چاپ

ایرانیان جهان - نویسنده سیدجلال دهقانی فیروزآبادی | استاد روابط بین‌الملل
از سوی دیگر، توافق درباره ورود به بحث‌های فنی و کارشناسی، حکایت از این می‌کند که در کلیات و اصول اصلی، توافق حاصل شده و اکنون دوطرف آماده‌اند تا در جزئیات نیز مذاکره و رایزنی کنند. البته، این به معنی دستیابی به توافق نهایی و قطعی نیست‌؛ بلکه تازه ابتدای راه دشوار و پیچیده گفت‌وگوهاست.
چرا که معمولا اختلافات و چالش‌ها در جزئیات پدیدار می‌شود و همان‌طور که معروف است، «شیطان در جزئیات است.» در هر حال استمرار مذاکرات خود نشانه‌ای از حصول تفاهم در برخی اصول و اهداف کلان است. اگر چنین اتفاقی رخ نداده بود، گفت‌وگوها متوقف می‌شد و روند کنونی ادامه نمی‌یافت. بررسی دقیق‌تر مواضع، نشان می‌دهد که این طرف آمریکایی است که در برخی موضوعات، دیدگاه خود را به جمهوری اسلامی ایران نزدیک‌تر کرده، به این معنی که مقامات آمریکا بعد از دور اول مذاکرات، مواضع ضدونقیضی را ابراز داشته‌اند مبنی بر این‌که برنامه هسته‌ای ایران باید برچیده شود یا موضوعات دیگر‌‌ اما توافق بر تداوم گفت‌وگوها نشان می‌دهد که علی‌القاعده آمریکا در نشست‌های رسمی مواضع رسانه‌ای خود را تعدیل یا از آن عدول کرده است. پذیرش اصل صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران و امکان غنی‌سازی در چهارچوب مقررات، همواره یکی از اصول ثابت جمهوری اسلامی بوده؛ آمریکا نیز ظاهرا اکنون ناچار به پذیرش این اصل شده است. در مجموع می‌توان گفت که ادامه مذاکرات و ورود به بحث‌های فنی و تخصصی، نشان از شکل‌گیری تفاهمی میان دوطرف دارد‌؛ به‌ویژه که توافق صرفا در مورد موضوع هسته‌ای باشد. همچنین احتمالا تفاهمی میان دوطرف در مورد اصل و هدف اساسی ایران که کاهش و رفع در درجه اول برخی تحریم‌ها و در نهایت رفع تمام تحریم‌های حداقل هسته‌ای و دسترسی ایران به پول‌های بلوکه‌شده صورت گرفته و موضع دوطرف به‌هم نزدیک شده باشد. بنابراین ادامه نشست‌ها و ورود به مباحث فنی نشان‌دهنده این است که طبیعتا یک منطقه توافقی بین دوطرف شکل گرفته و حداقل‌ها و به‌ویژه خط‌قرمزهای ایران رعایت شده و آمریکا از مواضع اولیه و حداکثری خود عدول کرده است. در عین حال یکی از مسائل آشکار و قابل توجه در مذاکرات هسته‌ای ایران و آمریکا، حضور و تأثیرگذاری عناصر افراطی در دولت ترامپ است. این جریان که توسط افرادی چون روبیو هدایت می‌شوند، نه‌تنها بر توقف کامل برنامه هسته‌ای ایران اصرار دارند بلکه در پی محدودسازی توان موشکی و نفوذ منطقه‌ای جمهوری اسلامی نیز هستند. در مقابل، طیفی دیگر از سیاستمداران آمریکا با مواضع متعادل‌تر معتقدند اهداف حداکثری علیه ایران غیرقابل دسترس‌ است. این گروه تأکید دارند اگر واشنگتن خواهان حل‌وفصل اختلافات از راه دیپلماسی است، باید از مطالبات زیاده‌خواهانه فاصله گرفته و کف مطالبات ایران را در نظر بگیرند. همیشه این کشاکش داخلی در آمریکا موجب اتخاذ رویکردهای زیگزاگی و بی‌ثباتی در سیاست خارجی واشنگتن می‌شود‌؛ مسأله‌ای که وزیر خارجه کشورمان نیز به آن اشاره داشته که این‌گونه مواضع، بی‌اعتمادی مضاعف تهران را نسبت به طرف آمریکایی موجب شده است. افزون بر این و در رأس بازیگران مخرب‌؛ نقش‌آفرینی رژیم‌صهیونیستی و شخص بنیامین نتانیاهو نیز بر پیچیدگی‌ها افزوده است. رژیم‌صهیونیستی آشکارا با هرگونه پیشرفت در مذاکرات مخالفت کرده و در عرصه دیپلماتیک و رسانه‌ای، تلاش می‌کند روند مذاکرات را با چالش مواجه سازد و هم به لحاظ دیپلماتیک و هم فضای رسانه‌ای کارشکنی خواهد کرد. درخصوص طرف اروپایی نیز ابهاماتی وجود دارد. برخی مقامات اروپایی اعلام کرده‌اند مذاکرات ایران و آمریکا باید منافع اروپا را در پی داشته باشد، بنابراین این موضوع نیز می‌تواند چالشی باشد که آیا آمریکا تعهد می‌دهد مکانیسم ماشه فعال نشود؟ اینها چالش‌هایی است که مذاکرات را با موانعی روبه‌رو می‌کند. در کنار مسائل کلان، اختلافات فنی نیز به چالش‌های مذاکرات افزوده است‌؛ از نوع و کیفیت راستی‌آزمایی و نظارت بر برنامه هسته‌ای تا نحوه رفع یا تعلیق تحریم‌ها، این‌که آیا تحریم‌ها فقط محدود به هسته‌ای خواهد بود یا ابعاد دیگر را نیز در بر خواهد گرفت. ازجمله موضوعات حساس، موضوع مواد غنی‌شده است‌؛ میزان کاهش درصد غنی‌سازی، محل نگهداری مواد (داخل ایران یا کشور ثالث)، نحوه فروش یا مبادله آن و ضمانت‌های مرتبط، همه از بخش‌های تعیین‌کننده در فرآیند مذاکرات به‌شمار می‌رود. به‌طور کلی، حتی در صورت دستیابی دوطرف به توافقات کلی و اصولی، چالش‌های اجرایی بعد از امضای هر تفاهمی نیز همچنان پررنگ و پیچیده خواهد بود. با این حال، مسیر گفت‌وگوها در مجموع مثبت ارزیابی می‌شود و ‌در مسیر درستی پیش می‌رود. +
آخرین اخبار ورزشی را در جامعه ورزشی آفتاب نو بخوانید.
طرح دریا در فقدان ساز و کار باید ها و نبایدها سریال «پایتخت»: سرگرمی ملی یا پروژه تخریب فرهنگی؟ صداوسیما؛ همراه یا مخالف پویش‌های ملی؟ تلفات جاده‌ای؛ ضرورت آموزش و رعایت قوانین برای حفظ جمعیت فعال مارمولک‌بازی ساسی؛ تهدیدی خاموش برای نسل جوان