چاپ

ایرانیان جهان - روز جهانی قدس در سال جاری در شرایطی برگزار می‌شود که غزه شاهد یکی از بی‌رحمانه‌ترین جنایات تاریخ است و بیش از 50 هزار غیرنظامی توسط رژیم صهیونیستی به شهادت رسیده‌اند. در همین حال، تحولات ژئوپلیتیک در خاورمیانه، از سقوط سوریه تا تشدید اختلافات داخلی در اسرائیل، منطقه را به نقطه‌ای حساس رسانده است. لمیس جید، کارشناس مسائل سیاسی از لیسبون، در این گفت‌و‌گو تحلیلی جامع از این وضعیت ارائه می‌دهد.
جنبش‌های روز جهانی قدس چه تأثیری بر دیدگاه جهانی نسبت به مسئله فلسطین دارد؟
-امسال این روز در حالی برگزار می‌شود که اسرائیل همچنان به جنایات خود در غزه ادامه می‌دهد. از سوی دیگر، جامعه اسرائیلی با شکاف‌های عمیقی روبه‌رو است، به‌ویژه پس از اعلام نخست‌وزیر نتانیاهو مبنی بر پایان آتش‌بس در 18 مارس، که باعث افزایش اعتراضات در داخل اسرائیل شده است.
بیش از 40 هزار نفر در تل‌آویو برای استعفای نتانیاهو و ازسرگیری آتش‌بس تجمع کردند. در کرانه باختری، شهرک‌نشینان مسلح و نیرو‌های نظامی اسرائیل آزادانه به خشونت ادامه می‌دهند، در حالی که جامعه بین‌المللی چشمان خود را بر این جنایات بسته است. به نظر می‌رسد آنچه در غزه، سپس در سوریه و حالا در سراسر منطقه رخ می‌دهد، بخشی از یک طرح گسترده‌تر برای خاورمیانه است.
در همین حال، آینده سیاسی آمریکا و بازگشت احتمالی یک رئیس‌جمهور غیرقابل پیش‌بینی مانند ترامپ می‌تواند تهدیدی جدی برای اتحادیه اروپا باشد. اروپا در صورت کاهش حمایت نظامی آمریکا از اوکراین و ناتو، خود را در برابر روسیه آسیب‌پذیر خواهد یافت. از سوی دیگر، اروپا نگران است که اگر به‌طور کامل با سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه همراه نشود، در نظم جدید جهانی جایگاهش تضعیف شود، و این یعنی حمایت کامل از اسرائیل.
در کشور‌های حوزه خلیج فارس نیز رقابت برای تبدیل شدن به یک قطب اقتصادی و فناوری در جریان است. در این میان، توافقنامه‌های ابراهیم به‌عنوان ابزاری برای تقویت روابط با اسرائیل مورد استفاده قرار گرفته‌اند، که نشان می‌دهد حل مسئله فلسطین به شکل جدیدی در دستور کار این کشور‌ها قرار گرفته است.
ترامپ در دوره اول ریاست‌جمهوری خود تلاش کرد مسئله فلسطین را با نادیده گرفتن آن حل کند و کمک‌های آمریکا به سازمان ملل را قطع کرد. اما اکنون سیاست او تغییر کرده و تلاش دارد فلسطینیان را به کشور‌های عربی مانند شمال شرقی سوریه یا سومالی منتقل کند. این طرح با توجه به شرایط سوریه و تمایل دولت آن کشور به کسب مشروعیت بین‌المللی، می‌تواند شانس اجرایی شدن داشته باشد.
همچنین، ترامپ اخیراً پیامی به ایران فرستاده است که نشان می‌دهد هدف نهایی آمریکا در خاورمیانه، تغییر ماهیت حکومت ایران است. ایران، که در لبنان و سوریه متحمل خساراتی شده، احتمالاً از ورود به یک جنگ تمام‌عیار خودداری خواهد کرد، اما ممکن است مجبور به امتیازدهی در برنامه‌های هسته‌ای و موشکی خود شود. در مجموع، حامیان فلسطین یا ضعیف شده‌اند یا از صحنه حذف شده‌اند و این وضعیت می‌تواند به راه‌حل‌هایی منجر شود که نه بر اساس عدالت، بلکه بر پایه توازن قوا باشد.
نقش اتحادیه اروپا در حل مسئله فلسطین و جلوگیری از جنایات در غزه چگونه بوده است؟
-اروپا اگر به ارزش‌های انسانی جهانی پایبند نباشد، هویت خود را از دست خواهد داد. این قاره در تلاش برای جلب رضایت آمریکا و یافتن توافقات امنیتی با روسیه، باید به یاد داشته باشد که بیشترین هزینه را برای سیاست‌های آمریکا در خاورمیانه پرداخته است، به‌ویژه در رابطه با مسئله فلسطین.
بی‌ثباتی منطقه و افزایش مهاجرت غیرقانونی، افکار عمومی اروپا را تغییر داده و به رشد راست افراطی در بسیاری از پارلمان‌های اروپایی منجر شده است. اروپا گزینه‌ای جز استفاده از آخرین برگ برنده خود، یعنی دیپلماسی، برای متوازن‌سازی سلطه نظامی آمریکا در خاورمیانه ندارد. اما متأسفانه، اروپا در موقعیتی است که ممکن است هر راه‌حلی را، حتی اگر ناعادلانه باشد، بپذیرد. به همین دلیل، به نظر می‌رسد اروپا از تغییرات جمعیتی در منطقه، از جمله در غزه و کرانه باختری، حمایت کند. راه‌حل دو دولتی به تاریخ پیوسته و تنها یک دولت باقی خواهد ماند.
آیا غرب باید موضع قاطع‌تری علیه جنایات اسرائیل اتخاذ کند؟
-قطعاً باید چنین کند! کل بشریت باید در برابر جنایاتی که اسرائیل علیه فلسطینیان مرتکب شده است، موضع بگیرد. غیرانسانی است که مردم در برابر قتل‌عام زنده از تلویزیون، ساکت بمانند. افرادی که هیچ حمایتی ندارند، بدون غذا و دارو رها شده‌اند. هولوکاستی که روزی علیه یهودیان در اروپا رخ داد، امروز توسط خود آنها علیه فلسطینیان در حال تکرار است.
آیا جنایات اخیر اسرائیل در غزه فراموش خواهد شد؟ آیا افکار عمومی اروپا دوباره به نفع اسرائیل تغییر خواهد کرد؟
-دورانی که افکار عمومی غرب با اسرائیل همدلی می‌کرد، برای همیشه به پایان رسیده است. ماهیت واقعی اسرائیل آشکار شده و این روند غیرقابل بازگشت است. اکنون در دوره‌ای هستیم که همه در حال شکل دادن به آینده‌ای جدید هستند، اما هیچ‌کس دقیقاً نمی‌داند این آینده چگونه خواهد بود. در این میان، خیابان‌های آمریکا بیش از اروپا اهمیت دارند، زیرا قدرت تغییر جهان را دارند. دانشجویان دانشگاه‌های آمریکا می‌توانند توازن قوا را تغییر دهند. اما جهان همچنان بیشتر تحت تأثیر تبلیغات است تا واقعیت. اخبار به گونه‌ای طراحی می‌شوند که برای مخاطبان غربی قابل پذیرش باشند.
رویداد‌های اخیر در سوریه، توجهات را از مسئله فلسطین منحرف کرده‌اند، اما در نهایت، همه به دنبال پایان دادن به رنج فلسطینیان هستند، حتی به قیمتی که کشور‌های عربی و همسایگان فلسطین مجبور به پرداخت آن شوند.