چاپ

ایرانیان جهان - خراسان / «زبان فارسی در وزارت ارشاد غریبه است!» عنوان یادداشت روز در روزنامه خراسان به قلم علیرضا حیدری است که می‌توانید آن را در ادامه بخوانید:
چند روز پیش در نشست اهالی فرهنگ و هنر و ادب با وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی در مشهد، به این درد اهل ادب دست گذاشتم که ادبیات در این وزارت‌خانه یتیم است و هیچ جایگاه سازمانی تعریف‌شده‌ای ندارد! همین ضعف و کاستی جدی باعث شده است که زبان فارسی و خط و نوشتار گرفتار آسیب‌های فراوانی شود و از این زاویه می‌خواهم به روز ویراستار (یازده بهمن) گریزی بزنم و باز هم انگشت اشاره‌ام را به سمت این وزارت نشان کنم که اگر در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاونت و یا دست‌کم دفتری وجود داشت که به ادبیات می‌پرداخت، در حوزۀ ویرایش هم کوششی می‌کرد و قدمی برمی‌داشت. این وزارت می‌توانست چونان بازوی اجرایی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، راه‌هایی برای گسترش درست‌نویسی در مجموعۀ دستگاه‌های دولتی بجوید تا شاهد چنین شلخته‌نویسی‌ها در نامه‌نگاری‌های اداری نباشیم و شاید حوزۀ تبلیغات، رسانه‌ و نشر هم سامانی می‌یافت.
تجربۀ بیش از دو دهه کوشش در حوزۀ ویرایش و ویراستاری و درست‌نویسی به من آموخته است که مهم‌ترین مشکل در این میدان، پراکندگی شیوه‌نامه‌های ویرایشی است. ناشران، دانشگاه‌ها، وزارت‌خانه‌ها، رسانه‎ها، سازمان‌های دولتی و غیردولتی و حتی افراد با سلیقۀ شخصی و اجتهادی، هرکدام شیوه و دستور خطی را دنبال می‌کنند که گاه بسیار با هم در تضاد است. این بلبشوی نامبارک آسیب‌های فراوانی به زبان فارسی زده است که ازجملۀ آن‌ها، سست شدن و نادیده انگاشتن اصل ویرایش و بی‌قوارگی ساختار نوشتن است. درواقع وقتی تا این اندازه اختلاف‌نظر وجود داشته باشد، حرمت و حیثیت و اهمیت موضوع ویرایش را هم خدشه‌دار می‌کند. از طرف دیگر جامعه و صاحبان قلم را هم در شیوۀ درست نگارش به تردید می‌اندازد و مرزهای درستی و نادرستی را به هم می‌ریزد.
این چندگونگی شیو‎ه‌نامه‌ها در نظام اداری نیز وجود دارد و برای هر سازمان و نهاد شیوه و قالب مشخصی تعریف شده است که در بسیاری از این شیوه‌ها غلط‌های آشکار نحوی و دستوری و بیگانه‌نویسی دیده می‌شود. این غلط‌ها به ‌قدری کلیشه شده است که گاهی حذف و یا اصلاح آن‌ها، انقلابی بزرگ تلقی می‌شود.
در چنین اوضاع و احوالی، «دستور خط فارسی» فرهنگستان زبان و ادب فارسی، می‌تواند درحوزۀ ویرایش صوری و رسم‌الخط، تکلیف ناشر و نویسنده را روشن کند و موجب یکدستی شود. نخستین‌بار به ابتکار زنده‌یاد حسن حبیبی در سال 1372 کارگروهی برای تدوین دستور خط فارسی به مدیریت دکتر علی‌اشرف صادقی و احمد سمیعی گیلانی، پدر ویراستاری ایران (که زادروز او را روز ویراستار نام نهاده‌اند) تشکیل شد. پس از برگزاری 59 جلسه و گردآوری و بررسی و اعمال دیدگاه‌های صاحب‌نظران، دستورخط فارسی در جلسۀ دویست‌ویازدهم شورای فرهنگستان زبان و ادب فارسی در 30 تیر1380 به تصویب و امضای اعضا و رئیس‌جمهوری وقت رسید. این دستور خط در بهار 1401 هم پس از بازنگری و به‌روز شدن منتشر شد و می‌تواند از آشفتگی در حوزۀ خط و نگارش جلوگیری کند. حال پرسش اساسی اینجاست که چه نهادی باید پیگیر این موضوع باشد و بی‌گمان ذهن به سمتی جز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نمی‌رود و چنان‌که گفتیم زبان و ادبیات فارسی برای این وزارت‌خانه غریبه است و شاید ازاین‌روست که این موضوع هم در بی‌سروسامانی روز سپری می‌کند و «دستور خط» فرهنگستان همچنان در نگاه دولت و ناشران و رسانه‌ها کم‌بهاست!