چاپ

ایرانیان جهان - هرگونه صحبت از انتقال و پاکسازی،در حافظه تاریخی فلسطینیان خاطرات تلخ ‌یوم النکبه‌ و آوارگی گسترده فلسطینی‌ها در 75 سال پیش یعنی سال 1948 را تداعی می‌کند،زمانیکه در نتیجه تشکیل رژیم‌صهیونیستی،بیش از 700 هزار فلسطینی از سرزمین‌های خود بیرون رانده شدند. - اخبار رسانه ها -
به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، جنگ در غزه پس از 15 ماه به پایان رسید، در حالی که در نتیجه این جنگ تاکنون بیش از 47 هزار فلسطینی در غزه کشته شده، 60 درصد زیرساخت‌ها و 92 درصد ساختمان‌های مسکونی آسیب دیده و 90 درصد از جمعیت 2.
3 میلیونی ساکنان غزه آواره شدند. اقدامات رژیم‌صهیونیستی طی جنگ اخیر علیه مردم غزه بیش از هر چیز به یک نسل‌کشی و پاکسازی قومی شبیه بود و این رژیم با حمایت و همراهی آمریکا تمام توان خود را برای تبدیل غزه به یک زمین سوخته به کار گرفت. اما در نتیجه شکست و عدم دستیابی به اهداف اعلام شده و با قبول آتش‌بس در 19 ژانویه، شادی و رغبت مردم غزه برای بازگشت به خانه‌ها و مناطق ویران شده نشان داد که حجم بالای تخریب و کشتار از سوی این رژیم مانعی برای بازگشت به خانه و سرزمینشان نیست. در نتیجه این شکست و در اثنای بازگشت و تبادل گروگان‌ها، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا روز شنبه در گفت‌وگو با خبرنگاران در هواپیمای ایر فورس وان با اعلام طرحی مبنی بر پاکسازی غزه گفت: «خواهان آنم که مصر و اردن ساکنان نوار غزه را بپذیرند تا از این طریق به ایجاد صلح در خاورمیانه کمک شود. ما درباره یک و نیم میلیون نفر صحبت می‌کنیم تا بتوان کل منطقه را پاک‌سازی کرد.»‌ ترامپ غزه را یک مکان ویران‌شده توصیف کرد که رسیدگی به وضعیت آن ممکن است موقت یا بلندمدت باشد. او همچنین درباره تماس خود با ملک عبدالله، پادشاه اردن، گفت: «دوست دارم شما افراد بیشتری را بپذیرید، چون وقتی به نوار غزه نگاه می‌کنم، کاملاً در نوعی هرج‌ومرج و آشفتگی واقعی به سر می‌برد و از این رو دوست دارم افراد بیشتری را بپذیرید. دوست دارم مصر هم افراد بیشتری از ساکنان نوار غزه را بپذیرد.»‌ اعلام چنین طرحی از سوی ترامپ با واکنش‌های مختلفی از سوی کشورها و گروه‌های مختلف فلسطینی و صهیونیستی روبه‌رو شده است، طرحی که می‌تواند تبعاتی به غایت گسترده برای مردم غزه، کشورهای همسایه آن و همچنین منطقه در پی داشته باشد. در ادامه به پیشینه اجرای چنین طرحی، رویکرد آمریکا نسبت به این مسئله و واکنش‌ها و تبعات احتمالی آن پرداخته شده است.
