چاپ

ایرانیان جهان - نقش فناوری‌های نوین شوک‌های بازار سرمایه
در سال‌های اخیر، بازار سرمایه امریکا چندین شوک شدید را تجربه کرده که بسیاری از آنها به فناوری‌های جدید مرتبط
بوده‌اند. برای مثال، در فوریه 2018، یک سقوط ناگهانی در شاخص داوجونز رخ داد که به Flash Crash معروف شد و در عرض چند دقیقه هزاران واحد از ارزش بازار را کاهش داد.
عامل این سقوط، معاملات الگوریتمی و نوسانات بیش از حد در بازار بود که در واکنش به تغییرات ناگهانی، فروش‌های گسترده‌ای را رقم زد. در ژانویه 2021 همچنین پدیده‌ای به نام «جنبش سهام میم» رخ داد که در آن سرمایه‌گذاران خرد با استفاده از شبکه‌های اجتماعی مانند ردیت، سهام شرکت‌هایی مانند گیم‌استاپ (GameStop) را به شدت خریداری کردند و باعث نوسانات شدید در بازار شدند. در این رویداد، پلتفرم‌های معاملاتی مانند روبین‌هود (Robinhood) و الگوریتم‌های خودکار، تاثیر زیادی در جهت‌دهی به معاملات داشتند. این موارد نشان می‌دهد که پیشرفت فناوری‌های مالی، اگرچه می‌تواند کارآیی بازار را افزایش دهد اما در صورت عدم کنترل، ممکن است منجر به بی‌ثباتی‌های جدی شود.
توسعه هوش‌مصنوعی و رقابت با غرب چین در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری هنگفتی در حوزه هوش‌مصنوعی داشته و به دنبال کاهش وابستگی خود به فناوری‌های غربی بوده است. شرکت‌های بزرگی مانند بایدو (Baidu)، علی‌بابا (Alibaba) و تنسنت (Tencent) در حال توسعه مدل‌های هوش مصنوعی هستند که بتوانند با همتایان امریکایی خود رقابت کنند. دولت چین نیز با تدوین استراتژی‌های کلان، قصد دارد تا سال 2030 به رهبر بلامنازع هوش‌مصنوعی در جهان تبدیل شود. دیپ‌سیک به عنوان یکی از مهم‌ترین پروژه‌های این کشور در حوزه هوش‌مصنوعی مالی می‌تواند موقعیت چین را در برابر غول‌های فناوری امریکایی تقویت کند. از آنجایی که تحلیل بازارهای مالی به شدت وابسته به داده‌های گسترده و دقیق است، توانایی چین در بهره‌برداری از کلان‌داده‌های اقتصادی، دیپ‌سیک را به رقیبی جدی برای مدل‌های مشابه در غرب تبدیل کرده است. دیپ‌سیک (Deepseek) جدیدترین مدل هوش‌مصنوعی چین است که با تمرکز بر تحلیل داده‌های پیچیده، پردازش زبان طبیعی و یادگیری عمیق توسعه یافته است. خلاف مدل‌های هوش‌مصنوعی غربی مانند ChatGPT از OpenAI یا Gemini از Google، دیپ‌سیک با تکیه بر زیرساخت‌های محاسباتی مستقل چین طراحی شده و برای پردازش کلان‌داده‌ها با تاکید بر اطلاعات مالی و اقتصادی بهینه‌سازی شده است. یکی از ویژگی‌های کلیدی دیپ‌سیک، توانایی پردازش داده‌های غیرساختاریافته در مقیاس گسترده است که آن را به ابزاری قدرتمند برای تحلیل‌های مالی و بازارهای سرمایه تبدیل کرده است. این مدل به دلیل دسترسی به منابع داده‌ای داخلی چین که از سوی غرب قابل‌دسترسی نیستند، می‌تواند تحلیل‌های عمیق‌تر و متفاوتی ارائه دهد. بهینه‌سازی آن برای پیش‌بینی نوسانات بازار، امکان طراحی استراتژی‌های معاملاتی الگوریتمی را نیز فراهم می‌کند که می‌تواند تاثیر چشمگیری بر روندهای بورس جهانی داشته باشد.
