چاپ

ایرانیان جهان - «استیون ویتکاف» فرستاده ویژه ترامپ به منطقه مسئول «پرونده ایران» در دولت دوم ترامپ شد. کارشناسان این مسئله را خواست ترامپ برای آزمایش دیپلماسی با ایران تفسیر کرده‌اند.
منابع رسانه‌ای اعلام کردند که «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا شامگاه پنجشنبه، «استیون ویتکاف» فرستاده ویژه خود به منطقه را مسئول «پرونده» ایران کرده است.
در همین راستا، «باراک راوید» خبرنگار اسرائیلی پایگاه خبری «آکسیوس» به نقل از چهار مقام آمریکایی گزارش کرد: «ترامپ، استیون ویتکاف، فرستاده ویژه خود به خاورمیانه را مسئول پرونده ایران کرده است.»
به باور راوید، تصمیم رئیس جمهور آمریکا برای انتصاب ویتکاف به‌عنوان مسئول پرونده ایران، نشانه‌ای از خواست او برای اتخاذ دیپلماسی با ایران و رسیدن به توافق هسته‌ای تازه با ایران است.
نشریه «فایننشال‌تایمز» نیز در گزارشی پیرامون تصمیم ترامپ، مشابه راوید این اقدام را نشانه‌ای از قصد رئیس جمهور آمریکا برای «آزمودن» دیپلماسی با ایران تفسیر کرد.
تصمیم ترامپ درحالی است که پیشتر «مارکو روبیو»، وزیر امور خارجه آمریکا در جلسه استماع خود، پس از طرح ادعا‌هایی بی‌اساس درباره ماهیت صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران، اذعان کرد: «دولت آمریکا باید برای مذاکره با ایران آماده باشد.»
روبیو گفت: «به باور من، باید از هرگونه توافقی که به ثبات و امنیت منطقه کمک می‌کند و باعث امتیازدهی واقع‌بینانه آمریکا به ایران می‌شود استقبال کنیم.»
از طرفی، در روز‌های اخیر، «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حاشیه نشست داووس اظهار داشت که با دولت ترامپ درباره توافق با ایران تماس گرفته و امیدوار است «بسیار زود» با دولت دوم ترامپ تعامل کند.
او هم‌چنین نسبت به انعقاد توافق «تازه‌ای» بین ایران و آمریکا در دولت دوم ترامپ و آمادگی شخص او برای انعقاد چنین توافقی ابراز امیدواری کرد.
از طرفی، ترامپ اخیرا افرادی همچون «برایان هوک» را که در دور اول ریاست‌جمهوری او نماینده ویژه آمریکا در امور ایران بود را اخراج کرده است. برخی منابع علت اخراج شدن هوک را «ادعای او درباره تصمیم ترامپ برای اتخاذ فشار حداکثری علیه ایران، پیش از بررسی همه گزینه‌ها (دیپلماسی)» اعلام کردند.
هوک که از تندرو‌های آمریکا در زمینه سیاست‌ها نسبت به ایران است، در دور اول ریاست‌جمهور ترامپ نقش پررنگی در اجرای سیاست «کارزار فشار حداکثری» ترامپ علیه ایران داشت.
این تحولات درحالی است که ایران به‌رغم خروج یک‌جانبه دولت آمریکا از توافق هسته‌ای در سال 2018، به تعهدات خود در متن توافق متعهد بوده و تنها پس از یک سال و نیم تحمل تحریم‌ها و بدعهدی شرکای اروپایی توافق در عمل به تعهدات‌شان مبنی بر ایجاد سازوکاری برای کاهش تاثیر تحریم‌ها و عادی‌سازی روابط تجاری با ایران، اعلام کرد در چند گام تعیین‌شده از تعهدات داوطلبانه خود در توافق هسته‌ای فاصله می‌گیرد.
این اقدام ایران، واکنشی مشروع به بدعهدی طرفین توافق، ذیل بند 36 برجام و با اطلاع آژانس بوده است. با این حال، مقامات ایران اعلام کردند به‌رغم بازگشت تمامی طرفین به اجرای تعهداتشان، این اقدامات بازگشت‌پذیر به حالت اولیه بازگردانده خواهند شد.
مذاکرات وین در دولت «جو بایدن» برای احیای این توافق بی‌نتیجه ماند، اما ایران تاکید کرده است در صورتی که طرفین اراده سیاسی نشان دهند، آماده نهایی کردن توافقی برای لغو تحریم‌ها خواهد بود.
استیو ویتکاف کیست؟ گزارش‌ها حکایت از آن دارند که استیو ویتکاف، فرستاده دونالد ترامپ به خاورمیانه، با اتخاذ روشی متمایز از دیپلمات‌ها بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را مجبور کرده است تا توافق آتش‌بس میان حماس و تل‌آویو در غزه را تا قبل از 20 ژانویه بپذیرد.
