بزرگنمايي:
ایرانیان جهان - روزنامه انگلیسی فاش کرد افغان‌هایی که در زمان خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان از کشورشان با کمک آمریکا فرار کردند در ده‌ها کشور ثالث دیگر در وضعیتی «برزخی» و بعضا در شرایطی غیرقابل تحمل سرگردان مانده‌اند.
برخی اسناد و مدارک جدید که به دست این روزنامه انگلیسی رسیده نشان داده‌اند شهروندان افغانی که بعد از خروج پرآشوب نظامیان ایالات متحده از افغانستان اقدام به فرار از کشور خود با کمک آمریکا کردند حالا در دست کم 36 کشور ثالث دیگر در انتظار گرفتن مجوز ورود به آمریکا سرگردان مانده و در برزخ قرار گرفته‌اند.
طبق این گزارش خیلی از این افغانها در تاسیساتی همچون زندان ساکن شده‌اند و در ابهام از بابت سرنوشت پناهندگی و اسکان مجدد خود به سر می‌برند.
بعد از خروج پر آشوب و فاجعه‌بار نظامیان آمریکایی در سال 2021 از افغانستان و در حالی که این کشور در حال تصرف شدن مجدد توسط طالبان بود صدها هزار تن از افغانها برای فرار از کشور خود تلاش کردند و بعدا در کشورهای ثالث در تاسیسات مخصوص اسکان پناهندگان قرار گرفتند اما مقام‌های آمریکایی دقیقا مشخص نکرده‌اند چه تعداد از این افغانها در چنین تاسیساتی به سر می‌برند.
برخی وکلا برآورد کرده‌اند که «صدها» نفر از این افغانها در تاسیسات اسکان موقت در بالغ بر 36 کشور ثالث دیگر سرگردان مانده‌اند.
گاردین نوشت مجموعه‌ای از اسناد دولتی ایالات متحده که روز سه‌شنبه منتشر شدند جزئیاتی فاش نشده از مشارکت دولت ایالات متحده در فعالیت‌ها در این تاسیسات پرده برداشته‌اند. طبق این اسناد این افغانها گرفتار مصائبی همچون جدا سازی اعضای خانواده‌ها، وخامت وضعیت سلامت روان و امکانات ناکافی در تاسیسات اسکان شده و نگران استرداد اجباری خود در آینده هستند.
این اسناد در پی دادخواهی سه سازمان حقوق بشری شامل «مرکز حقوق اساسی»، «مرکز قوانین ملغی کننده» و «وکلای مسلمان» از سه وزارتخانه ایالات متحده شامل وزارتخانه‌های دفاع، امور خارجی و امنیت داخلی به دست آمده و چشم‌اندازهایی را تا دست کم پاییز سال 2023 به دست می‌دهند.
«صدف دوست»، یک وکیل و مدیر برنامه حقوق بشر در مرکز قوانین ملغی کننده به روزنامه گاردین اظهار کرد چند وکیل درخواست کردند اطلاعاتی درباره شرایط در حدود 6 تاسیسات که اطلاع از اسکان افغانها در آنها داشتند به دست بیاورند.
با این وجود این گروه‌ها در یک اطلاعیه نوشتند اسنادی که به دست آوردند نشان داد افغان‌های خارج شده از افغانستان که برای ورود به ایالات متحده درخواست داده‌اند «در دست کم 36 کشور تحت بازداشت بوده، نگهداری شده یا مجبور به باقی ماندن در برزخ شده‌اند.»
«صدف دوست» افزود: «اسناد دیگری که به دست آورده‌ایم حاکی از ارسال بی وقفه نامه‌های درخواست اتباع افغان به مقامات دولت ایالات متحده برای اعلام شکایت از عدم دسترسی به سفارت‌خانه‌ها، وکلا و سازمان‌های فعال در حوزه بشر و حقوق مهاجرت و گرفتار شدن به شرایط غیرقابل تحمل و ترومای دسته‌جمعی است.»