چالش‌های امنیتی برای بازارهای مالی غربی ظهور دیپ‌سیک و افزایش نقش آن در تحلیل‌های مالی، نگرانی‌هایی را در وال‌استریت و دیگر مراکز مالی غربی ایجاد کرده است. برخی تحلیلگران بر این باورند که داده‌های تولید شده توسط این مدل ممکن است به عنوان ابزاری برای دستکاری بازارهای مالی استفاده شود، به‌ویژه اگر بتواند روندها را به گونه‌ای تغییر دهد که سرمایه‌های غربی را تحت تاثیر قرار دهد. علاوه بر این، مسئله مالکیت داده‌ها و دسترسی چین به اطلاعات حساس مالی، یکی از دغدغه‌های بزرگ سیاستگذاران امریکایی است. در سال‌های اخیر، ایالات‌متحده قوانین سختگیرانه‌ای برای کنترل سرمایه‌گذاری‌های چینی در شرکت‌های فناوری و مالی وضع کرده اما ظهور دیپ‌سیک می‌تواند مسیرهای جدیدی برای نفوذ چین به بازارهای مالی غرب باز کند. از این‌رو احتمال وضع مقررات جدید برای محدود کردن استفاده از فناوری‌های چینی در معاملات مالی افزایش یافته است.
تاثیر بر آینده سرمایه‌گذاری با ورود دیپ‌سیک به عرصه تحلیل‌های مالی، بورس امریکا ممکن است شاهد تغییراتی در حجم معاملات، نوسانات و استراتژی‌های سرمایه‌گذاری باشد. اگر صندوق‌های مالی و موسسات غربی به استفاده از این مدل روی آورند، الگوریتم‌های معاملاتی مبتنی بر دیپ‌سیک می‌توانند به بخشی از بازار تبدیل شوند و حتی نحوه قیمت‌گذاری دارایی‌ها را تغییر دهند. از سوی دیگر، اگر دیپ‌سیک توسط سرمایه‌گذاران چینی برای پیش‌بینی دقیق‌تر روندهای بازار و ایجاد استراتژی‌های معاملاتی هوشمندتر مورد استفاده قرار گیرد، ممکن است برتری سنتی وال‌استریت در تحلیل داده‌های مالی کاهش یابد. این رقابت می‌تواند در نهایت نظام معاملات الگوریتمی را دستخوش تحولات جدی سازد و شاید وال‌استریت ناچار شود مدل‌های داخلی خود را تقویت کند تا از قدرت نفوذ دیپ‌سیک در بازار جلوگیری کند. در هر صورت، ورود این هوش‌مصنوعی به دنیای مالی، قواعد بازی را تغییر داده و باید انتظار تحولات جدی در بورس‌های جهانی داشت.
واکنش بازارهای مالی ورود دیپ‌سیک به عرصه تحلیل‌های مالی و سرمایه‌گذاری، واکنش‌های گسترده‌ای را در بازارهای مالی امریکا به همراه داشته است. سرمایه‌گذاران وال‌استریت و نزدک که به‌شدت به الگوریتم‌های معاملاتی پیشرفته و مدل‌های پیش‌بینی مالی متکی هستند، نسبت به ظهور یک هوش‌مصنوعی چینی با قابلیت تحلیل کلان‌داده‌های اقتصادی حساسیت نشان داده‌اند. در گذشته، هرگونه تحول در فناوری‌های مالی باعث افزایش بی‌ثباتی موقت در بازارها شده و اکنون معرفی دیپ‌سیک می‌تواند انتظارات سرمایه‌گذاران را دچار تغییرات جدی کند. برخی تحلیلگران نگران هستند که استفاده از دیپ‌سیک در معاملات الگوریتمی، می‌تواند الگوهای معاملاتی سنتی را مختل کرده و روندهای غیرمنتظره‌ای در قیمت‌گذاری دارایی‌ها ایجاد کند. از سوی دیگر، برخی معتقدند که این فناوری می‌تواند با ارائه تحلیل‌های دقیق‌تر، منجر به کارایی بیشتر در بازارهای مالی شود. با این حال، عدم شفافیت در نحوه عملکرد دیپ‌سیک و دسترسی آن به داده‌های داخلی چین، موجب نگرانی‌هایی درباره امکان دستکاری بازار و استفاده ناعادلانه از اطلاعات مالی شده است.
