ایرانیان جهان -
به گزارش می‌متالز، اقدامات تعرفه‌ای جدید دولت دونالد ترامپ که در تاریخ 03 آوریل 2025 اعلام شد، تحولی شگرف در عرصه تجارت بین‌المللی ایجاد کرده است. طبق آخرین اطلاعات منتشر‌شده، نرخ موثر تعرفه‌های آمریکا از 2.2 درصد در پایان سال2024 به حدود 20 درصد در کمتر از چهار ماه افزایش یافته‌است. این افزایش چشمگیر که نتیجه سیاست‌های حمایت گرایانه رئیس جمهور آمریکا است، می‌تواند به سطحی بالاتر از تعرفه‌های قانون «اسموت‌هاولی» در سال1930 برسد که نقش مهمی در تشدید رکود بزرگ اقتصادی داشت.
هم‌اکنون شاخص امکان ورود اقتصاد آمریکا به رکود به محدوده 50 درصد رسیده‌است که امری بی‌سابقه و خطیر به‌حساب می‌آید. با اینکه ترامپ ادعا می‌کند تجارت آزاد موجب شده تا سال‌ها آمریکا توسط شرکای خارجی غارت شود و ابزار تعرفه می‌تواند از این کار ممانعت کند، اما در دنیای واقعی چنین نیست و دشمنی پشت دروازه‌ها قرار ندارد.
تحلیلگران اقتصادی برآورد کرده‌اند که اگر کالا‌هایی که هم‌اکنون تحت‌بررسی «بخش 232» قرار دارند نیز مشمول تعرفه شوند-که احتمال آن بالاست- نرخ موثر تعرفه‌های آمریکا به 25 تا 27 درصد افزایش خواهد یافت. این سیاست تعرفه‌ای که از 5 آوریل برای خودرو‌ها و از 9 آوریل برای سایر کالا‌ها اجرایی خواهدشد، شامل استثنائاتی نیز هست. برخی محصولات مانند مس، محصولات چوبی، نیمه هادی‌ها و دارو‌ها فعلا از تعرفه‌های متقابل‌معاف هستند، اما به دلیل تحقیقات جاری بخش 232، در معرض خطر اعمال تعرفه‌های آتی قرار دارند.
واکنش بازار‌ها و تاثیر بر رشد اقتصاد آمریکا بازار‌های مالی جهان با نگرانی به این اقدامات واکنش نشان‌داده‌اند. شاخص آتی S&P 500 بیش از 2.8 درصد و شاخص آتی نزدک100 حدود 3.3 درصد کاهش‌یافته‌است. بازده اوراق خزانه 10ساله آمریکا نیز تقریبا 8 واحد پایه به 4.06 درصد کاهش پیدا‌کرده و بازار‌ها 83 واحد پایه کاهش نرخ بهره فدرال‌رزرو تا پایان سال‌را پیش‌بینی می‌کنند.
کارشناسان معتقدند در صورت تداوم این تعرفه ها، رشد تولید ناخالص داخلی آمریکا از 2.5 درصد به حدود 0.6 تا 0.8 درصد در سال‌جاری کاهش خواهد یافت. تعرفه ها؛ در واقع مالیاتی بر مصرف و سرمایه‌گذاری هستند که تاریخ نشان‌داده‌است موجب زیان‌های رفاهی گسترده‌تر به دلیل انتقال منابع به بخش‌های با بهره وری کمتر می‌شوند. علاوه‌بر این، تعرفه‌ها با اقدامات انقباضی مالی دیگری به میزان حدود 0.1 تا 0.2 درصد از تولید ناخالص داخلی و کاهش سریع مهاجرت همراه شده‌اند که احتمالا 0.3 تا 0.5 درصد از تولید ناخالص داخلی آمریکا را کاهش خواهند داد. همچنین صادرات آمریکا به دلیل اقدامات تلافی جویانه احتمالی از سوی شرکای تجاری آمریکا، به‌ویژه چین، اتحادیه اروپا و کانادا تضعیف خواهدشد. ریسک رکود اقتصادی آمریکا طی 12 ماه آینده به حدود 60 درصد افزایش‌یافته‌است که نشان از چالش‌های پیش روی بزرگ‌ترین اقتصاد جهان دارد.