پاکسازی؛ پروژه‌ای هشت‌دهه‌ای
علی‌رغم اعلام توافق آتش‌بس سه‌مرحله‌ای بین حماس و اسرائیل، چشم‌اندازی برای «روز بعد» غزه از جانب رژیم‌صهیونیستی و یا ترامپ به عنوان عامل فشار برای توقف جنگ، ارائه نشد. اما پس از گذشت حدود یک هفته پس از آتش‌بس، ترامپ در گفت‌وگویی به طرح پاکسازی غزه به صورت دائم و یا موقت اشاره کرد. این در حالی است که هرگونه صحبت از انتقال و پاکسازی، در حافظه تاریخی فلسطینیان خاطرات تلخ ‌یوم النکبه‌ و آوارگی گسترده فلسطینی‌ها در 75 سال پیش یعنی سال 1948 را تداعی می‌کند، زمانی که در نتیجه تشکیل رژیم‌صهیونیستی، بیش از 700 هزار فلسطینی از سرزمین‌های خود بیرون رانده شدند و یا در جنگ 1967 که صدها هزار فلسطینی برای آینده‌ای نامعلوم آواره شدند و اکنون از حدود 5.9 میلیون پناهنده فلسطینی که در سراسر جهان وجود دارند، بیشتر آنها فرزندان افرادی‌اند که در نتیجه غصب سرزمین‌شان در سال 1948 از فلسطین فرار کردند. همچنین در نتیجه این اخراج و فرار، تعداد زیادی از فلسطینی‌ها به کشورهایی چون لبنان، اردن، مصر و سوریه گریختند که به گزارش آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد (UNRWA) امروزه تعداد پناهندگان فلسطینی در اردن، سوریه و لبنان به ترتیب حدود 2.4 میلیون نفر، 438 هزار نفر و 493 هزار نفر است. تعدادی از این آوارگان تا سال‌ها کلید خانه‌های خود را به امید بازگشت مجدد به آن نزد خود نگه داشتند، امیدی که حدود 8 دهه به طول انجامید و همچنان محقق نشده است. با توجه به سابقه مکرر آوارگی اجباری، مردم فلسطین بهتر از دیگران می‌دانند که صحبت از هرگونه انتقال جمعیت، چه نتایجی در بر خواهد داشت. در چنین شرایطی طرح پاکسازی غزه از سوی ترامپ را می‌توان مکمل اقدامات 15 ماه اخیر اسرائیل در پاکسازی و نسل‌کشی قومی مردم غزه دانست.
حل مسئله فلسطین از سیاست تا زور
ایده 2دولتی‌ برای حل مسئله فلسطین-اسرائیل، از اوایل دهه 1990 و پس از توافقات اسلو مطرح شد. این طرح بر اساس تقسیم سرزمین‌ها به دو کشور مستقل فلسطینی و اسرائیلی شکل گرفت، با مرزهایی که عمدتاً بر اساس خطوط 1967 تعیین می‌شد. تلاش‌های متعددی از جمله کنفرانس مادرید (1991)، اجلاس کمپ دیوید (2000) و طرح صلح عربستان سعودی (2002) برای تحقق این ایده انجام شده است و این طرح به عنوان راه‌حلی برای مسئله فلسطین همواره از سوی آمریکا مورد حمایت بود. در دوران بایدن نیز این طرح همچنان به عنوان یک راه‌حل سیاسی مطرح بود، هرچند عدم توافق بر سر جزئیات، تحولات سیاسی و توسعه‌طلبی‌های اسرائیل، سال‌هاست که این طرح را با چالش‌های جدی مواجه کرده است. در این بین، ترامپ در دور اول ریاست‌جمهوری خود در ژانویه 2020، طرح «معامله قرن» را برای حل مناقشه اسرائیل و فلسطین ارائه کرد، اما این طرح که بر جنبه‌های اقتصادی و ارائه امتیازات به اسرائیل در ازای تشکیل یک دولت فلسطینی خلع سلاح‌شده متمرکز بود؛ و در راستای منافع اسرائیل طرح‌ریزی شده و به‌طور کلی از اصول طرح 2دولتی فاصله گرفته بود، در نهایت شکست خورد. در چنین شرایطی با روی کار آمدن مجدد ترامپ به قدرت، او در راستای تداوم حمایت قاطع خود وعده «حمایت تزلزل‌ناپذیر» از اسرائیل را داد. باید این نکته را در نظر گرفت که اسرائیل بزرگ‌ترین دریافت‌کننده کمک‌های آمریکا از زمان تأسیس این رژیم است و طبق آمار آژانس توسعه بین‌المللی ایالات متحده (USAID) بین سال‌های 1946 و 2023، آمریکا 297 میلیارد دلار به این رژیم کمک کرده است که 216 میلیارد دلار آن را کمک‌های نظامی و 81 میلیارد دلار آن را کمک‌های اقتصادی تشکیل می‌دهد. ترامپ همچنین روز شنبه اعلام کرد که به ارتش ایالات متحده دستور داده است که محموله‌های بمب‌های 2000 پوندی (907 کیلوگرمی) به اسرائیل را که در زمان جو بایدن، متوقف شده بود، از سر بگیرند. نخست‌وزیر رژیم‌صهیونیستی روز یکشنبه از ترامپ برای لغو ممنوعیت مجوز ارسال تسلیحات به اسرائیل از جمله ارسال بمب‌های 2000 پوندی تشکر کرد و گفت: «او به وعده خود برای فراهم کردن ابزارهای لازم جهت دفاع اسرائیل عمل کرد.»
