چاپ

ایرانیان جهان - عطا بهرامی، کارشناس اقتصادی ، به بررسی امکان جذب سرمایه‌گذاری خارجی در ایران پرداخت و اظهار کرد: بحث سرمایه‌گذاری هزار میلیارد دلاری که برخی مطرح کرده‌اند، به هیچ وجه امکان‌پذیر نیست. قانون آیسا (ISSA) که در ایران به نام ایسا یا داماتو شناخته می‌شود، به شرکت‌های آمریکایی اجازه نمی‌دهد بیش از 20 میلیون دلار در ایران سرمایه‌گذاری کنند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
این قانون توسط خود آمریکایی‌ها وضع شده، همچنان پابرجاست و هیچ نشانه‌ای از لغو آن وجود ندارد. وی افزود: نکته دیگر این است که ایالات متحده در حال حاضر استراتژی جذب سرمایه‌گذاری به داخل خاک خود را دنبال می‌کند و به دنبال سرمایه‌گذاری در کشورهای دیگر نیست. بر این اساس به شرکت‌های آمریکایی دستور داده به کشور خود برگردند و حتی به کشور‌های متحد مانند امارات، عربستان، قطر، تایوان دستور داده شده که به ترتیب 140، 250، 160، 180 میلیارد دلار و بیشتر در بخش‌هایی مانند تولید تراشه‌ها در آمریکا سرمایه‌گذاری کنند و ژاپن هم برای خرید اوراق قرضه اقدام کند. هدف آمریکا در دوره جدید، به‌ویژه در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، تبدیل شدن به یک تولیدکننده بزرگ است چون با بحران تولید مواجه است. آمریکا معتقد است فرمول پیشین که مبتنی بر هژمونی دلار و سلطه مالی بود، دیگر کارایی ندارد و باید تولید داخلی تقویت شود.
در صورت رفع موانع، می‌توانیم با کشورهای همسو کار کنیم بهرامی با تأکید بر این‌که آمریکا هیچ برنامه‌ای برای سرمایه‌گذاری در ایران ندارد، گفت: ایرانی‌ها دوست دارند بگویند پول به سمتشان می‌آید، اما این فقط یک آرزوست. در جهانی که نظام مالی چندجانبه و سبدی از ارز‌ها در حال شکل‌گیری است، آمریکا حتی در متحد نزدیک خود یعنی هند، که برای مقابله با چین به آن نیاز دارد، سرمایه‌گذاری مستقیم نمی‌کند. به هند گفته شده که باید خودش سرمایه‌گذاری کند، چون آمریکا به دنبال تقویت تولید داخلی است. موضوع دیگر اینکه اقتصاد ما هم امکان جذب چنین سرمایه‌گذاری را ندارد. رقم واقعی کل اقتصاد ما 1800 میلیارد دلار است، حالا چطور ممکن است یک‌باره 1000 میلیارد دلار به ایران بیاید؟ چنین برنامه‌ای نه وجود دارد و نه هیچ‌گاه مطرح شده است.
عطا بهرامی اضافه کرد: در کشور ما اکنون سرمایه‌گذار ایرانی نمی‌تواند کار کند. وقتی سرمایه‌گذار داخلی نمی‌تواند به دلیل بروکراسی‌ها و دخالت در قیمت‌گذاری و مزاحمت‌هایی که در اقتصادمان ایجاد می‌شود، کار کند سرمایه‌گذار خارجی می‌تواند؟ چطور می‌توان انتظار داشت سرمایه‌گذار خارجی بیاید؟ هر شرکت خارجی که وارد ایران می‌شود، پس از مشورت با مشاوران متوجه می‌شود که اینجا چه خبر است و عملاً نمی‌تواند کار کند. به جای اینکه این رویافروشی کنند، باید اول محیط را برای سرمایه‌گذار ایرانی امن کنند بعد کشورهای همسو پیدا می‌شوند. مگر می‌شود در کشوری که ارز چند نرخی و قیمت گذاری دستوری وجود دارد سرمایه‌گذار خارجی بیاید؟
وی با انتقاد از برخی اظهارات غیرواقعی، افزود: هر دولتی بتواند سالانه 15 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کند، دستاورد بزرگی است.
این کارشناس اقتصادی در پاسخ به سوالی در خصوص میزان ظرفیت اقتصاد ایران که حجم تولید ناخالص داخلی آن 400 میلیارد دلار است هم پاسخ داد: بله ما امکان جذب چنین حجم بزرگ از سرمایه‌گذاری را نداریم. رکورد سرمایه‌گذاری خارجی ما در سال 1392 تنها 4.5 میلیارد دلار بوده است. جذب هزار میلیارد دلار نه‌تنها سابقه ندارد، بلکه اقتصاد ما اصلاً توان جذب چنین حجمی را ندارد.