تاثیر بر کشور‌های آسیایی و فرصت‌های جدید در میان کشور‌های آسیایی، تعرفه‌های جدید آمریکا احتمالا بیشترین تاثیر منفی را بر رشد اقتصادی ویتنام، کره‌جنوبی، ژاپن و چین خواهدداشت. نرخ موثر تعرفه بر این کشور‌ها از ابتدای سال‌جاری به ترتیب به 47 درصد، 16 درصد، 20 درصد و 48 درصد افزایش‌یافته‌است. البته باید توجه داشت که تاثیر این افزایش تعرفه‌ها باید با توجه به سهم صادرات این کشور‌ها به آمریکا از تولید ناخالص داخلی آنها سنجیده شود.
چین و هند در خطر افزایش نرخ‌های تعرفه به ترتیب به 79 درصد و 51 درصد قرار دارند؛ اگر تعرفه 25 درصدی آمریکا بر واردات از کشور‌هایی که نفت از ونزوئلا وارد می‌کنند، به تعرفه‌های اعلام‌شده اضافه شود.
به‌طور کلی، همه اقتصاد‌های آسیایی احتمالا امسال با فشار نزولی قابل‌توجهی بر رشد مواجه خواهند شد. افزایش شدید نرخ‌های تعرفه آمریکا بر تقریبا همه اقتصاد‌های آسیایی، تقاضای آمریکا برای صادرات آسیا را مستقیما کاهش خواهد داد. آسیب به اقتصاد‌های آمریکا، اروپا و سایر اقتصاد‌های بزرگ ناشی از جنگ تعرفه‌ای ترامپ، تقاضای آنها برای صادرات آسیا را بیشتر کاهش خواهد داد. همچنین تصمیم ترامپ برای عدم‌اعمال نرخ‌های تعرفه تنبیهی متقابل‌بر اقتصاد‌های آمریکای‌لاتین یا آفریقایی، انگیزه‌هایی برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند تا تولید را از آسیا به این مناطق منتقل کنند. نرخ‌های تعرفه موثر جدید آمریکا بر اکثر کشور‌های آمریکای‌لاتین و آفریقایی تنها 10 درصد یا کمتر است.
استراتژی‌های مقابله با شوک تعرفه‌ای در این شرایط، تمرکز بر اقتصاد‌هایی که قادر به مقابله با این شوک‌های منفی از طریق سیاست‌های داخلی هستند، اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. چین و هند از جمله این کشور‌ها هستند.
چین: دولت چین قبلا محرک‌های مالی به ارزش حدود 2 درصد از تولید ناخالص داخلی را برای امسال اعلام کرده‌است، اگرچه این میزان برای جبران شوک تعرفه‌ای اعلام‌شده توسط ترامپ کافی نیست، اما دولت چین اشاره‌کرده که اقدامات بیشتری را در دست دارد که می‌تواند برای حمایت از رشد از آنها استفاده کند. به‌نظر می‌رسد چین رویکرد «هر آنچه لازم است» را امسال برای حفظ رشد بالای 4.5 درصد اتخاذ خواهد کرد. این به‌معنای تمرکز بسیار زیاد بر مصرف داخلی و هزینه‌های سرمایه‌گذاری است.
هند: کاهش تورم به 3.6 درصد سالانه در فوریه در مقابل سقف 6 درصدی بانک‌مرکزی هند، فضای زیادی برای کاهش نرخ بهره سیاستی از 6.25 درصد فعلی و کاهش محدودیت‌های رشد اعتبار خانوار ایجاد می‌کند. علاوه‌بر این، دولت هند آمادگی خود را برای کاهش شدید رژیم تعرفه‌ای خود به‌منظور انجام معامله با آمریکا اعلام کرده‌است. نکته مهم این است که صادرات هند به آمریکا با 2.2 درصد از تولید ناخالص داخلی، کوچک است.
