بزرگنمايي:

ایرانیان جهان - وضع اضطراری مواد معدنی
شرکت آلمانی «Henkel» که در حوزه مواد شیمیایی و کالاهای مصرفی فعالیت دارد، محدودیت‌های صادرات آنتیموان چین را که در ماه آگوست 2024 اعلام شد، عامل مشکلات خود دانسته است. این شرکت طی نامه‌ای به مشتریان خود اعلام کرده است که به دلیل شرایط اضطراری، تولید چهار نوع چسب و روان‌کننده پرکاربرد در صنعت خودروسازی را متوقف خواهد کرد.
شرکت «Henkel» از این فلز نقره‌ای برای تولید محصولات برندهای «Bonderite» و «Teroson» استفاده می‌کند. این محصولات بخش اصلی فناوری‌های چسب این شرکت هستند و سال گذشته میلادی 10.79 میلیارد یورو (11.4 میلیارد دلار) سودآوری داشته‌اند.
شرکت مذکور طی بیانیه‌ای تاکید کرد که عدم صدور مجوزهای لازم، دلیل تاخیر در صادرات این مواد اولیه است. این امر موجب شده که تولید این محصولات در وضعیت اضطراری قرار بگیرد و مدت زمان ادامه این وضعیت نیز مشخص نیست.
بیانیه این شرکت و نظرات بسیاری از تجار، معدن‌کاران، واحدهای فرآوری، مصرف‌کنندگان نهایی و کارشناسان صنعتی در امریکای شمالی، اروپا و چین اختلالات ناشی از محدودیت‌های تجاری پکن را برجسته می‌کند و نشان می‌دهد که چگونه شرکت‌های غربی در تلاشند تا وابستگی به چین در تامین مواد اولیه حیاتی مورد نیاز خود را از بین ببرند.
شرکت «Henkel» اعلام کرد که برای پاسخ به نیاز مشتریان خود و یافتن تامین‌کننده‌های جایگزین اقداماتی را انجام داده است. این شرکت عنوان کرد که بازارهای جهانی آنتیموان را به دقت زیر نظر دارد تا بتواند راهی برای پاسخ به نیازهای مشتریان خود پیدا کند.
طبق داده‌های شرکت «Argus»، نرخ این ماده کمیاب که در تولید تجهیزات نظامی مانند مهمات، موشک‌های مادون قرمز، سلاح‌های هسته‌ای و عینک‌های دید در شب کاربرد دارد، در امسال تقریبا 230 درصد افزایش یافته و به حدود 39 هزار دلار به ازای هر تن رسیده است. لازم به ذکر است که چین، بزرگ‌ترین تولیدکننده آنتیموان در جهان به شمار می‌رود و در تولید بسیاری از مواد حیاتی دیگر نیز پیشرو است.
سال گذشته، پکن صادرات گالیوم و ژرمانیوم را نیز محدود کرد که برای تولید نیمه‌رساناها، پنل‌های خورشیدی و تجهیزات نظامی ضروری هستند. این کشور همچنین برای صادرات انواع خاصی از گرافیت که یکی از اجزای اصلی باتری خودروهای برقی به شمار می‌روند، محدودیت‌هایی در نظر گرفته است. چین در پاسخ به تحریم‌های شدید ایالات متحده امریکا علیه صنعت تراشه خود، صادرات گالیوم، ژرمانیوم و آنتیموان را به طور کامل به این کشور ممنوع اعلام کرده است. این امر برای شرکت «Henkel» چالش‌هایی را به وجود آورده است زیرا این شرکت محصول «Bonderite» خود را در ایالت میشیگان تولید می‌کند.
به دنبال جایگزین ممنوعیت‌های صادراتی چین، شرکت‌های غربی را وادار کرده است تا وابستگی خود را به مواد معدنی چینی کاهش دهند. به عنوان مثال، شرکت معدنی «Perpetua Resources» با حمایت مالی دولت ایالات متحده امریکا در حال توسعه یک معدن آنتیموان در ایالت آیداهو است. با این وجود، توسعه معادن جدید فرآیند زمان‌بری است و این امر شرکت‌هایی مانند «Henkel» را مجبور می‌کند به دنبال جایگزین‌هایی باشند که اغلب گران‌قیمت‌تر هستند.
شرکت «Henkel» طی بیانیه‌ای مطرح کرد: ما با تامین‌کنندگان خود به طور نزدیک در ارتباط هستیم و از تمام روش‌های تجاری معقول برای بهره‌برداری از زنجیره تامین جهانی به منظور رفع معضل موجود و پاسخ به نیاز مشتریان خود استفاده می‌کنیم.
ناگفته نماند که در این میان، برخی شرکت‌های معدنی و واحدهای فرآوری غربی به منظور افزایش ظرفیت خود اقداماتی انجام داده‌اند. شرکت «USAC»، تنها فرآوری‌کننده آنتیموان در امریکای شمالی، برای افزایش ظرفیت واحد ذوب خود در ایالت مونتانا که درحال‌حاضر تنها از 50 درصد ظرفیت خود استفاده می‌کند، برنامه‌هایی ترتیب داده است.
گری ایوانز، رئیس هیات مدیره شرکت «USAC» اظهارکرد: تصمیم ما برای افزایش ظرفیت، عمدتا به دلیل افزایش سه برابری قیمت‌های آنتیموان در بنادر روتردام بوده است. از طرفی، منوعیت‌های صادراتی چین باعث افزایش قابل‌توجه تقاضا برای محصولات نهایی ما شده است.