مقابله با نفوذ فناوری‌های چینی در بازارهای مالی ایالات‌متحده طی سال‌های اخیر سیاست‌های سختگیرانه‌ای را برای محدود کردن نفوذ فناوری‌های چینی در بازارهای مالی و اطلاعاتی خود در پیش گرفته است. از ممنوعیت سرمایه‌گذاری در برخی شرکت‌های فناوری چینی گرفته تا اعمال محدودیت بر صادرات نیمه‌هادی‌ها و تجهیزات هوش‌مصنوعی به چین، همه نشان‌دهنده نگرانی واشنگتن از قدرت‌گیری فناوری‌های چین در بخش‌های کلیدی اقتصاد جهانی است. با ظهور دیپ‌سیک، احتمالا قانونگذاران امریکایی به دنبال وضع مقررات جدید برای کنترل استفاده از این فناوری در بازارهای مالی خواهند بود.
در گذشته، مقامات مالی امریکا محدودیت‌هایی بر معاملات الگوریتمی و HFT اعمال کرده بودند تا از دستکاری بازار و افزایش نوسانات غیرعادی جلوگیری کنند. حال با درنظر گرفتن تاثیر بالقوه دیپ‌سیک بر بازار، ممکن است مقررات جدیدی برای شفافیت الگوریتم‌ها و محدود کردن استفاده از مدل‌های خارجی در معاملات مالی تدوین شود. گمان می‌رود که کنگره امریکا تحقیقاتی را در مورد میزان وابستگی شرکت‌های سرمایه‌گذاری امریکایی به مدل‌های هوش‌مصنوعی چینی آغاز کند تا از اثرات مخرب احتمالی آن بر بازارهای مالی و امنیت اقتصادی ایالات متحده جلوگیری شود.
افزایش تنش‌های بازار سرمایه جنگ اقتصادی میان چین و امریکا که شامل تحریم‌های فناوری، محدودیت‌های سرمایه‌گذاری و سیاست‌های سختگیرانه در حوزه تجارت بین‌المللی است، به‌طور مستقیم بر بازارهای سرمایه دو کشور تاثیر گذاشته است. ظهور دیپ‌سیک در بحبوحه این تنش‌ها می‌تواند عاملی برای افزایش رقابت در حوزه هوش‌مصنوعی مالی و ایجاد بی‌ثباتی در بازارهای غربی باشد. واشنگتن از مدت‌ها پیش نگرانی خود را درباره نفوذ فناوری‌های چینی در زیرساخت‌های مالی و اطلاعاتی امریکا ابراز کرده و احتمالا تلاش خواهد کرد که استفاده از دیپ‌سیک در موسسات مالی امریکایی را محدود کند. از سوی دیگر چین نیز ممکن است با افزایش وابستگی داخلی به مدل‌های هوش‌مصنوعی بومی، جایگاه خود را در بازارهای مالی جهانی تقویت کند. این رقابت شدید میان دو قدرت اقتصادی جهان، می‌تواند به افزایش نوسانات در بورس‌های امریکا و ایجاد عدم‌اطمینان در میان سرمایه‌گذاران منجر شود.