پیامد‌های سرمایه‌گذاری برای آسیا تعرفه‌های اعلام‌شده بدتر از انتظارات بوده و در برخی موارد، بزرگ‌تر از بدترین سناریو‌های ارزیابی شده توسط سرمایه‌گذاران در هفته‌های گذشته بوده‌است. از سوی دیگر، نتایج مثبت متوسطی برای برخی دسته‌های محصول، به‌ویژه نیمه هادی‌ها و دارو‌ها وجود داشت که برای بخش‌های بزرگی از بازار سهام آسیا، یعنی تولیدکنندگان نیمه هادی تایوان و کره و تولیدکنندگان دارویی هند مثبت خواهد بود. به‌طور کلی، انتظار می‌رود تاثیر تعرفه‌ها با مذاکره کشور‌ها برای توافق‌های تجاری دوجانبه با آمریکا برای اصلاحات تعرفه‌ای در ازای امتیازات تجاری و اقتصادی کاهش یابد، با این‌حال بسیاری از شرکت‌های آسیایی به دلیل تمرکز داخلی خود، تا حدی در‌برابر تعرفه‌ها محافظت شده‌اند. نسبت بالاتر شرکت‌های آسیایی با ترازنامه‌های نقدی خالص و بازده جریان نقد آزاد بالاتر در آسیا نسبت به سایر نقاط جهان، نشان می‌دهد؛ از منظر بازده، در یک محیط با درآمد کاهش یافته، حاشیه امنی وجود دارد.
فرصت‌های احتمالی برای ایران در شرایط جنگ تعرفه‌ای افزایش تنش‌های تجاری بین آمریکا و شرکای اصلی تجاری آن، به‌رغم چالش‌های اقتصادی جهانی، می‌تواند فرصت‌هایی برای اقتصاد ایران ایجاد کند. این فرصت‌ها در چند حوزه قابل‌بررسی است. افزایش صادرات به کشور‌های متاثر از تعرفه می‌تواند یکی از این فرصت‌ها باشد. با وضع تعرفه‌های سنگین بر محصولات آسیایی، به‌ویژه محصولات چینی، ممکن است تقاضای این کشور‌ها برای محصولات ایرانی افزایش یابد. ایران می‌تواند با تمرکز بر صادرات غیرنفتی خود به کشور‌های آسیایی که متحمل بیشترین آسیب تعرفه‌ای شده‌اند مانند چین، ویتنام و کره‌جنوبی، از این فرصت بهره‌مند شود.
جایگزینی محصولات آسیایی در بازار‌های منطقه‌ای نیز فرصت دیگری است که می‌توان به آن توجه داشت. همان‌طور که تولیدکنندگان آسیایی با هزینه‌های صادراتی بالاتر مواجه می‌شوند، محصولات ایرانی می‌توانند در بازار‌های منطقه‌ای مانند آسیای‌مرکزی، قفقاز و بخش‌هایی از خاورمیانه رقابتی‌تر شوند. صنایع نساجی، غذایی، دارویی و پتروشیمی ایران می‌توانند در این زمینه پیشتاز باشند. توسعه همکاری‌های تجاری با آمریکای‌لاتین و آفریقا نیز می‌تواند یکی دیگر از راهبرد‌های موثر باشد. با توجه به اینکه ترامپ تعرفه‌های تنبیهی بر کشور‌های آمریکای‌لاتین و آفریقا اعمال نکرده‌است، این فرصت برای ایران فراهم می‌شود تا همکاری‌های تجاری خود را با این مناطق تقویت کند. توسعه صادرات به کشور‌هایی با تعرفه‌های آمریکایی کمتر از 10 درصد می‌تواند استراتژی مناسبی برای دورزدن محدودیت‌های تجاری باشد.
شوک تعرفه‌ای ترامپ شوک تعرفه‌ای که دولت ترامپ بر اقتصاد جهانی وارد کرده‌است، پیامد‌های گسترده‌ای خواهدداشت که از کاهش رشد اقتصادی آمریکا تا تغییر الگو‌های تجارت‌جهانی را دربر می‌گیرد. درحالی‌که بسیاری از اقتصاد‌های آسیایی با چالش‌های جدی مواجه خواهند شد، فرصت‌های جدیدی نیز برای کشور‌هایی مانند ایران پدیدار خواهدشد که می‌توانند با اتخاذ استراتژی‌های هوشمندانه تجاری و اقتصادی، از این وضعیت به نفع خود بهره ببرند. عدم‌قطعیت ناشی از سیاست‌های تعرفه‌ای باعث افزایش نوسانات بازار شده و چرخش قابل‌توجهی در بازار سرمایه رخ‌داده‌است؛ در سطح بازار از توسعه یافته به نوظهور، در سطح بخشی از چرخه‌ای به دفاعی و در سطح سبک از ریسک بالا به ریسک پایین و از رشد به ارزش. با تداوم این روند، تنوع بخشی در مناطق، بخش‌ها و سبک‌های سرمایه‌گذاری برای کاهش ریسک و بهره برداری از فرصت‌ها در این بازار پویا ضروری است.
منبع: دنیای اقتصاد