چاپ

ایرانیان جهان - به گزارش ایبنا و به نقل از الجزیره، ایده واحد پول اروپایی به قدمت اتحادیه اروپا است، اما اجرای آن در عمل از سال 1970 آغاز شد. پاریس - واحد پول اروپایی در دوره اخیر توجهات را به خود جلب کرده است و پس از افت تاریخی که در دوره اخیر تجربه کرد، زمانی که نرخ یورو برای نخستین بار در 20 سال گذشته، تا سطحی معادل دلار کاهش یافت، تبدیل به بحث همه زبان‌ها شد.
یورو از ایده و رویای تأسیس، از راه‌اندازی رسمی آن در اول ژانویه 1999 تا دومین جایگاه خود در بازار ارز پس از دلار امریکا، مسیرهای مختلفی را طی کرده که بین قوت و ضعف، و صعود و سقوط بوده است. در سطور بعدی با مراحل اصلی تاریخ این ارز که تقریباً یک پنجم معاملات بین‌المللی را تشکیل می‌دهد آشنا می‌شویم و با توجه به تغییرات اقتصادی منطقه‌ای و بین‌المللی آینده‌ای را که در انتظار آن است را پیش‌بینی خواهیم کرد.
یورو (EURO) واحد پول رسمی 19 کشور از 27 کشور عضو اتحادیه اروپا و همچنین واحد پول رسمی 6 کشور غیر اتحادیه اروپا است. این گروه از کشورها به عنوان منطقه یورو شناخته می‌شوند و طبق آمار اتحادیه اروپا در سال 2021، حدود 350 میلیون شهروند را شامل می‌شود. وظیفه تنظیم ارزش یورو و نرخ مبادله آن بر عهده بانک مرکزی اروپا است که مقر آن در فرانکفورت آلمان است.
ایده قدیمی
ایده واحد پول اروپایی به قدمت خود اتحادیه اروپا است، اما کاربرد عملی آن در سال 1970 از طریق طرح ورنر ارائه شده توسط پیر ورنر نخست وزیر لوکزامبورگ که هسته اصلی اتحادیه اقتصادی و پولی اروپا بود، آغاز شد. امید این طرح این بود که تا سال 1980 یک ارز واحد در اتحادیه اقتصادی اروپا وجود داشته باشد، اما این ایده به زودی از بین رفت و در سال 1972 توسط انجمن مبادلات ارز اروپا و بعداً توسط سیستم پولی اروپا در سال 1979 جایگزین شد.
هدف سیستم پولی اروپا حفظ ثبات ارزهای محلی بود و برای دستیابی به آن یک ارز اسمی برای حساب مبادله‌ای تحت نام «ECU» ایجاد شد؛ که می‌توان آن را واحد پول اروپایی قبل از یورو توصیف کرد. در سال 1988 کمیسیون اروپا به ریاست ژاک دلور گزارش موسوم به «گزارش دلور» را تصویب کرد و این گزارش مبنای اجرای واحد پول واحد اروپایی را از طریق اعمال 3 مرحله قرار داد: مرحله اول در اول ژوئیه 1990 از طریق توافقنامه‌ای انجام شد که اجازه انتقال سرمایه بین کشورهای اتحادیه را می‌داد. در اول ژانویه 1994، مرحله دوم با تأسیس مؤسسه پولی اروپا آغاز شد که پیش درآمدی برای تأسیس بانک مرکزی اروپا بعدها بود.
در 7 فوریه 1992، پس از مذاکرات سخت، سران کشورها و دولت‌های کشورهای عضو اتحادیه اروپا «پیمان ماستریخت» را امضا کردند که در سال 1993 لازم الاجرا شد و پایه‌های اتحادیه اقتصادی و پولی اروپا را پایه‌گذاری کرد. با حمایت از این هدف، با ایجاد یک واحد پول مشترک اروپایی موافقت شد. معاهده ماستریخت بیشتر کشورهای عضو اتحادیه اروپا را موظف می‌کند که در صورت رعایت معیارهای خاص مربوط به سازگاری پولی و بودجه، یورو را اتخاذ کنند. در 15 دسامبر، سران کشورها و دولت‌ها در شورای اروپا در مادرید در مورد نقشه راه برای معرفی ارز واحد حداکثر تا اول ژانویه 1999 به توافق رسیدند و در 16 دسامبر با نام‌گذاری واحد پول جدید موافقت شد. «یورو». نام قدیمی را جایگزین کنید. نام‌های دیگری از جمله فرانک اروپایی، طلایی اروپا و کرون اروپایی پیشنهاد شده بود، اما همه این پیشنهادها با شکست مواجه شدند تا اینکه تئودور وایگل، وزیر دارایی آلمان نام «یورو» را پیشنهاد کرد.