بهرامی با اشاره به ظرفیت‌های ایران، اظهار کرد: ما در حوزه زیرساخت، کریدور‌های ترانزیتی، بنادر، انرژی و معادن ظرفیت‌های بی‌نظیری داریم. ایران در منطقه خاورمیانه، به‌جز ترکیه که جزو اروپا محسوب می‌شود، تنها کشوری است که می‌تواند تولیدکننده واقعی باشد. نیروی انسانی ماهر، تعداد بالای مهندسان و کارگران با مهارت، ایران را به یک استثنا تبدیل کرده است. کشور‌های عربی با وجود ثروت، بیماری هلندی دارند و نمی‌توانند تولیدکننده باشند، اما ایران به دلیل موقعیت ژئوپلیتیک، جمعیت 90 میلیونی و منابع طبیعی، فرصت‌های فوق‌العاده‌ای دارد.
این کارشناس اقتصادی اضافه کرد: دولت اگر بتواند در حوزه جذب سرمایه‌گذار مشکلات قوانین را حل کند می‌تواند در مشکلاتی همچون ناترازی‌ها اقدام به جذب سرمایه‌گذار خارجی کند و اتفاقات خوبی رقم بخورد. مشکل ما در حوزه ناترازی بحث قیمت است. اگر قیمت دستوری را بردارند و قیمت تعادلی را لحاظ کنند و برایش بازار تعریف کنند خیلی بهتر است. ما دارنده بزرگترین منابع نفت و گاز هستیم اما صادرکننده نیستیم.
قوانین کاتسا و سیسادا از سوی کنگره آمریکا پابرجاست ایران در رتبه‌بندی‌های جهانی مانند شاخص رقابت‌پذیری مجمع جهانی اقتصاد (رتبه 62 از 142 در سال 2011) و شاخص سهولت کسب‌وکار بانک جهانی (رتبه 130 از 189) جایگاه پایینی دارد. این شرایط، همراه با نبود امنیت سرمایه‌گذاری و چشم‌انداز مبهم اقتصادی، سرمایه‌گذاران خارجی را محتاط کرده است. دکتر بهرامی در پاسخ به این توضیحات بیان کرد: دولت می‌تواند با امن کردن محیط کسب و کار و دسترسی به دولت الکترونیک و امکاناتی که دارد خیلی کارها کند و از کشورهای موفق هم الگوبرداری کند. ما اکنون قوانین را عرفی کردیم و اصل قوانین را اجرا نمی‌کنیم. امضاهای طلایی باید حذف شود. این کار مجلس و دولت است. بهبود محیط کسب و کار در حد حرف مانده است. مجوزهای طلایی به خاطر چیست؟ اگر شفافیت وجود داشته باشد نیاز به اینهمه بروکراسی برای دریافت مجوز کسب و کار نیست. بنابراین ناچارا به بخش غیررسمی پناه می‌برند. بنابراین ایران باید به الگوهای کشورهای موفق نگاه کند. باید یک سامانه متمرکز و چابک برای نظارت ایجاد شود، نه این‌که قبل از شروع کار هزار مانع پیش پای تولیدکننده بگذاریم. الگوی کشور‌هایی مثل آلمان و ژاپن نشان می‌دهد که با اصلاح محیط نهادی می‌توان سرمایه‌گذاری را تسهیل کرد.
وی در پاسخ به پرسشی درباره امکان سرمایه‌گذاری در صورت رفع تحریم‌ها یا گشایش‌هایی مانند دسترسی به سوئیفت، گفت: تحریم‌ها توسط کنگره آمریکا قانون‌گذاری شده‌اند و حتی رئیس‌جمهور هم نمی‌تواند آنها را تعلیق کند. قوانین کاتسا و سیسادا از سوی کنگره آمریکا پابرجاست و لابی‌های قدرتمند، به‌ویژه لابی اسرائیل، مانع از لغو آنها می‌شود. همان‌طور که پوتین در دیدار با فعالان اقتصادی روسیه گفت، تحریم‌ها برداشته نمی‌شوند و باید با شرایط موجود کار کرد. با اینکه روسیه خیلی از ما جلوتر است. ایران حتی در بازار انرژی جهانی حضور پررنگی ندارد، چون مصرف داخلی ما بیش از حد بالاست.
وی در پایان تأکید کرد: انتظار این‌که آمریکا پول و کارخانه به ایران بیاورد، کاملاً غیرواقعی است. باید روی واقعیت‌ها تمرکز کنیم. اگر توافقی موقت برای کاهش تنش‌ها حاصل شود، خوب است، اما نباید دل به گشایش‌های بزرگ بست. دولت باید رفع تنش کند و فضا را آرام کند و سپس بهتر است با کشور‌هایی که پول و انگیزه دارند کار کنیم و قوانین داخلی را اصلاح کنیم تا سرمایه‌گذاری، چه ایرانی و چه خارجی، امکان‌پذیر شود.