در چنین شرایطی، توجه به پیشینه رویکرد ترامپ نسبت به اسرائیل و تلاش دولت وی برای انجام اقدامات سیاسی و نظامی در راستای منافع این رژیم نشان می‌دهد که دولت جدید ترامپ تلاش خواهد کرد تا در این دوره نیز تمام تلاش خود را برای حمایت از اسرائیل به کار بگیرد و طرح پاکسازی غزه را نیز می‌توان در این قالب ارزیابی کرد، طرحی که از پیش مورد توجه ترامپ و تیم او بوده است، چرا‌که پیش از روی کار آمدن او به قدرت، یکی از مقامات تیم انتقالی وی گفت: «دولت در حال بحث در مورد جابه‌جایی 2 میلیون فلسطینی در جریان بازسازی در صورت برقراری آتش بس آزمایشی فعلی است.» جرد کوشنر، داماد ترامپ و کارمند سابق کاخ سفید نیز در فوریه سال گذشته اموال ساحلی در غزه را بسیار ارزشمند خوانده و پیشنهاد کرده بود که اسرائیل باید فلسطینیان را از غزه خارج و آن را پاکسازی کند. با توجه به این مواضع و عدم موفقیت آمریکا در پیشبرد راه‌حل 2دولتی، اعلام رسمی این طرح از سوی ترامپ به نوعی نشان‌دهنده تغییر در سیاست‌های دولت آمریکا در خصوص مسئله فلسطین بوده و ممکن است مقدمه‌ای برای عبور از راه‌حل 2دولتی که مبتنی بر ایجاد یک دولت فلسطینی در غزه و بخش‌هایی از کرانه باختری اشغالی است و سال‌ها آمریکا آن را به عنوان سیاست ترجیحی خود در مسئله فلسطین اعلام می‌کرد، باشد. آمیت سگال، تحلیلگر شبکه اسرائیلی کانال 12 نیوز، به نقل از مقامات اسرائیلی گزارش داد: «این اقدام لغزش زبان نیست، بلکه بخشی از یک اقدام بسیار گسترده‌تر با هماهنگی اسرائیل است.»
از مصر و اردن انکار، از ترامپ اصرار
حامیان و مخالفان طرح
پاکسازی غزه‌ از همان ساعات اولیه طرح آن توسط ترامپ با واکنش‌های مختلفی روبه‌رو شد؛ عده معدودی مانند برخی از اعضای راست افراطی دولت اسرائیل علناً از ایده خروج دسته‌جمعی مردم غزه از خاک فلسطین حمایت کردند. همچنین بزالل اسموتریچ، وزیر دارایی و رهبر حزب صهیونیسم مذهبی اسرائیل و ایتامار بن‌گویر، وزیر امنیت ملی سابق اسرائیل و رئیس حزب راست افراطی اسرائیل اوتزما نیز از این طرح استقبال و آن را تحسین کردند. وزیر دارایی این کشور پیشنهاد ترامپ را ‌«ایده‌ای عالی»‌ خواند و 2.4 میلیون نفر ساکن غزه را به «‌تجلیل از تروریسم‌» متهم کرد و در مصاحبه با شبکه 12 اسرائیل گفت: «تنها تفکر خارج از چهارچوب و راه‌حل‌های جدید می‌تواند صلح و امنیت را به ارمغان آورد.» ایتامار بن‌گویر نیز در پستی در پلتفرم ایکس به ترامپ بابت این ابتکار تبریک گفت و نوشت: «به رئیس‌جمهور آمریکا ترامپ به خاطر ابتکار انتقال ساکنان غزه به اردن و مصر تبریک می‌گویم. یکی از خواسته‌های ما از بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر، ترویج مهاجرت داوطلبانه است. وقتی رئیس‌جمهور بزرگ‌ترین ابرقدرت جهان، ترامپ، شخصاً این ایده را مطرح می‌کند، ارزش آن را دارد که دولت اسرائیل آن را اجرا کند و اکنون مهاجرت را ترویج کند.» امیر آویوی، یکی از افسران ارشد سابق ارتش اسرائیل، با اشاره به سخنان ترامپ درباره طرح پاکسازی غزه گفت: «ما سال‌ها پیش این ایده را مطرح کردیم و اکنون به نظر می‌رسد که زمان آن رسیده است. غزه ویران شده، توسط یک سازمان تروریستی بسیار خشن اداره می‌شود و بسیاری از مردم غزه می‌خواهند مهاجرت کنند، بنابراین درخواست از مصر برای باز کردن مرزها اساسی‌ترین کار انسانی است.» اما پروفسور باراک مدینه، رئیس دانشکده حقوق بشر دانشگاه عبری اورشلیم گفت: «اگر برنامه جابه‌جایی مردم دائمی بوده و به‌ویژه اگر به زور انجام شود، قابل قبول نیست. این امر به وضوح غیرقانونی و غیرعملی خواهد بود. هیچ یک از کشورهای همسایه حاضر به پذیرش افرادی که از سرزمین خود اخراج می‌شوند، نخواهد بود؛ همچنین با سیاست اعلام شده دولت اسرائیل در تضاد است.»
در مقابل حمایت احزاب و افراد راست افراطی صهیونیست از این ایده، گروه‌های فلسطینی و کشورهای مختلف مخالفت خود را نسبت به این طرح نشان دادند. سامی ابوزهری، سخنگوی ارشد حماس در بیانیه‌ای گفت: «مردم غزه مرگ را تحمل کردند تا وطن خود را ترک نکنند و به دلایل دیگری آن را ترک نخواهند کرد.» جهاد اسلامی نیز در بیانیه‌ای اعلام کرد: «اظهارات ترامپ منعکس‌کننده برنامه افراطی صهیونیستی و انکار هویت فلسطینی است؛ اظهارات رئیس‌جمهور آمریکا در خصوص اخراج مردم فلسطین در نوار غزه از سرزمینشان را به شدیدترین وجه محکوم می‌کنیم.» مقامات قطری نیز هر طرحی که با جابه‌جایی یا اشغال مجدد به پایان برسد، خط قرمز توصیف کردند؛ علاوه بر این کمیته پیگیری جریان‌های ملی-اسلامی فلسطین، اتحادیه عرب، رئیس پارلمان عربی و ریاست تشکیلات خودگردان فلسطین نیز مخالفت خود را با این طرح اعلام کردند. شورای روابط آمریکا و اسلامی (CAIR) نیز در بیانیه‌ای پیشنهاد ترامپ را «بیهوده، توهم‌آمیز و خطرناک» خواند.
رویکرد اردن و مصر
اردن و مصر از آغاز جنگ در غزه، مخالفت خود را با انتقال فلسطینی‌ها به کشورهایشان که از سوی صهیونیست‌ها مطرح می‌شد، اعلام کردند و این اقدام را به نوعی تضعیف آرمان فلسطین به هزینه همسایگان اسرائیل عنوان کردند و در عوض آمادگی خود را برای حمایت از تشکیل یک کشور فلسطینی در کرانه باختری، غزه و بیت‌المقدس شرقی اعلام کردند. با اعلام طرح پاکسازی غزه از سوی ترامپ و تأکید وی بر این نکته که کشورهای عربی همسایه از جمله مصر و اردن از مردم غزه استقبال کرده و به آنها اسکان دهند، این موضوع با واکنش و مخالفت دو کشور روبه‌رو شد، چراکه هر دو کشور ضمن مشکلات داخلی، در حال حاضر میزبان پناهنده‌هایی از سودان و سوریه‌اند. ایمن صفدی، وزیر امور خارجه اردن، روز یکشنبه در واکنش به این طرح گفت کشورش هرگونه جابه‌جایی فلسطینی‌ها را به صورت قاطعانه و تزلزل‌ناپذیر، رد می‌کند.‌ اردن در حال حاضر میزبان بیش از 2 میلیون پناهنده فلسطینی است و حضور بیشتر فلسطینی‌ها در اردن، این کشور را با مشکلات و بی‌ثباتی‌های زیادی روبه‌رو خواهد ساخت. پیش‌تر نیز طرح ناسیونالیست‌های افراطی اسرائیل مبنی بر اینکه اردن تبدیل به یک کشور فلسطینی شود، با مخالفت جدی این کشور روبه‌رو شده بود‌.