طراحی و عرضه سکه
یک مسابقه اروپایی برای طراحی ارز آینده یورو راه‌اندازی شد و همه شرایط در سال 1993 توسط موسسه پولی اروپا (EMI) تعیین شد؛ و در ماه ژوئن، مدل طراح اتریشی رابرت کالینا برنده این رقابت برای نخستین اسکناس یورو شد. طرح‌های کالینا بر روی 14.5 میلیارد اسکناس چاپ شده است که ارزش آنها بین 5 تا 500 یورو است. در اول ژوئن 1998، بانک مرکزی اروپا رسماً اعلام شد و جانشین مؤسسه پولی اروپا شد. بانک مرکزی اروپا جزء مرکزی سیستم یورو و سیستم بانک مرکزی اروپا و یکی از هفت نهاد اتحادیه اروپا است. ویم دویزنبرگ هلندی به عنوان نخستین رئیس بانک مرکزی اروپا انتخاب شد، پس از او، این بانک از نوامبر 2019 تا به امروز توسط کریستین لاگارد فرانسوی اداره می‌شود. در اول ژانویه 1999، کشورهای عضو اتحادیه شاهد نخستین معاملات رسمی با یورو در سطح بانکی بودند و یورو با نسبت 1.1 (معادل 1.1743 دلار امریکا) به عنوان واحد پولی در بازارهای مالی جهانی قرار گرفت. اسکناس‌های یورو از اول ژانویه 2002 وارد گردش شد و واحد پول روزانه 12 کشور عضو اتحادیه پولی اروپا شد و تا مارس 2002 یورو به طور کامل جایگزین پول ملی این کشورها شد.
سیاست توسعه
بر اساس سیاست توسعه رو به جلو که یک سال پیش توسط مقامات مرکزی اروپا اعلام شد، بانک مرکزی اروپا قرار است تا سال 2024 طرح‌هایی را برای اسکناس‌های جدید یورو اتخاذ کند. در همین زمینه، کریستین لاگارد، رئیس بانک مرکزی اروپا فاش کرد که آنها قصد دارند طی چند سال یک ارز دیجیتال اروپایی ایجاد کنند که به طور اساسی بخش مالی منطقه یورو را تغییر خواهد داد.
تحولات و بحران‌ها
در طول دو دهه، یورو تحت فشارها و بحران‌های زیادی قرار گرفته و موفقیت‌هایی نیز کسب کرده است، اما امروز همچنان بین افزایش، سقوط در نوسان است، به ویژه پس از افت تاریخی که یک ماه پیش در برابر دلار متحمل شد. نتیجه تأثیرات جنگ روسیه و اوکراین است.
پروفسور حسن ایوب، کارشناس اقتصاد بین‌الملل و مدرس چندین دانشگاه فرانسه، خاطرنشان کرد: واحد پول اروپایی جایگاه مهمی در بین ارزهای اصلی در سطح بین‌المللی دارد و از زمان تأسیس تاکنون شاهد تغییرات زیادی بوده است و 4 مرحله اصلی را در مسیر خود و در نرخ برابری دلار پشت سر گذاشته است. وی در گفت‌وگو با الجزیره نت گفت: مرحله اول از سال 2000 تا 2008 ادامه دارد که مرحله تقویت است، زیرا نرخ ارز از 0.85 دلار در اکتبر 2000 به 1.60 دلار در ژوئیه 2008 افزایش یافت. اما در مورد مرحله دوم، از سال 2008 تا 2015 ادامه دارد و با ضعف مشخص می‌شود، زیرا پول اروپا در این دوره به نام بحران بدهی دولتی در سال 2010 سقوط کرد و ارزش یورو در سال 2015 به 1.10 دلار رسید؛ و سومین مرحله شامل سال‌های 2015 تا 2021 است که مرحله تثبیت ارزش یورو در 1.15 دلار است و در نهایت مرحله چهارم سال 2021 تا به امروز و یورو دوباره به روند نزولی بازگشت. پس از برابری یورو با دلار در 13 جولای 2022، مرحله جدیدی از کاهش آغاز شد که تا به امروز ادامه دارد. ایوب به این نتیجه رسید که ارز اروپایی بین دوره تاسیس تا تابستان 2022 حدود 18 درصد کاهش یافته است.
چالش‌های بانک مرکزی اروپا
با توجه به این نوسانات، نزول و افزایش، یک سوال در مورد چشم‌انداز آینده یورو در برابر دلار مطرح می‌شود؟ این اقتصاددان بین‌المللی این نوسان و کاهش ارزش یورو در برابر دلار را ناشی از مجموعه‌ای از عوامل محیطی، ژئوپلتیکی، اقتصادی و پولی می‌داند. وی معتقد است: کاهش ارزش یورو در برابر دلار لزوماً به افزایش قیمت‌ها منجر می‌شود و بر قدرت خرید، مصرف و رشد تأثیر منفی می‌گذارد. ایوب تاکید می‌کند که بانک مرکزی اروپا از نظر کنترل مجدد تورم با چالش‌های بزرگی روبه‌رو خواهد شد. زیرا نرخ واردات به دلیل کاهش بحران ارز تک نرخی افزایش می‌یابد.
وی نتیجه گیری می‌کند که پیش‌بینی‌های اقتصادی حاکی از ادامه روند نزولی یورو در ماه‌های آینده است و تا زمانی که دلایلی که منجر به افول و نوسانات آن شده به قدرت خود پابرجا هستند، انتظار می‌رود که اقتصادهای اروپایی با چالش‌های اقتصادی و اجتماعی روبه‌رو شوند که رویای اروپایی (وحدت) را به خطر می‌اندازد و همبستگی بیشتری را تحمیل می‌کند.