این شرکت اعلام کرد که فعالیت‌های استخراجی در معدن مونتانا در سال 1983 متوقف شد زیرا در آن زمان تامین آنتیموان از کشورهای خارجی ارزان‌تر بود. درحال‌حاضر نیز محدودیت‌های زیست‌محیطی، موانعی را برای استخراج از این معدن به وجود آورده است.
ایوانز خاطرنشان کرد: شرکت «USAC» معاملاتی با کشور چین ندارد و هم‌اکنون در حال مذاکره برای تامین آنتیموان از چهار کشور دیگر و یک تامین‌کننده داخلی است.
هیوز ژاکمن، مدیرعامل شرکت «Northern Graphite» عنوان کرد: پس از اعمال ممنوعیت صادرات گرافیت توسط چین، سفارش‌ها در این شرکت که تنها تولیدکننده گرافیت ورقه‌ای طبیعی در امریکای شمالی بوده، 50 درصد افزایش یافته است.
وی اضافه کرد: زمانی که ممنوعیت‌های صادراتی در ماه دسامبر 2024 اجرایی شدند، تقاضا نیز به تبع آن افزایش یافت. به همین دلیل ما شروع به افزایش ظرفیت کردیم و اکنون در حال توسعه پروژه‌هایی در کشور نامیبیا و استان انتاریو در کانادا هستیم.
لازم به ذکر است که چین، تامین‌کننده اصلی گرافیت طبیعی استخراج شده و گرافیت مصنوعی در سطح جهانی است. بیش از 70 درصد از عرضه جهانی این دو نوع گرافیت از چین تامین می‌شود.
مارک جنسن، مدیرعامل شرکت «ReElement Technologies» به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های شرکت «American Resources» که در زمینه بازیافت و پالایش عناصر نادر خاکی کمیاب تخصص دارد، گفت: ممنوعیت‌های صادراتی اخیر چین باعث شده است که شرکت ما این هفته حداقل 10 تماس مبنی بر پیشنهاد عرضه سنگ معدن روی را از معدن‌کاران امریکایی دریافت کند. باید توجه داشت که سنگ معدن روی می‌تواند در هنگام فرآوری، به منبعی برای ژرمانیوم تبدیل شود. محموله‌های سنگ معدن روی پیش‌تر به دلیل هزینه‌های فرآوری کمتر و قوانین زیست‌محیطی متفاوت‌تر به چین ارسال می‌شدند.
جنسن خاطرنشان کرد: ما اکنون به عنوان جایگزینی برای چین به شمار می‌رویم و به همین علت با تامین‌کنندگان امریکایی این محصولات جانبی تماس گرفته‌ایم تا به جای ارسال این محموله‌ها به کشور مذکور، آنها را به ما بفروشند.
شرکت معدنی کانادایی «Teck Resources» که ژرمانیوم را به عنوان یک محصول میانی در معدن روی «Red Dog» خود در ایالت آلاسکا تولید می‌کند و به عنوان تنها تامین‌کننده این فلز در امریکای شمالی شناخته می‌شود، اعلام کرد: هم‌اکنون که چین صادرات این ماده حیاتی را ممنوع کرده، در حال بررسی افزایش ظرفیت تولید خود است.
بازارهای آشفته ممنوعیت‌های صادراتی چین، باعث افزایش نرخ بسیاری از مواد معدنی حیاتی شده است. شرکت «Neo Performance» که از طریق بازیافت قراضه‌های تولیدی گالیوم تولید می‌کند، در ماه آگوست اعلام کرد که گالیوم فروخته شده در خارج از چین در نیمه اول سال 2024 نسبت به سال قبل از آن، 30 تا 40 درصد گران‌تر از گالیوم فروخته شده در داخل این کشور بوده است.به گفته برخی بازرگانان و تحلیلگران، محدودیت‌های صادراتی چین موجب شده است برخی فعالان ضعیف‌تر بازار در داخل این کشور دست از فعالیت بکشند.
داده‌های گمرکی چین نشان می‌دهد حتی قبل از اینکه ممنوعیت‌های صادراتی چین به طور مشخص ایالات متحده امریکا را هدف قرار دهند، از ابتدای سال 2024 تا ماه اکتبر همان سال هیچ‌گونه صادرات ژرمانیوم یا گالیوم چینی به ایالات متحده امریکا صورت نگرفته بود. در حالی که در همین بازه زمانی در سال 2023، ایالات متحده امریکا به ترتیب به عنوان چهارمین و پنجمین واردکننده بزرگ این مواد معدنی از چین شناخته می‌شد.
سخن پایانی مواد معدنی حیاتی، فلزات و غیرفلزاتی هستند که برای رفاه اقتصادی کشورها حیاتی به‌شمار می‌روند، عرضه این عناصر امکان دارد به علت کمبود زمین‌شناسی، مسائل ژئوپلیتیک، سیاست‌های تجاری یا سایر عوامل همراه با مخاطراتی باشد. این فلزات و نیمه‌فلزات در تولید تلفن‌های همراه، مانیتورهای صفحه تخت، توربین‌های بادی، خودروهای الکتریکی، پنل‌های خورشیدی و بسیاری از صنایع با فناوری پیشرفته مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ البته این مواد دارای مصارف نظامی استراتژیک نیز هستند و روز به‌روز با پیشرفت فناوری در دنیا به کاربرد آنها افزوده می‌شود. در تولید این مواد معدنی حیاتی، بین چین و امریکا یک رقابت شدید وجود دارد.