چاپ

ایرانیان جهان - شرکت‌های مطرح چینی مانند چری بیست‌ویکمین نمایشگاه بین‌المللی صنعت خودرو شانگهای 2025، با رونمایی از مدل‌های جدید خودرویی خود توانستند قدرت و تنوع محصولات خود را به رخ بکشند. همچنین برندهای جهانی مانند مرسدس بنز با معرفی خودروهای لوکس و کانسپت‌های پیشرفته، ب‌ام‌و با مدل‌های الکتریکی جدید و دیگر خودروسازان بزرگ، حضور چشمگیری داشتند.
تمرکز ویژه این دوره بر خودروهای برقی، فناوری‌های هوش مصنوعی، سیستم‌های خودران و راهکارهای حمل‌ونقل پاک بود که نشان‌دهنده جهت‌گیری صنعت خودرو به سمت آینده‌ای پایدار و هوشمند است. به گزارش صمت، این نمایشگاه، فرصتی برای خودروسازان چینی در راستای رقابت جدی‌تر با برندهای جهانی و معرفی محصولات متنوع با کیفیت بالا فراهم و توجه بازارهای بین‌المللی، از جمله ایران، را به خود جلب کرده است. بیست‌ویکمین نمایشگاه خودرو شانگهای 2025، نمادی از تحولات سریع و نوآوری‌های گسترده در صنعت خودرو جهان به شمار می‌رود. تحولات بنیادین و رقابت فزاینده در صنعت خودروسازی چین علی میرزایی‌سیسان، پژوهشگر حوزه خودرو: نمایشگاه خودرو شانگهای 2025 با حضور پرشمار شرکت‌های فعال و رونمایی از صدها مدل نوین، بار دیگر پیشتازی چین را در عرصه نوآوری، شتاب تحولات و رقابت قیمتی در صنعت خودرو به رخ جهانیان کشید. با این حال، استمرار این رقابت نفس‌گیر، به‌ویژه با توجه به وفور عرضه و سودآوری اندک، محل تأمل و پرسش است. آینده‌ این صنعت، بی‌تردید در گرو ادغام شرکت‌ها و تمرکز بازار بر معدودی برند قدرتمند رقم خواهد خورد؛ چنان‌که شرکت‌هایی نظیر BYD همچنان بر قله بازار ایستاده‌اند، اما پیشرفت این شرکت‌ها مدیون سرمایه‌گذاری‌های سنگین و پرمخاطره چینی‌هاست.
رویکردهای نوین خودروسازان داخلی و خارجی خودروسازان خارجی برای اثبات عزم خود در «تولید در چین برای چین» تلاش مضاعفی دارند و برندهایی چون مرسدس‌بنز، فولکس‌واگن و تویوتا با بومی‌سازی طراحی و تدوین استراتژی‌های نوین، گام‌هایی اساسی برداشته‌اند. در همین حال، خودروسازان بومی نیز با آزمودن برندهای نو و ورود به عرصه‌های متنوع، افق‌های تازه‌ای را می‌گشایند؛ BYD به سوی بازار خودروهای لوکس، NIO به سمت محصولات اقتصادی و XPeng با توسعه زیر برندهای گوناگون در حال گسترش نفوذ است. این روند، گرچه نوآوری را تسریع می‌کند، اما خطر پراکندگی منابع و کندی رشد را نیز در پی دارد.
مشارکت‌های راهبردی و تکوین اکوسیستم‌های نوین هم‌افزایی میان خودروسازان و شرکت‌های فناوری، به‌ویژه در عرصه‌های هوش مصنوعی، نرم‌افزارهای خودرو و خدمات ابری، به قاعده‌ای مرسوم بدل شده است. همکاری‌هایی همچون پروژه مشترک BMW و علی‌بابا برای توسعه دستیار هوشمند مبتنی بر مدل LLM و پروژه HIMA به رهبری هوآوی، نشانگر جایگاه ویژه این مشارکت‌ها در پاسخگویی به نیازهای بومی‌سازی و اعتلای نوآوری است. این هم‌افزایی‌ها، زیرساخت‌هایی نوین برای عرضه محصولات هوشمند و شکل‌گیری زنجیره‌های تأمین پیشرفته فراهم آورده‌اند.
