چاپ

ایرانیان جهان - به گزارش خبرنگار بین‌الملل ایسکانیوز، درحالی که دونالد ترامپ در دور قبلی ریاست جمهوری خود در سال 2018 با پاره کردن برجام به طور یکجانبه از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد، پیش‌بینی نتیجه گفتگوهای اخیر آمریکا با ایران با توجه به حجم بی‌اعتمادی امری بسیار سخت و پیچیده است. با این حال، ترامپ در دور جدید ریاست جمهوری خود و در حالی که بحران‌های بین‌المللی پیچیده‌تر می‌شود، در اقدامی کم سابقه به رهبر معظم انقلاب اسلامی نامه‌ای محرمانه نوشت.
هر چند که رهبر انقلاب همچنان تاکید دارد که هرگز نمی‌توان به آمریکا اعتماد کرد اما در نهایت دیروز مقامات آمریکایی و ایرانی در مسقط-پایتخت عمان- در پشت درهای بسته دیداری غیر مستقیم داشته‌اند.
این مذاکرات نه تنها برای دو کشور ایران و آمریکا بلکه برای کشورهای جهان و به‌خصوص منطقه از جمله همسایگان ایران مهم بوده‌است. هر چند دو طرف اعلام کرده‌اند در هفته آینده این مذاکرات پیگیری خواهد شد اما به طور کلی همچنان ابهامات بسیاری درباره آینده این گفت‌وگوها وجود دارد.
بیشتر بخوانید: قطعا ترامپ خواسته‌هایی فراتر از مسئله هسته‌ای مطرح می‌کند/ تلاش غربی‌ها برای از بین بردن توانایی‌های متعارف نظامی ایران در این میان، نگرانی‌های کشورهای عربی بیشتر به چگونگی شکل‌گیری توافق‌های هسته‌ای، حفظ تعادل قدرت منطقه‌ای و جلوگیری از گسترش نفوذ ایران در منطقه محدود می‌شود. اکنون کشورهای عربی خود را در موقعیت پیچیده‌ای می‌بینند. در حالی که اکثر آنها به دنبال جلوگیری از تشدید بحران‌ها هستند، اما گویا نمی‌توانند به‌طور کامل از توافقات احتمالی بین ایران و آمریکا حمایت کامل کنند.
عربستان سعودی: بازی محتاطانه
الشرق الاوسط که یک رسانه سعودی است در مورد مذاکرات دیروز نوشت: مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در عمان ادامه دارد. این مذاکرات با میانجی‌گری عمان به‌ویژه در زمینه‌های هسته‌ای برگزار می‌شود. منابع سعودی اظهار می‌کنند که اگر این گفتگوها به توافق ختم شود، ایران می‌تواند دستاوردهایی به‌ویژه در زمینه تحریم‌ها داشته باشد، اما این توافق باید مشروط به توقف فعالیت‌های ایران در منطقه باشد.
به طور کلی باید گفت عربستان سعودی که خود را در برابر تهدیدات مستقیم ایران قرار می‌بیند، به‌رغم تردیدهایی که دارد، از روند مذاکرات حمایت کرده است. رسانه‌های سعودی همچنان نگران تداوم نفوذ ایران در کشورهای همسایه هستند. با این حال، عربستان از شکست مذاکرات نیز به‌شدت نگران است، چرا که می‌تواند به افزایش تنش‌ها و حتی وقوع جنگ‌های نیابتی در یمن، لبنان و عراق منجر شود.
پادشاهی سعودی به‌طور غیرمستقیم از عمان و دیگر کشورهای واسط حمایت می‌کند و در عین حال، تأکید دارد که نمی‌خواهد ایران از هر توافقی برای تقویت نفوذ منطقه‌ای خود بهره‌برداری کند. رسانه‌های سعودی، از جمله الشرق الاوسط، بارها اشاره کرده‌اند که «آینده توافق هسته‌ای ایران باید مشروط به پایبندی تهران به اصول امنیتی و استراتژیک منطقه باشد».
