بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - به گزارش آفتاب نو، بانک جهانی در گزارشی تحت عنوان «اقتصادهای رو به رشد و در حال توسعه در قرن 21» که در ژانویه 2025 منتشر شده، به بررسی شرایط فعلی و پیش‌بینی آینده اقتصادی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا پرداخته است.
بخشی از این گزارش که مربوط به ایران است، اعدادی را ارائه می‌دهد که نشان‌دهنده‌ی کاهش رشد اقتصادی در افق نزدیک است.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
بر اساس این گزارش، رشد حقیقی اقتصاد ایران که در سال 2023 میلادی (1402-1403 شمسی) 5 درصد بود تا انتهای سال 2024 میلادی به 3 درصد خواهد رسید. البته این رقم 3 درصدی تحت عنوان «تخمین» ارائه شده چرا که این سال میلادی به تازگی به پایان رسیده و تا زمان نهایی شدن حساب‌های ملی ممکن است تغییراتی در آن ایجاد شود. این تخمین در مقایسه با گزارشی که بانک جهانی در تیر ماه سال جاری (ژوئن 2024) ارائه کرده بود، 0.2 درصد کاهش یافته است.
طبق گزارش بانک جهانی یکی از عوامل مهم در این کاهش، می‌تواند تشدید سیاست‌های مالی و پولی در معرض تورم بالا باشد. همچنین، کاهش تقاضای خارجی برای نفت، به‌ویژه از سوی چین، و کند شدن رشد سرمایه‌گذاری‌های غیرنفتی، عواملی هستند که احتمالاً بر رشد اقتصادی ایران اثرگذار شده‌اند.
البته، بانک جهانی در گزارشی که در ماه ژوئن ارائه داده بود، رشد سال‌های 2024 و 2026 را به اندازه‌ی 0.2 درصد بالاتر از اعداد فعلی پیش‌بینی کرده بود. این تغییر در پیش‌بینی‌ها ممکن است نشان‌دهنده‌ی شرایط اقتصادی پیچیده‌تری در ایران باشد، یا ممکن است نشان‌دهنده‌ی دریافت داده‌های جدیدی باشد که بانک جهانی بر اساس آن‌ها پیش‌بینی‌های خود را تصحیح کرده است.
در کل، این گزارش نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در افق نزدیک مواجه با کاهش رشد خواهد بود و پیش‌بینی‌ها نیز نشان‌دهنده‌ی این واقعیت هستند که رشد اقتصادی در این کشور در سال‌های آتی پایین‌تر خواهد بود.
همچنین، در گزارش بانک جهانی ذکر شده که تنش‌های ژئوپلیتیکی بالا و درگیری‌ها، نااطمینانی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) را، به ویژه در اقتصادهایی که با شرایط شکننده و متأثر از درگیری‌ها مواجه هستند، افزایش داده است. اقتصاد کرانه باختری و غزه به شدت تحت تأثیر قرار گرفته است، به طوری که تعداد قابل توجهی از مردم در غزه با ناامنی غذایی شدید و سوءتغذیه مواجه شده‌اند. کشورهای همسایه نیز از پیامدهای درگیری‌ها در خاورمیانه متأثر شده‌اند. اگرچه آتش‌بسی که در پایان نوامبر 2024 به توافق رسید، تنش‌ها در لبنان را کاهش داده، اما این درگیری‌ها منجر به خسارات اقتصادی جدی شده‌اند، به طوری که پیش‌بینی می‌شود تولید ناخالص داخلی در سال 2024 حداقل 5.7 درصد کاهش یابد.
همچنین، طبق گفته‌های بانک جهانی رشد اقتصادی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MNA) در سال 2024 در سطح 1.8 درصد باقی مانده که این امر ناشی از فعالیت محدود بخش نفت در کشورهای صادرکننده نفت است. علت این مسئله نیز تمدید کاهش داوطلبانه تولید نفت است که در نوامبر 2023 بین کشورهای عضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و سایر تولیدکنندگان نفت وابسته (OPEC+) به توافق رسید.
در دسامبر 2024، این کشورها موافقت کردند که کاهش تولید خود را تا پایان مارس 2025 که تقریباً معادل با نیمه اول فروردین 1404 است، حفظ کنند و سپس از آوریل، یعنی تقریباً از اردیبهشت ماه، به تدریج آن را کاهش دهند. علاوه بر این، تعدیلات تولید نفت که در آوریل 2023 اعلام شده بود، پس از آن که در ژوئن 2024 به مدت یک سال تا پایان سال 2025 تمدید شده بود، دوباره تا پایان سال 2026 تمدید شد.
در کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC)، از جمله عربستان سعودی، رشد اقتصادی در سال 2024 به 1.6 درصد افزایش یافته است، که این امر عمدتاً به دلیل فعالیت‌های قوی غیرنفتی و پشتیبانی از بازار کار قوی و بهبود جریان‌های سرمایه‌ای بوده است.
طبق یافته‌های بانک جهانی، در میان صادرکنندگان نفت غیرعضو شورای همکاری خلیج فارس، رشد اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در سال مالی 2024/25 (از نیمه اول فروردین 1403 تا پایان نیمه اول فروردین 14004) به 3 درصد کاهش یافته در حالی که این رقم در سال مالی 2023/24 (1402-1403) معادل 5 درصد بود.
این کاهش عمدتاً به دلیل سیاست‌های مالی و پولی سخت‌گیرانه در شرایط تورم بالا است. در لیبی، فعالیت‌های اقتصادی در سال 2024 حدود 2.7 درصد کاهش یافته است، که این امر عمدتاً ناشی از ناآرامی‌های سیاسی قبلی است.
رشد اقتصادی در الجزایر نیز در سال 2024 به 3.1 درصد کاهش یافته است، که این امر عمدتاً به دلیل محدودیت‌های فعالیت نفتی ناشی از سهمیه تولید نفت اوپک‌پلاس (OPEC+) و کاهش تولید گاز طبیعی بوده است.
+