی یادآور می‌شود: البته من یک استثنایی باید قائل شوم؛ امروز بخش زیادی از مردم ایران و امریکا، به رفتار دو‌سویه دولت‌های ایران و امریکا اعتراض دارند. مردم این دو کشور معتقدند هزینه منازعات دو دولت را نباید دو ملت پرداخت کنند. از یک طرف امریکا با تحریم‌های گسترده روند عادی اقتصاد و معیشت ایرانیان را مختل می‌کند و از سوی دیگر برخی موضوع‌گیری‌هایی که رسانه‌های رسمی ایران اتخاذ می‌کنند، کمکی به بهبود روابط میان دو کشور نمی‌کند. امروز همگی باید تا حد زیادی بین مواضع دولت امریکا و مواضع دو ملت تفاوت قائل شویم. ملت‌های ایران و امریکا با هم مخاصمه‌ای ندارند بلکه دولت‌ها هستند که تنش می‌آفرینند. بخش زیادی از ایرانیان، در امریکا زندگی می‌کنند و در عالی‌ترین سطوح، کنشگری دارند.
همچنین بخش زیادی از امریکایی‌ها در اقصی‌نقاط جهان با ایرانی‌ها مراودات فرهنگی، هنری و حتی سیاسی دارند. دولت ایران و امریکا اختلافات دیرینه‌ای دارند، البته دولت امریکا در بسیاری از بخش‌ها منافع ملت ایران را تحت‌الشعاع تصمیمات خود قرار داده است.» جوادی‌حصار در پایان خاطرنشان می‌کند: «معتقدم امروز می‌توان از فرصت پیش آمده استفاده کرد و به ملت امریکا نشان داد که ایرانیان به‌رغم همه تحریم‌ها، فشار‌ها و خصومت‌های دولت امریکا، هیچ مشکلی با مردم امریکا ندارند و آماده هستند. باید گفت‌و‌گو‌هایی را جهت کاهش آلام مردم امریکا که در اثر آتش‌سوزی اخیر و حوادث بعدی پس از آن برنامه‌ریزی کرد و از همه ابزار‌ها برای کمک به مردم امریکا استفاده کرد.»
منبع: روزنامه اعتماد