چاپ

ایرانیان جهان - خاک‌های کمیاب چیست؟
عناصر خاکی کمیاب (Rare Earth Elements - REEs) گروهی از 17 عنصر شیمیایی در جدول تناوبی هستند که شامل 15 عنصر لانتانید (از لانتانیم تا لوتسیم) به همراه اسکاندیم و ایتریوم می‌شوند. این عناصر به دلیل خواص الکترونیکی، مغناطیسی و کاتالیستی منحصربه‌فرد خود، در صنایع پیشرفته کاربرد گسترده‌ای دارند.
ویژگی‌ها و خصوصیات
از نظر شیمیایی، این عناصر شباهت زیادی به یکدیگر دارند و معمولاً در طبیعت به‌صورت ترکیبی یافت می‌شوند.
علی‌رغم نام "کمیاب"، برخی از آن‌ها مانند سریم و لانتانیم به‌وفور در پوسته زمین یافت می‌شوند، اما استخراج و جداسازی آن‌ها دشوار و پرهزینه است.
کاربردهای خاک‌های کمیاب
خاک‌های کمیاب در بسیاری از فناوری‌های مدرن و صنایع استراتژیک نقش حیاتی دارند:
الکترونیک و مخابرات → تولید مگنت‌های قوی در اسپیکرها، هدفون‌ها، گوشی‌های هوشمند، و نمایشگرهای LED.
صنایع خودروسازی → استفاده در باتری‌های لیتیوم-یونی، موتورهای الکتریکی و مبدل‌های کاتالیستی.
انرژی‌های تجدیدپذیر → کاربرد در توربین‌های بادی و سلول‌های خورشیدی.
دفاع و صنایع نظامی → مورد استفاده در جت‌های جنگنده، موشک‌های هدایت‌شونده، و تجهیزات راداری.
پزشکی → در تصویربرداری پزشکی (MRI) و برخی داروهای سرطان.
اهمیت استراتژیک و چالش‌های استخراج
چین بزرگ‌ترین تولیدکننده خاک‌های کمیاب در جهان است و سهمی بیش از 60 درصد از عرضه جهانی دارد. این موضوع باعث شده که این مواد به یک ابزار ژئوپلیتیکی در رقابت‌های اقتصادی و تجاری تبدیل شوند.
استخراج و فرآوری خاک‌های کمیاب فرآیندی پرهزینه و آلاینده است، زیرا اغلب با عناصر رادیواکتیو مانند توریم و اورانیوم همراه هستند.
کشورهای دیگر مانند آمریکا، استرالیا، و کانادا در تلاش‌اند تا وابستگی خود را به چین کاهش دهند و منابع جایگزین ایجاد کنند.
خاک‌های کمیاب به‌عنوان طلای فناوری در صنایع مدرن، انرژی‌های نوین و دفاعی جایگاهی کلیدی دارند. با افزایش تقاضا برای فناوری‌های پیشرفته، اهمیت این عناصر بیشتر خواهد شد، اما محدودیت‌های استخراج و مسائل ژئوپلیتیکی می‌توانند قیمت و عرضه آن‌ها را تحت تأثیر قرار دهند.