چاپ

ایرانیان جهان - همشهری آنلاین - گروه سیاسی: سقوط دومین جنگنده اف16 اوکراین در 24 فروردین 1404 بار دیگر توجهات را به کارایی این جنگنده‌ها و توان پدافندی کشورهای رقیب جلب کرده است. این حادثه، که خلبان 26 ساله اوکراینی، پاولو ایوانف، در آن کشته شد، بحث‌هایی را درباره نقش پدافند خودی اوکراین و ادعاهای روسیه مبنی بر استفاده از سامانه‌های پیشرفته مانند اس400 یا موشک آر37 برانگیخته است.
این رویداد نه‌تنها برای اوکراین و حامیان غربی آن، بلکه برای آمریکا و متحدانش در خاورمیانه، به‌ویژه با توجه به توان پدافندی ایران، پیامدهایی دارد. خطای خودی یا توان پدافندی روسیه؟ اولین اف16 اوکراینی در 5 شهریور 1403 ساقط شد که اوکراین آن را به خطای سامانه پدافندی پاتریوت خود نسبت داد و خلبان، اولکسی مس، کشته شد. در حادثه دوم در 24 فروردین 1404، یک نماینده پارلمان اوکراین اعلام کرد که این جنگنده نیز به دلیل آتش پدافند خودی ساقط شده است. با این حال منابع رسمی روسیه سقوط اف16 اوکراینی در 24 فروردین 1404 را به خود نسبت دادند. وزارت دفاع روسیه (MoD) و رسانه‌های دولتی مانند راشاتودی این ادعا را مطرح کردند. ولادیمیر روگوف، مقام منصوب کرملین در منطقه زاپوریژیا، نیز به خبرگزاری تاس گفت که جنگنده پس از شلیک موشک ساقط شده است. همچنین، کانال‌های تلگرامی طرفدار روسیه مانند Top War ادعا کردند که سامانه اس400 یا موشک آر37 عامل سقوط بوده است.
اوکراین از تابستان 1403 چندین فروند اف16 از کشورهای ناتو مانند دانمارک و هلند دریافت کرده و انتظار می‌رود تا پایان 2025 در مجموع 65 فروند دریافت کند. این جنگنده‌ها برای تقویت توان دفاعی اوکراین در برابر حملات روسیه حیاتی هستند، اما دو سقوط پیاپی نگرانی‌هایی را درباره آسیب‌پذیری آن‌ها ایجاد کرده است.
سابقه سقوط اف-16‌ها و تأثیر بر موازنه دفاعی اف16، ساخته‌شده توسط جنرال داینامیکس (اکنون لاکهید مارتین)، از دهه 1970 به‌عنوان یک جنگنده چندمنظوره شناخته می‌شود و بیش از 4 هزار و 600 فروند از آن تولید شده است. این جنگنده در جنگ‌های متعددی، از جمله جنگ خلیج فارس (1991) و عملیات‌های اسرائیل در لبنان و سوریه، استفاده شده است. با این حال، سابقه سقوط آن در برابر پدافند دشمن قابل توجه است. در جنگ کوزوو (1999)، یک اف16 آمریکایی توسط سامانه اس125 صربستان ساقط شد که به دلیل هماهنگی ضعیف و شناسایی توسط رادارهای قدیمی رخ داد. در خاورمیانه، اسرائیل از اف16 در عملیات‌هایی مانند بمباران تاسیسات هسته‌ای عراق در سال 1981 (عملیات اپرا) استفاده کرده، اما در برابر پدافند پیشرفته‌تر، مانند اس300 سوریه، با احتیاط بیشتری عمل کرده است.
در جنگ اوکراین، سقوط اف16‌ها نشان‌دهنده چالش‌های این جنگنده در برابر پدافند پیشرفته است. سامانه‌های اس400 و اس300 روسیه، با برد بلند و قابلیت ردیابی اهداف پنهان‌کار، تهدیدی جدی برای جنگنده‌های غربی هستند. این حوادث ممکن است بر موازنه دفاعی تاثیر بگذارد، زیرا اوکراین برای حفظ برتری هوایی به این جنگنده‌ها وابسته است، اما آسیب‌پذیری آن‌ها می‌تواند اعتماد متحدان ناتو را کاهش دهد.
نگرانی آمریکا: آیا ارائه اف-16‌ها متوقف می‌شود؟ سقوط اف-16‌ها در اوکراین نگرانی‌هایی را برای آمریکا ایجاد کرده است، اما بعید است به توقف کامل ارائه آن‌ها منجر شود. برخلاف لاکهید اف117 که در سال 1999 در کوزوو توسط سامانه اس125 صربستان ساقط شد و ضربه‌ای به اعتبار فناوری پنهان‌کار آمریکا بود و منجر به بازنشستگی این جنگنده‌ها در سال 2008 شد، اف16‌ها به دلیل تعداد زیاد (بیش از 2 هزار و 300 فروند عملیاتی در جهان) و نقش چندمنظوره، جایگاه متفاوتی دارند. با این حال، این حوادث ممکن است آمریکا را به بازنگری در استراتژی‌های آموزشی و هماهنگی با اوکراین وادار کند، به‌ویژه با توجه به ادعاهای روسیه درباره نقش اس400.
توان پدافندی ایران و نگرانی‌های آمریکا در خاورمیانه، توان پدافندی ایران با سامانه‌ بومی باور373، نگرانی‌هایی را برای آمریکا و متحدانش ایجاد کرده است. در حمله اسرائیل به ایران در 4 آبان 1403، جنگنده‌های اف35 و اف15 استفاده شدند، اما گزارش‌ها نشان می‌دهد که اسرائیل از اف16‌ها برای پشتیبانی اولیه بهره برد. این عملیات نشان داد که سامانه‌های پدافندی ایران، هرچند پیشرفته، نتوانستند مانع نفوذ جنگنده‌های پنهان‌کار شوند، اما تهدید بالقوه‌ای برای جنگنده‌های غیرپنهان‌کار مانند اف16 وجود دارد.
حضور آمریکا در منطقه نشان‌دهنده نگرانی از توان ایران در خلیج فارس است. سامانه‌های پدافندی ایران می‌توانند تهدیدی برای جنگنده‌ها و بمب‌افکن‌های آمریکایی باشند، و سقوط احتمالی آن‌ها ممکن است به اعتبار نظامی آمریکا آسیب بزند؛ مشابه تجربه اف117 در کوزوو. این نگرانی با توجه به سابقه ایران در ساقط کردن پهپاد گلوبال هاوک آمریکا در سال 2019 با سامانه سوم خرداد تشدید می‌شود.
سقوط جنگنده‌های آمریکایی در اوکراین نشان‌دهنده چالش‌های این جنگنده در برابر پدافند پیشرفته است و ممکن است بر استراتژی‌های ناتو در اوکراین تاثیر بگذارد. در خاورمیانه، توان پدافندی ایران تهدیدی بالقوه برای جنگنده‌های غربی است و آمریکا احتمالا برای حفظ اعتبار خود محتاط‌تر عمل خواهد کرد.
کد خبر 937550 برچسب‌ها ایران و آمریکا روسیه - اوکراین جنگنده