فرصت‌ها و تهدیدهای دیپ‌سیک برای سرمایه‌گذاران ورود دیپ‌سیک به بازارهای مالی می‌تواند هم فرصت‌هایی جدید و هم تهدیدهایی جدی برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد. از یک‌سو استفاده از این مدل می‌تواند دقت پیش‌بینی‌های مالی را افزایش داده و به سرمایه‌گذاران این امکان را بدهد که تصمیمات آگاهانه‌تر و مبتنی بر داده‌های عمیق‌تری اتخاذ کنند. از سوی دیگر تسلط بیش از حد دیپ‌سیک بر معاملات الگوریتمی ممکن است عدم شفافیت در تحلیل‌های بازار را تشدید کند و سرمایه‌گذاران را در معرض رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی قرار دهد. شرکت‌های مالی غربی که از مدل‌های قدیمی‌تر استفاده می‌کنند، ممکن است برای رقابت با الگوریتم‌های پیشرفته دیپ‌سیک با چالش‌های بزرگی مواجه شوند که تعادل قدرت در بازارهای جهانی را تغییر خواهد داد.
دیپ‌سیک می‌تواند سرعت پردازش اطلاعات و واکنش بازارهای مالی را به‌شدت افزایش دهد. در معاملات الگوریتمی، ثانیه‌ها و حتی میلی‌ثانیه‌ها تعیین‌کننده سود و زیان سرمایه‌گذاران هستند و هوش‌مصنوعی پیشرفته‌ای مانند دیپ‌سیک می‌تواند با سرعتی بی‌سابقه داده‌های اقتصادی، اخبار مالی و روندهای معاملاتی را تحلیل کند. این موضوع ممکن است به افزایش نقدینگی و کارآیی بازار کمک کند اما از طرفی می‌تواند فشار رقابتی شدیدی بر سایر بازیگران بازار وارد سازد. اگر نهادهای مالی امریکایی نتوانند به‌سرعت خود را با این تغییرات وفق دهند، احتمالا دیپ‌سیک به عاملی برای بی‌ثباتی در بازارهای غربی و تشدید نوسانات کوتاه‌مدت تبدیل خواهد شد.
با توجه به پیشرفت سریع چین در حوزه هوش‌مصنوعی، دیپ‌سیک می‌تواند رقابت در نظام مالی جهانی را وارد مرحله‌ای جدید کند. اگر این مدل بتواند پیش‌بینی‌های دقیق‌تری نسبت به الگوریتم‌های موجود ارائه دهد، ممکن است به استانداردی جدید در تحلیل مالی تبدیل شود. این موضوع نه‌تنها موقعیت چین را در بازارهای بین‌المللی تقویت می‌کند بلکه می‌تواند معماری فعلی معاملات مالی را نیز دستخوش تغییر کند. با این حال، موفقیت نهایی دیپ‌سیک بستگی به میزان پذیرش آن در بازارهای جهانی و واکنش نهادهای نظارتی امریکا و اروپا دارد.
سخن پایانی ورود دیپ‌سیک به بازارهای مالی، نگرانی‌هایی را درباره احتمال ایجاد اختلال در بورس امریکا ایجاد کرده است. با توجه به قدرت این مدل در تحلیل داده‌های کلان مالی و شناسایی الگوهای پنهان در بازار، برخی تحلیلگران معتقدند که اگر دیپ‌سیک به‌طور گسترده در معاملات الگوریتمی مورد استفاده قرار گیرد، ممکن است نوسانات شدیدی در شاخص‌های بورس نیویورک و نزدک ایجاد کند. تجربه نشان داده است که فناوری‌های جدید، به‌ویژه در حوزه معاملات خودکار و هوش‌مصنوعی می‌توانند منجر به تغییرات ناگهانی در رفتار بازار شوند. اگر دیپ‌سیک بتواند الگوریتم‌های معاملاتی سنتی را دور بزند یا روندهای جدیدی را شناسایی کند که معامله‌گران امریکایی از آن بی‌اطلاع باشند، این امر می‌تواند به افزایش رفتارهای غیرمنتظره و حتی سقوط ناگهانی بازار منجر شود. با این حال، برخی کارشناسان باور دارند که تاثیر دیپ‌سیک بیشتر در افزایش کارآیی و دقت تحلیل‌های مالی خواهد بود تا ایجاد ریزش‌های عمدی در بورس.