مصر نیز از ابتدای جنگ غزه با تقویت مرزهای خود، نسبت به پیامدهای امنیتی انتقال فلسطینیان به شبه جزیره سینا در مصر هشدار داده بود. لذا این کشور در واکنش به پیشنهاد ترامپ، آشکارا آن را رد کرد و وزارت خارجه این کشور اعلام کرد: «ما با کوچ اجباری فلسطینیان یا تشویق به انتقال آنها به خارج از سرزمین خود، چه به طور موقت و چه به طور دائم، مخالفیم.» پیش‌تر نیز معتز زهران، سفیر این کشور در واشنگتن، ضمن رد این ایده در مقاله‌ای در روزنامه هیل در اکتبر 2023 نوشته بود: «موضع مصر روشن است، نمی‌تواند هیچ بخشی از راه‌حلی باشد که شامل انتقال فلسطینیان به سینا بشود؛ چنین حرکتی باعث نکبت دوم خواهد شد، یک تراژدی غیرقابل تصور برای مردم مقاومی که پیوندی ناگسستنی با سرزمین اجدادی خود دارند.» السیسی نیز قبل از پیشنهاد این طرح از سوی ترامپ اعلام کرده بود که هرگونه اقدامی برای سوق دادن فلسطینیان به سینا می‌تواند روابط با اسرائیل، از جمله معاهده صلح 1979 بین دو کشور را به خطر بیندازد.
مخالفت نشست قاهره با طرح ترامپ درباره غزه
تبعات طرح
اظهارات اخیر ترامپ درباره جابه‌جایی جمعیت غزه به کشورهای دیگر می‌تواند مقدمه شروع بحرانی جدید در منطقه باشد. این طرح که از ابتدا نه تنها با مخالفت گروه‌های مختلف فلسطینی بلکه کشورهای منطقه نیز روبه‌رو شده است، در صورت پافشاری ترامپ می‌تواند به سازماندهی گروه‌های مخالف با این طرح در سراسر منطقه منتهی شود و آرمان فلسطین به عنوان یک مسئله هویتی-عربی را مجدداً در بین اعراب منطقه شعله‌ورتر کند. ضمن اینکه چنین اقدامی که به منزله یک پاکسازی قومی است، از حمایت هیچ کشور و سازمانی برخوردار نخواهد شد، چرا‌که رهبران هیچ یک از کشورهای منطقه خواستار آن نیستند تا در افکار عمومی منطقه در کنار حامیان این طرح قرار بگیرند. علاوه بر این، این طرح به ویژه تبعات ملموس‌تری برای سیاست خارجی منطقه‌ای آمریکا نیز در برخواهد داشت، به‌طور مثال تلاش برای اجرایی کردن این طرح می‌تواند به نابودی توافقات صلح اسرائیل با برخی کشورهای منطقه از جمله مصر و اردن که ماحصل سال‌ها تلاش آمریکا بوده است، منتهی شود، روابط آمریکا با کشورهای همسو با خود در منطقه را با چالش روبه‌رو کند و مانع از تداوم پروژه عادی‌سازی روابط کشورهای عربی با اسرائیل، به ویژه عادی‌سازی روابط عربستان با این رژیم شود. در نهایت این طرح، چنانچه گفته شد، تداعی‌کننده و تکمیل‌کننده پروژه نکبتی است که از سال 1948 توسط رژیم‌صهیونیستی آغاز شد و بیراه نخواهد بود اگر آن را پروژه نکبت 2 با همان اهداف و تبعات بنامیم.
منبع: فرهیختگان
انتهای پیام/