امارات متحده عربی: چالش‌ بزرگ‌تر از تهدید نظامی
روزنامه الخلیج در گزارشی به نقل از مقامات اماراتی می‌نویسد: امارات متحده عربی به‌شدت نگران هرگونه شکست در مذاکرات مسقط است. افزایش تنش‌ها در خلیج فارس می‌تواند نه تنها امنیت منطقه را تهدید کند، بلکه به اقتصاد جهانی آسیب‌های جبران‌ناپذیری وارد کند. بنابراین، هرگونه توافقی که به کاهش تنش‌ها کمک کند، مورد حمایت قرار خواهد گرفت.
امارات متحده عربی، که در گذشته به‌طور مستقیم با ایران در زمینه‌های اقتصادی و دیپلماتیک درگیر بوده است، وضعیت مشابهی با عربستان دارد. امارات نگران است که شکست مذاکرات موجب گسترش تهدیدات نظامی و امنیتی شود، اما از سوی دیگر تمایل به بهبود روابط با ایران به‌ویژه در حوزه‌های اقتصادی دارد. در واقع، امارات به‌ویژه پس از جنگ‌های اخیر در یمن و سوریه، در حال بازنگری استراتژی‌های خود است و تلاش دارد تا از دامن زدن به تنش‌ها جلوگیری کند. رسانه‌های اماراتی، مانند الخلیج آنلاین، به‌طور مکرر بر اهمیت حل مسائل با ایران تأکید کرده‌اند.
قطر و عمان: میانجی‌گری و دیپلماسی فعال
العربی الجدید، رسانه مربوط به قطر نیز از زبان تحلیلگران نقل کرده: قطر از دیرباز حامی گفت‌وگوهای دیپلماتیک در منطقه بوده است. مذاکرات مسقط فرصت جدیدی است برای کاهش تنش‌ها و تقویت صلح در منطقه. قطری‌ها به‌ویژه از روند همکاری ایران با کشورهای غربی استقبال می‌کنند.
رسانه‌های عمانی نیز که بیشتر بر نقش تسهیل کنندگی عمان تأکید کرده‌اند و منابع نزدیک به وزارت خارجه این کشور اعلام کردند که عمان آماده میزبانی دوره‌های بعدی مذاکرات نیز است. وزیر امور خارجه این کشور نیز مذاکرات دیروز را دوستانه خواند.
در واقع قطر و عمان همیشه نقش میانجیگرانه‌ای در روابط ایران و کشورهای عربی داشته‌اند. این دو کشور از مذاکرات به‌طور علنی حمایت کرده‌اند و امیدوارند که توافق به‌جای تشدید تنش‌ها، به یک آرامش نسبی در منطقه منجر شود. عمان، به‌ویژه، از مدت‌ها پیش رابطه نزدیکی با ایران داشته و در این مذاکرات به‌عنوان میانجی، نقش بسیار حیاتی ایفا کرده است.
قطر نیز که خود در چند سال گذشته روابط حساسی با کشورهای همسایه (به‌ویژه عربستان و امارات) داشته، برای کاهش تنش‌ها و ایجاد یک فضای دیپلماتیک مثبت در منطقه تلاش می‌کند. به همین دلیل، قطر تمایل به حمایت از هر گونه تلاش دیپلماتیک برای حل‌وفصل مسائل با ایران دارد.
می‌توان نگرانی‌های اعراب منطقه را در خصوص این مذاکرات از چند دریچه دید. آنها علاوه بر اینکه از مذاکرات استقبال نشان داده‌اند اما در صورت عدم توافق و درگیری منطقه‌ای نیز نیز واهمه دارند.
تشدید تنش‌ها در خلیج فارس: مناطق بحرانی مثل تنگه هرمز که حدود یک‌سوم از نفت جهان از آن عبور می‌کند، مستعد ناامنی بیشتری خواهد بود. در صورتی که مذاکرات به بن‌بست برسد، ایران احتمالا اقداماتی تلافی‌جویانه در برابر تحریم‌ها یا حتی تهدید به بستن تنگه هرمز را شدت می‌بخشد. این وضعیت می‌تواند به بحران انرژی جهانی دامن بزند و کشورهای صادرکننده نفت خلیج فارس را در شرایط سخت اقتصادی قرار دهد.
