چاپ

ایرانیان جهان - مذاکره بالأخره یک ابزاری دارد؛ هم شرایطش باید مهیا شود و هم افرادی که می‌خواهند مذاکره را انجام بدهند، از توانمندی برخوردار باشند و صد البته مذاکره‌ای که می‌خواهد اتفاق بیفتد، باید پشتوانه داشته باشد. یعنی شما کارت‌های قوی در دست داشته باشید.
مشروح گفت‌وگوی خبرنگار جماران با سید جلال ساداتیان را در ادامه می‌خوانید:
رئیس جمهور در سفر اخیر به خوزستان تأکید کرد که ما با همه دنیا به غیر از رژیم صهیونیستی می‌توانیم گفت‌وگو و رابطه داشته باشیم. اما مقام معظم رهبری در دیدار روز مبعث با مردم و مسئولین توصیه اکید داشتند که «باید مراقب باشیم که با چه کسی مواجهیم و با چه کسی معامله می‌کنیم و حرف می‌زنیم». تحلیل شما از فضای موجود برای گفت‌وگو و مذاکره بین ایران و آمریکا چیست؟
در همه مراودات بشری اصل بر گفت‌وگو و تبادل نظرات و انتقال تجربیات و دانش‌ها است و قطع رابطه نمی‌تواند تضمین کننده منافع باشد. کما اینکه در خصوص رابطه ایران و آمریکا یک مدتی روسیه نقش سخنگویی را انجام می‌داد و یا مثلا اروپایی‌ها مطالب ما را به آمریکایی‌ها انتقال می‌دادند، ولی وقتی در برجام مستقیم با آنها صحبت کردیم، دیدیم که هیچ جای نگرانی به وجود نیامد و با قدرت و قوّت یک توافق حقوقی بین طرفین به اجرا در آمد. در هر توافقی امتیازاتی می‌دهید و امتیازاتی می‌گیرید و این امتیازات دارای قدرت و قوّت زیادی بوده، به گونه‌ای که آقای ترامپ در دوره اول ریاست جمهوری‌اش خیلی تلاش کرد فشار بر ایران را افزایش بدهد و قادر نشد.
حتی در جلسه‌ای که خودش رئیس شورای امنیت بود، شاهد بودیم که ترامپ نتوانست موفق شود؛ چون این سند که در سایه گفت‌وگوی طولانی به دست آمده بود، به ایران کمک کرد که او نتواند اسنپ بک و محکومیتی که دنبالش بود را به دست بیاورد. سه بار این داستان اتفاق افتاد و یک بارش را که خود آقای ترامپ رئیس شورای امنیت بود هم نتوانست کارش را پیش ببرد؛ اینها در سایه گفت‌وگو و مذاکرات درست به دست آمد.
البته کسی که مذاکره می‌کند باید از توانمندی‌های لازم برخوردار باشد، مذاکره را بفهمد و شرایط اجتماعی و روانی حاکم بر قضیه را متوجه باشد؛ نه اینکه به هرکسی بگویید که مذاکره کند. مذاکره بالأخره یک ابزاری دارد؛ هم شرایطش باید مهیا شود و هم افرادی که می‌خواهند مذاکره را انجام بدهند، از توانمندی برخوردار باشند و صد البته مذاکره‌ای که می‌خواهد اتفاق بیفتد، باید پشتوانه داشته باشد. یعنی شما کارت‌های قوی در دست داشته باشید.
ما متأسفانه در فرصت‌هایی که کارت‌های زیادی در اختیار داشتیم، حاضر به مذاکره نشدیم. الآن چاره‌ای نداریم؛ اگر این مذاکره الآن اتفاق نیفتد می‌تواند کارت‌ها و توانمندی‌های بیشتری را از ما سلب و در شرایط بدتری ما را وادار به این مذاکره کند. الآن هنوز امکاناتی را به عنوان پشتوانه داریم، ولی باز هم تأکید می‌کنم به شرطی که افرادی که مذاکره می‌کنند توانمند باشند و کار، نیت و طرف‌های مقابل را بشناسند.
اعتقادم بر این است که ماجرای برجام تجربه خوبی بود که اتفاق افتاد. ولی طرف مذاکره ما 1+5 بودند؛ یعنی پنج عضو دائم شورای امنیت به علاوه آلمان طرف مذاکره ما بودند و می‌شود گفت به نتایج خوبی هم رسیدیم. یک جاهایی هم آنها بدعهدی داشتند و به تعهداتشان عمل نکردند؛ همه این اتفاقات ممکن است بیفتد. غزه‌ای که توسط اسرائیل وحشی و جنایتکار این طور بمباران شد، راضی به مذاکره شد و در مذاکره هم نتایجی را به دست آورد. یعنی اصل مذاکره ممدوح و مورد قبول است ولی سه اصل عزت، حکمت و مصلحت هم باید لحاظ شود.