پیش از آن انتظار می‌رفت ضرب‌الاجل‌ برای برقراری آتش‌بس میان حماس و اسرائیل تا قبل از 20 ژانویه که خواسته ترامپ بود پایان یابد اما ویتکاف با انجام یک اقدام قاطعانه‌، دیپلماسی را بر «شبات»، روز تعطیلی هفتگی یهودیان الویت داد.
به گزارش روزنامه هاآرتص، فرستاده ویژه ترامپ به خاورمیانه، از قطر با دفتر بنیامین نتانیاهو تماس گرفت تا اطلاع دهد که روز بعد به اسرائیل می‌آید. دستیاران نخست‌وزیر اسرائیل به او توضیح دادند که این دیدار در میانه روز «شبات» است و هیچ دیداری تا غروب شنبه امکان‌پذیر نخواهد بود. این آیین از غروب جمعه آغاز می‌شود و در غروب شنبه به پایان می‌رسد.
اما ویتکاف اصرار داشت که این دیدار بدون توجه به زمان شبات انجام شود. سرانجام نتانیاهو تحت فشار او تسلیم شد و موافقت کرد که بعدازظهر شنبه با فرستاده دونالد ترامپ به خاورمیانه دیدار کند.
او مانند یک دیپلمات صحبت نمی‌کند هاآرتص در گزارشی به نقل از یک دیپلمات ارشد اسرائیلی نوشت «ویتکاف یک دیپلمات نیست. او مانند یک دیپلمات صحبت نمی‌کند و علاقه‌ای به رعایت آداب و پروتکل‌های دیپلماتیک ندارد.»
بنا به گفته این دیپلمات اسرائیلی، فرستاده ویژه ترامپ به خاورمیانه یک «تاجری» است که می‌خواهد به سرعت به توافق برسد و به شیوه‌ای غیرعادی تهاجمی جلو می‌رود.
روزنامه تایمز‌اسرائیل در گزارشی به نقل از مقام‌های کشورهای عربی نوشت ویتکاف در یک جلسه بیش از بایدن در 15 ماه گذشته بر نتانیاهو تأثیر گذاشته است. فرستاده جدید آمریکا به خاورمیانه که برای عموم مردم کمتر شناخته شده است، یک بازرگان املاک و مستغلات در نیویورک است.
ویتکاف که کار خود را در دهه 1980 با خرید ساختمان‌های فرسوده در هارلم و برانکس آغاز کرده بود، با لارنس گلاک، شرکتی به نام «استلار» تاسیس کردند که ترکیبی از نام‌های «استیو» و «لری» بود. با گذر زمان، ویتکاف وارد بازار ساختمان‌های اداری منهتن شد و پس از رکود بازار املاک در اواخر دهه 1980، ساختمان‌ها را با قیمت‌های پایین خریداری کرد.
مدافع سرسخت اسرائیل ویتکاف که از مدافعان سرسخت اسرائیل است، اگرچه هیچ تجربه رسمی در دیپلماسی ندارد، اما تجربه‌های تجاری او در خاورمیانه، از جمله فروش هتل پارک لین به صندوق سرمایه‌گذاری قطر، نشان‌دهنده روابط گسترده او در این منطقه است.
او از جمله افرادی بود که به هنگام سخنرانی نتانیاهو در کنگره آمریکا در 24 ژوئیه 2024 حضور داشت. در آن زمان، بسیاری از نمایندگان دموکرات ترجیح دادند که سخنرانی نخست‌وزیر اسرائیل را تحریم کنند.
رابطه ویتکاف و ترامپ به سال 1986 بازمی‌گردد، زمانی که ویتکاف به‌عنوان وکیل املاک برای شرکت حقوقی «Dreyer & Traub» کار می‌کرد و ترامپ یکی از مشتریان این شرکت بود. رابطه ویتکاف و ترامپ طی دهه‌ها عمیق‌تر شد.
همراه ترامپ در زمین گلف در سپتامبر گذشته، ترامپ و ویتکاف در مارالاگو مشغول بازی گلف بودند که ترامپ برای بار دوم مورد سوءقصد از سوی یک فرد مسلح قرار گرفت. بر اساس تحقیقات مؤسسه آمریکایی پروپابلیکا، ویتکاف با داشتن ثروتی معادل 500 میلیون دلار، بیش از دو میلیون دلار به ستاد انتخاباتی دونالد ترامپ کمک کرده است.
هم‌بازی قدیمی ترامپ در زمین‌های گلف همچنین در لحظات دشوار سیاسی ترامپ، مانند دادگاه‌های اخیرش، در کنار او ایستاد. ویتکاف فردی بود که در دادگاه کلاهبرداری مدنی ترامپ به‌عنوان شاهد متخصص در زمینه توسعه املاک شهادت داد.