افزایش نفوذ روسیه و چین: کشورهای عربی در صورت شکست مذاکرات، احتمالا شاهد نزدیکی بیشتر ایران به روسیه و چین خواهند بود. این تغییر در توازن قدرت منطقه‌ای به‌ویژه برای کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی نگران‌کننده است. اگر ایران بتواند در کنار توسعه اقتصادی، روابط خود را با این دو قدرت جهانی تحکیم کند، نفوذ ایالات متحده در خلیج فارس تضعیف خواهد شد.
واکنش گروه مقاومت
رسانه‌های نزدیک به محور مقاومت، این مذاکرات به‌عنوان موضوعی حیاتی مورد توجه قرار گرفته است. رسانه‌هایی مانند المنار-رسانه نزدیک به حزب‌الله- و فلسطین الیوم -رسانه نزدیک به حماس- به‌طور مستمر به تحلیل‌های خود درباره پیامدهای این مذاکرات پرداخته‌اند.
در گزارش‌های این رسانه‌ها، دو نگرانی اصلی مطرح شده است. کاهش حمایت‌های ایران و نگرانی از تقویت اسرائیل. این رسانه‌ها به‌طور مکرر به این نکته اشاره کرده‌اند که توافق ایران و آمریکا می‌تواند منجر به کاهش توان مالی و نظامی ایران در حمایت از گروه‌های مقاومت، به‌ویژه در لبنان و غزه، شود و همچنین نگرانند این موضوع اسرائیل را گستاخ‌تر و رهاتر سازد.
در واقع طرفداران حماس و حزب‌الله به‌طور کلی از مذاکرات به‌عنوان یک فرصت برای ایران در تعامل با آمریکا نگاه نمی‌کنند، بلکه بیشتر بر روی چالش‌هایی که این مذاکرات می‌تواند برای حمایت ایران از محور مقاومت به همراه داشته باشد، تمرکز دارند.
دیدگاه اسرائیل: مخالف سرسخت
در مقابل مواضع محتاطانه کشورهای عربی، اسرائیل آشکارا با هرگونه توافق احتمالی مخالف است. در گزارشات منتشر شده در رسانه‌های اسرائیلی مانند هاآرتص و یسرائیل هیوم، نگرانی‌های عمیق درباره توافق احتمالی ایران و آمریکا مطرح شده است. این رسانه‌ها به شدت از این می‌ترسند که هر توافقی با ایران، حتی اگر هسته‌ای باشد، به ایران اجازه دهد تا نفوذ خود را در منطقه گسترش دهد.
هاآرتص به‌ویژه تأکید کرده است: «هرگونه توافق که به ایران اجازه دهد از فشارهای اقتصادی کاسته شود، به تهران فرصتی می‌دهد که در سوریه، لبنان و یمن به‌طور مستقیم و غیرمستقیم نفوذ خود را افزایش دهد».
با تمام این تفاسیر باید گفت مذاکرات مسقط در میانه یک بازی دیپلماتیک پرریسک جریان دارد؛ جایی که کشورهای عربی ناگزیرند با دقت، تردید و دیپلماسی چندلایه به آن بنگرند. با وجود اینکه دو طرف گفتگوها رضایت خود را از مذاکرات و تمایل خود برای ادامه آن را نشان داده‌اند اما هرگونه توافق، اگر جامع و متوازن نباشد، نه‌تنها صلح نمی‌آورد، بلکه ممکن است بذر بحران‌های جدیدتری را در دل منطقه بکارد. به‌خصوص با توجه به بدعهدی و غیرقابل پیشبینی بودن آمریکا و به‌خصوص ترامپ، آنچه در این میان مهم است آینده این مذاکرات و میزان پایبندی و جدیت آمریکا در رسیدن به یک توافق منصفانه است.
خبرنگار: ماری ملکی
انتهای پیام/
کد خبر: 1264327 برچسب‌ها مذاکرات هسته ای