نوآوری فناورانه در محصولات و تجربه کاربری مصرف‌کنندگان چینی با استقبال از امکاناتی چون شخصی‌سازی، نمایشگرهای متعدد، آواتارهای هوشمند و قابلیت ارتقاء، افق تازه‌ای از نوآوری در فضای داخلی خودرو ترسیم کرده‌اند. هرچند اپلیکیشن‌های متنوع و معماری‌های دامنه‌ای متمرکز، امکانات گسترده‌ای عرضه می‌کنند، اما تجربه کاربری همچنان نیازمند ارتقا و یکپارچگی بیشتر است. فناوری فرمان سیمی (Steer-by-Wire) نیز از مرحله آزمایشی به تولید انبوه رسیده است؛ فناوری‌ که با حذف قطعات مکانیکی، ایمنی را افزایش داده و امکان طراحی داخلی منعطف‌تر را فراهم می‌سازد و زیرساختی اساسی برای خودروهای خودران و نرم‌افزارمحور به شمار می‌رود. شرکت NIO نخستین سامانه فرمان سیمی تأییدشده را معرفی کرده و برندهایی چون IM Motors، چانگان و DENZA نیز به زودی به این جریان خواهند پیوست. این فناوری، تجربه‌ای نوین از رانندگی و پارکینگ کاملا خودکار را ممکن می‌سازد. مرسدس‌بنز نیز اعلام کرده که از سال 2026 این فناوری را در محصولات خود به کار خواهد گرفت. فرمان سیمی، که ماهیتا یک فناوری دیجیتال پیشرفته است، با حذف اجزای مکانیکی، کاهش وزن و افزایش ایمنی از طریق مسیرهای سیگنال پشتیبان، تحولی بنیادین در ساختار خودرو ایجاد می‌کند. این سیستم با فراهم‌کردن امکان طراحی داخلی منعطف، فرمان‌های تخت یا تاشو، سفارشی‌سازی رفتار فرمان، سازگاری کامل با رانندگی و پارک خودکار و پایداری در شرایط گوناگون، افق تازه‌ای از تجربه رانندگی دیجیتال را عرضه می‌دارد.
هوش مصنوعی و سامانه‌های پیشرفته کمک‌راننده امروزه هوش مصنوعی مولد به‌صورت استاندارد در اغلب خودروهای چینی تعبیه شده، هرچند هنوز نقش محوری را ایفا نمی‌کند. ارتقای معماری الکترونیک و برق خودروها، بستر مناسبی برای ادغام سریع‌تر هوش مصنوعی پیشرفته فراهم ساخته است. در حوزه سامانه‌های کمک‌راننده (ADAS)، فناوری‌هایی چون سیستم «چشم خدا»ی BYD به تولید انبوه رسیده‌اند، اما مقررات سخت‌گیرانه و دغدغه‌های ایمنی، آینده‌این فناوری‌ها را با چالش‌هایی همراه کرده که به نظر می‌رسد گذرا باشند.
دستاوردهای چشمگیر در حوزه خودروهای برقی و خودران شارژ فوق‌سریع با قابلیت شارژ 400 کیلومتر در 5 دقیقه یا 75 کیلومتر در 30 ثانیه، اکنون به واقعیت نزدیک شده و حتی در دماهای زیر صفر نیز عملکرد مطلوبی ارائه می‌دهد. در زمینه خودروهای خودران سطح 4، پیشرفت‌های قابل‌توجهی حاصل شده، اما موانع اجرایی و مقیاس‌پذیری، به‌ویژه در شهرهای پرجمعیت، همچنان پابرجاست.
بازتابی روشن از رهبری چین در صنعت خودرو بی‌شک چین با تکیه بر نوآوری فناورانه، تولید انبوه، قیمت‌گذاری رقابتی و حمایت‌های گسترده دولتی، جایگاه خود را به‌عنوان پیشتاز صنعت خودروسازی جهان تثبیت کرده است. خودروسازان چینی با تمرکز بر فناوری‌های نوین، به‌ویژه در حوزه خودروهای برقی و هوشمند، نه‌تنها بازار داخلی را در قبضه دارند، بلکه در سال‌های اخیر به بزرگ‌ترین صادرکننده خودرو در جهان بدل شده‌اند. این کامیابی‌های چینی سبب شده غول‌های خودروسازی اروپا، امریکا، ژاپن و کره جنوبی نیز ناگزیر به بازنگری استراتژی‌های خود برای رقابت با چین شوند و تلاش خود را برای حفظ سهم بازار جهانی دوچندان کنند. با این همه، این صنعت پویا تنها بر شانه‌های فناوری و نوآوری اقتصادی استوار نیست؛ بلکه همواره در معرض تلاطمات ژئوپلتیکی میان شرق و غرب قرار دارد. دسترسی به مواد اولیه راهبردی، رقابت بر سر بازارهای صادراتی، موانع مقرراتی و جنگ‌های تعرفه‌ای، از جمله چالش‌هایی است که آینده صنعت خودرو چین و جهان را رقم خواهد زد. در نهایت، پایداری موفقیت این صنعت در گرو توانایی چین و رقبای جهانی‌اش در نوآوری مستمر، مدیریت هوشمندانه منابع و انطباق با تحولات ژئوپلتیکی خواهد بود. نمایشگاه خودرو شانگهای بازتابی روشن از رهبری چین در صنعت خودرو بود؛ البته مرحله‌ای که انتظار می‌رود تعیین مدل کسب‌وکار پایدار در آن چند سال به طول انجامد و خودرو چینی به محصولی جهانی بدل شود. در این بازه زمانی، فرصتی برای سایر خودروسازان فراهم می‌شود تا عقب‌ماندگی‌های خود را جبران کنند. بی‌تردید، در این مسیر شاهد دگرگونی‌های چشمگیری در بازار خواهیم بود؛ بازیگران جدیدی وارد عرصه خواهند شد، برخی از صحنه خارج می‌شوند و برخی دیگر با یکدیگر ادغام خواهند شد تا سیمای جدیدی از این صنعت ترسیم شود.