ترامپ پیش از آغاز دوره دوم ریاست جمهوری خود ادعا کرده که با یک تلفن می‌تواند مشکل ایران را حل کند. به نظر شما مذاکره ما با آمریکا در کوتاه مدت می‌تواند به نتیجه برسد یا مثل مذاکرات برجام چندین سال طول می‌کشد تا مذاکرات ما با آمریکا و طرف‌های اروپایی به نتیجه برسد؟
ابزار و شرایط کار و موقعیتی که وجود دارد، کارت‌هایی که شما در دست دارید و اشخاصی که مذاکره می‌کنند در قضیه مؤثر هستند. آمریکای ترامپ سعی دارد با یک فضای رعب و وحشتی که ایجاد می‌کند، با همه مذاکره کند. الآن می‌بینید که کانادا را ادعا کرده و گفته که «خلیج مکزیک» باید به «خلیج آمریکا» تغییر نام بدهد و کانال پاناما به آمریکا برگردد؛ و گفته که به اروپا تعرفه وضع می‌کنم. اتحادیه اروپا هم جواب داده که غیر از تو کشورهای دیگری هستند؛ یعنی اگر نتوانیم با تو کار کنیم، با افراد دیگری کار می‌کنیم. این طوری نیست که کسی جوابش را ندهد.
یعنی اتحادیه اروپا که همپیمان با آمریکا است، یک جاهایی هم اختلاف دارند و با گفت‌وگو این اختلافات را حل می‌کنند. آمریکا داشت با روسیه بر سر اوکراین می‌جنگید و حالا ایشان می‌گوید که می‌خواهم زودتر آقای پوتین را ببینم و با هم مذاکره کنیم. البته همه می‌دانند که در گفت‌وگو و مذاکره همه چیز وجود دارد و لزوما این نیست که در همان جلسه اول شما تسلیم بشوید و همه چیز را واگذار کنید.
ترامپ با یک تهدید جنگ غزه را پایان داد. الآن ما را هم تهدید کرده و گفته که امیدواریم مذاکره با ایران به نتیجه برسد و کار به آنجایی نرسد که اسرائیل بخواهد تأسیسات هسته‌ای یا زیربنایی ایران را بمباران کند. آیا ایران در این وضعیت است؟! ما که می‌گوییم از نظر دفاعی در وضعیت خوبی هستیم. باید در مذاکره او را متوجه کنیم ما اسرائیل نیستیم که تو بخواهی به ما دیکته کنی. یعنی در مذاکره و گفت‌وگو می‌توانیم حرف‌هایمان را بزنیم. در نتیجه ممکن است طولانی شود.
البته زمان این مسأله به محتوای گفت‌وگوها، افراد گفت‌وگو کننده و شرایط گفت‌وگو بستگی دارد. ممکن است دو-سه ماه طول بکشد و ممکن است بیشتر و یا حتی کمتر شود. اینها غیر قابل پیش‌بینی است و خیلی قاطعانه نمی‌توانید پیش‌بینی کنید که این اتفاقات می‌افتد.
اگر گفت‌وگوهای ما با دولت آمریکا به نتیجه برسد، چه برکاتی می‌تواند برای کشور ما داشته باشد؟ آیا ترمیم بخش‌های آسیب دیده اقتصادی و سیاست خارجی ما اتفاق می‌افتد؟
مذاکره از ناحیه ما به این منظور می‌خواهد اتفاق بیفتد که به آمریکا بگوییم تو بودی که یک طرفه از برجام خارج شدی و چیزهایی را خواستی که به آنها دست پیدا نکردی. ما به تعهدات خودمان عمل کردیم و شما به تعهدات خودتان عمل نکردید. حالا می‌گویید شرایط عوض شده است؟ شرایط را بگویید. در مقابل این باید تحریم‌های ظالمانه و یک طرفه را بردارید. دوم اینکه تلاش کنیم اسنپ بک برنگردد؛ تا الآن تحریم‌های آمریکا -و یک بخشی هم اروپا- علیه ایران بوده و برخی کشورها مثل چین، هند، عراق و ترکیه خودشان را موظف ندانستند که به تحریم‌های آمریکا و اروپا عمل کنند و با ما کار کردند. ولی وقتی اسنپ بک برگردد، یعنی تحریم‌های سازمان ملل و شورای امنیت علیه ما بر می‌گردد و آن وقت همه کشورها موظف هستند آن را اجرا کنند.
لازمه اینها این است که در شرایطی که قدرت و قوّت دارید، گفت‌وگو کنید تا تحریم‌ها را بردارید، وقتی تحریم‌ها برداشته شد، شما به بازارهای بین‌المللی دسترسی پیدا می‌کنید؛ اگر به بازارهای بین‌المللی دسترسی پیدا کردید، رونقی اتفاق می‌افتد و تولیدات شما می‌تواند فروش برود، ایجاد اشتغال شود و گردش مالی بالا ایجاد کند.
شما می‌خواهید به توان خودتان تکیه کنید، ولی الآن همه مخازن نفتی شما دچار مشکل شده و همسایگان دارند از منابع مشترک شما استفاده می‌کنند، تکنولوژی لازم دارید. وقتی تحریم‌ها برداشته و سرمایه لازم وارد شود، ناترازی‌ها از بین می‌رود. وقتی این همه انرژی داریم، چرا باید در تابستان برق نداشته باشیم و در زمستان گاز نداشته باشیم؟! اینها چیزهایی است که با سرمایه‌گذاری خارجی و ورود تکنولوژی جدید می‌توانیم تأمین کنیم. ولی الآن با ریسک بالا مراوداتی را انجام می‌دهیم که پول آن هم نمی‌آید یا با هزینه زیاد می‌آید.