در این اسناد مشخص نشده که چه تعداد از این 36 کشور این افغانها را در مراکز نگهداری پناهندگان اسکان می‌دهند. این وکلا گفتند که از وجود دست کم پنج مورد از چنین تاسیساتی در چهار کشور شامل امارات متحده عربی، قطر، کوزوو و آلمان اطلاع دارند. اسناد نشان می‌دهند تا آوریل 2023، 2834 افغان که درخواست در دست بررسی برای ورود به ایالات متحده داشته‌اند در قطر به سر برده و 1256 نفر از چنین افغان‌هایی در امارات متحده عربی، 259 نفر در کوزوو و ده‌ها تن دیگر در کشورهای دیگر بوده‌اند.
یک سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده در بیانیه‌ای به گاردین گفت دولت واشنگتن از سال 2021 «تلاش‌هایی به منظور اسکان مجدد افغان‌های واجد شرایط » انجام داده است. او اضافه کرد همچنان که مقام‌ها به پرونده‌های متقاضیان رسیدگی می‌کنند، «آنها با مجوز کشورهای ثالث دیگر می‌توانند در خاک آنها سکونت یابند و آمریکا هزینه‌ها را پوشش دهد.»
به گفته این سخنگو ایالات متحده در سال مالی 2024 بیش از 33 هزار روادید مهاجرتی ویژه را برای افغانها صادر کرده است.
وی افزود: «تلاش‌های دولت ایالات متحده به منظور اسکان مجدد افغان‌های واجد شرایط از طریق یک مسیر مهاجرتی قانونی در آمریکا از زمان معلق شدن فعالیت سفارت آمریکا در کابل در اوت 2021 در جریان بوده و این تلاش‌ها امروز نیز ادامه می‌یابند.»
به نوشته گاردین، از بعد از اعلامیه آمریکا در ژوئیه 2021 مبنی بر این که افغانستان را بعد از 2 دهه جنگ در آنجا ترک می‌کند تا کنون بیش از 1.6 میلیون نفر خاک افغانستان را ترک کرده‌اند. در آخرین روزهای اجرای فرآیند خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان در ماه اوت، مقام‌های آمریکایی به هماهنگ سازی خارج کردن شتاب‌زده حدود 120 هزار نفر از افغانها به ده‌ها کشور دیگر در سراسر جهان دست زدند.
فعالان حقوق بشری پیش از این از بابت شرایط اسکان این افغانها در برخی کشورها شامل امارات، کوزوو و قطر اظهار نگرانی کرده بودند. دیده بان حقوق بشر در سال 2023 هشدار داد بالغ بر 2700 افغان به شکلی خودسرانه در وضعیت بازداشت در «مرکز بشردوستانه امارات» در شهر ابوظبی قرار گرفته‌اند و طبق گزارش‌ها «اتباع افغان در آنجا برای بیش از 15 ماه در شرایط ناگوار و در تنگنا سکونت داشته و امیدی به پیشرفت پیدا کردن پرونده‌هایشان ندارند.»
طبق گزارش گاردین، بسیاری از افغان‌هایی که بعد از خروج آمریکا از کشور خود فرار کردند در شرایط سختی در کمپ‌ها تحت نظارت 24 ساعته به سر برده و تحرک آنها محدود بوده و نمی‌توانند به مشاوران حقوقی، بازدید کننده و خبرنگاران دسترسی داشته باشند و بعضا به دلیل کمبود تجهیزات پزشکی به مشکلاتی که جانشان را تهدید می‌کند گرفتار می‌شوند.
همچنین گزارش شده که مواردی از خودکشی و اعتصاب غذا از سوی افغان‌هایی که در قطر و کوزوو سرگردان شده‌اند رخ داده و تاسیسات آنها در کوزوو در بین مردم محلی به «گوانتاناموی کوچک» معروف شده است.