یکی از نکات کلیدی این رویداد، اهمیت بنیادین نوآوری است؛ نوآوری که ثمره تولید نزدیک به مشتریان و درک عمیق نیازها و ترجیحات آنهاست. در شرایط فعلی، نوآوری به اصلی‌ترین عامل بقا و مزیت رقابتی خودروسازان و همچنین به فرآیندی مستمر و توقف‌ناپذیر تبدیل شده است؛ اشتباهی که غربی‌ها با انتقال تولید به چین در دهه‌های 70 و 80 مرتکب شدند. گاه با دیدن این نمایشگاه و خودروهای چینی این پرسش مطرح می‌شود که آیا فناوری‌های معرفی‌شده، بیش از نیاز و خواست بسیاری از مردم نیست؟ پاسخ این پرسش را تنها زمان و بازار هدف مشخص خواهد کرد. چه‌بسا غربی‌ها به اندازه چینی‌ها شیفته فناوری دیجیتال نباشند. با توجه به عدم‌قطعیت‌های موجود، چه از منظر فناوری و چه از منظر ژئوپلتیک، رویکردی محتاطانه در پیش‌بینی آینده فناوری توصیه می‌شود. شرکت‌های خودروساز باید فناوری را محور پژوهش و توسعه خود قرار دهند و بر حفظ منابع مالی و تخصیص هوشمندانه سرمایه تمرکز کنند. به جای گسترش بی‌هدف ظرفیت تولید که ممکن است با تغییر سریع محصولات منسوخ شود، شرکت‌ها باید مقیاس عملیات خود را متناسب نگاه دارند و بر نوآوری و ارتقای بهره‌وری تأکید ورزند. ساختاردهی شرکت‌ها به‌گونه‌ای که از نوآوری آینده‌نگر و تصمیم‌گیری‌های چابک حمایت کند، ضرورتی انکارناپذیر است؛ چراکه چابکی در شرایط کنونی ارزشی فراتر از مقیاس‌پذیری سریع دارد. بنابراین، تمامی تصمیمات و شراکت‌ها برای رقابت با خودروسازان چینی باید بر مبنای توانایی نوآوری و تنوع‌بخشی به روش‌های مدیریت ریسک‌ها اتخاذ شود. هر بازار ویژگی‌ها و اکوسیستم خاص خود را دارد و یک استراتژی موفق باید متکی بر استراتژی‌های متناسب با آن بازارها باشد. این امر چالشی جدی برای شرکت‌های بین‌المللی غیرچینی و همچنین برای شرکت‌های چینی است که قصد ورود به بازارهای جهانی را دارند؛ چراکه باید ضمن حفظ انسجام راهبردی، با پیچیدگی‌های بازارهای گوناگون نیز مواجه شوند.
سخن پایانی در پایان، تماشای این نمایشگاه ناگزیر ذهن را به این حقیقت تلخ رهنمون می‌سازد که فاصله میان صنعت خودروسازی ایران و جهان هر روز چشمگیرتر می‌شود؛ گویی هر گام بی‌برنامگی و سردرگمی تصمیم‌سازان این عرصه، بر پهنای این شکاف می‌افزاید و امید به هم‌پایی با قافله جهانی را کمرنگ‌تر می‌کند. آنچه بیش از همه بر رکود نوآوری صنعتی در ایران سایه افکنده، نه صرفا کمبود امکانات و منابع، بلکه فقدان معتقدان واقعی به اندیشه‌های اصیل و خلاق در بنیان‌های فکری صنعت کشور است؛ اندیشه‌ای که بتواند افق‌های نو را بگشاید و چراغ راهی روشن برای آینده‌ای پرشور برای جوانان این کشور باشد.